کشف ژن‌هایی که نورون‌های چشم و مغز را ترمیم می‌کنند

آفتاب‌‌نیوز :

به نقل از مدیکال‌اکسپرس، مرگ نورون‌ها چه در مغز و چه در چشم می‌تواند به بروز نابینایی و بیماری‌های عصبی در انسان منجر شود. درمان‌های کنونی فقط می‌توانند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهند زیرا نورون مرده هرگز جایگزین نمی‌شود.

گروهی از پژوهشگران "دانشگاه نوتردام"(University of Notre Dame)، "دانشگاه جانز هاپکینز"(Johns Hopkins University)، "دانشگاه ایالتی اوهایو"(The Ohio State University) در بررسی جدید خود، شبکه‌ای از ژن‌ها را کشف کرده‌اند که رشد دوباره نورون‌ها را در نمونه‌های حیوانی مانند گورخرماهی تعیین ‌می‌کند.

"دیوید هاید"(David Hyde)، استاد بخش علوم زیستی دانشگاه نوتردام و از پژوهشگران این پروژه گفت: این پژوهش نشان می‌دهد که امکان رشد دوباره نورون‌های شبکیه چشم وجود دارد. ما اکنون باور داریم که فرآیند رشد دوباره نورون‌ها در مغز نیز مشابه همین است.

پژوهشگران در این پروژه، ژن‌هایی را در حیوانات بررسی کردند که توانایی بازسازی نورون‌های شبکیه را دارند. برای نمونه، هنگامی که شبکیه یک گورخرماهی آسیب می‌بیند، سلول‌های موسوم به "مولر گلیا"(Müller glia) دوباره برنامه‌ریزی می‌شوند. بیان ژن این سلول‌ها طی روند برنامه‌ریزی تغییر می‌کند و به "سلول نیایاخته" یا "سلول پروژنیتور" (Progenitor cell‎) تبدیل می‌شوند که در رشد ابتدایی یک ارگانیسم نقش دارند. بدین ترتیب شاید سلول‌های پروژنیتور بتوانند به ترمیم شبکیه آسیب‌دیده کمک کنند.

انسان‌ها نیز مانند گورخرماهی، سلول‌های مولر گلیا را در بدن خود دارند اما هنگامی که شبکیه چشم آنها آسیب می‌بیند، سلول‌های مولر گلیا با روندی موسوم به "gliosis" که امکان برنامه‌ریزی دوباره را از آنها می‌گیرد، واکنش نشان می‌دهند.

پژوهشگران در بررسی خود دریافتند که روند بازسازی، تنها به بازگرداندن روند رشد ابتدایی نیاز دارد. بررسی‌های پژوهشگران نشان داد در حالی که شبکه ژن‌های گورخرماهی می‌توانند سلول‌های مولر گلیا را از روند gliosis به حالت برنامه‌ریزی شده انتقال دهند، شبکه ژن‌های موش، برنامه‌ریزی دوباره سلول‌های مولر گلیا را متوقف می‌کنند.

پژوهشگران در آزمایش‌های خود توانستند به اصلاح سلول‌های مولر گلیا در گورخرماهی بپردازند و بازسازی نورون‌های شبکیه را نیز در موش‌ها صورت دهند.

هدف پژوهشگران این است تا به شناسایی شبکه ژن‌هایی بپردازند که مسئولیت بازسازی نورون‌ها را بر عهده دارند.

این پژوهش، در مجله "science" به چاپ رسید.