معلولان باید درجامعه دیده شوند/رسانه مطالبه گر خواسته معولان باشد

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها- مصطفی آل علی: میان «شناخته شدن» و «شناخته نشدن» فقط یک حرف است. حرفی که با وجودش کل مفهوم و معنی را تغییر می‌دهد و باعث می‌شود یک جمله، موضوع به سمت و سویی دیگر سوق پیدا کند. «شناخت» اهمیت ویژه‌ای در رسانه‌ها دارد، به طور مثال مدتی است که تیتر اخبار کرونایی و امثال آن در صدر رسانه‌های خبری قرار گرفته است و انگار در کشور ما دغدغه دیگری وجود ندارد.

مشکلاتی که با همه قوانین تصویب شده در مجلس شورای اسلامی اما باز هم مسئولان کشوری، استانی و شهرستان کمتر درصدد رفع آنها کوشیده‌اند؛ لذا تحت شعاع قرار دادن مشکلات مردمی در رسانه‌ها و بیان کردن آنان توسط خبرنگاران، موجب پیگیری مسئولان ذی‌ربط خواهد شد.

قانون «جامع حمایت از معلولان» در خوزستان به درستی برای این قشر از جامعه اجرا نشده است. معلولانی که با همه دشواری‌ها، قاطعانه تلاش کردند و برای این استان افتخار آفرینی کردند. در جنوب غربی‌ترین نقطه کشور، افتخار آفرینان خرمشهری نمونه کوچکی از این جامعه هستند که کمتر کسی آنها را دیده است یا بشناسد.

دیده نمی‌شویم

«عبدالخالق سگری» جوانی ۱۸ ساله‌ای است که معلولیت متوسط شنوایی– گفتاری دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: سال گذشته برای بازی در تئاتر معرفی شدم و با اینکه اولین بار بود وارد عرصه «هنر» شده بودم اما با تلاش زیاد و راهنمایی‌ها توانستم در هشتمین جشنواره منطقه‌ای تئاتر ایران که در استان هرمزگان برگزار شد، تنها گروهی باشیم که در این بخش خیابانی «تقدیرنامه گروهی» را کسب کرده و افتخار آفرینی کنم.

این جوان خرمشهری می‌گوید: اوایل برای حضور در تمرین، به دلیل نبود وسیله نقلیه و بعد مسافت و همچنین نبود امکانات لازم با مشکلات زیادی مواجه شدم و حتی گاهی به دلیل این شرایط دشوار، تمرین‌های تئاتر ما تعطیل می‌شد.

وی در ادامه به قانون «جامع حمایت از معلولان» اشاره و گلایه می‌کند: درست است که در زمینه اقتصادی تا حدودی به ما کمک شد اما در راستای حمایت رسانه‌ای هیچ‌گونه اقدامی در سطح شهرستان انجام نشد و این امر باعث می‌شود که دیده نشویم و کمتر کسی از توانایی‌های ما آگاه شود.

این شهروند خرمشهری می‌افزاید: شاید اگر مرا بشناسند، در بیشتر زمینه‌ها به مشکل مواجه نشوم. به طور مثال امسال به هر مدرسه‌ای برای ثبت‌نام که مراجعه می‌کردم، همین که می‌فهمیدند نیمه شنوا هستم، می‌گفتند «مدارس پر است، جایی برای شما نیست» این یعنی به دلیل معلولیتی که دارم، قبولم نمی‌کردند اما در ته دلم خدا را شکر می‌کنم و می گویم «ما معلول‌ها فقط خدا را داریم» و اینها جز کوچکی از مشکلات معلولان است که اگر این قانون به درستی اجرا شود، سختی‌های ما کمتر خواهد شد.

قهرمان ناشناخته

«فرامرز خسروی» ۳۸ ساله دیگر افتخار آفرین خرمشهری است که با معلولیت شدید جسمی - حرکتی مواجه است. وی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: بر اثر تزریق اشتباه آمپول، معلول شدم و بعد از آن حادثه واقعاً کنار آمدن با شرایط برایم سخت بود، به خصوص پذیرش معلولیت کار آسانی نیست اما توانستم وارد عرصه ورزش شوم.

این ورزشکار با بیان اینکه از سال ۹۴، وارد عرصه ورزش وزنه‌برداری شده است، ادامه می‌دهد: سال اول با سختی‌های زیادی روبه‌رو شدم؛ به طور مثال اوایل مربی نداشتیم، وسایل مورد نیاز استاندارد نبود و همچنین رفت و آمد نیز برایم مشقت‌بار بود به طوری که اذیت می‌شدم.

وی ادامه می‌دهد: ما ورزشکاران وزنه‌برداری توانستیم «مسعود ربیعی زاده» را که کمک اول مربی تیم سابق وزنه‌برداری جانبازان و معلولان است، پیدا کنیم و وی را متقاعد کنیم که در زمینه ورزش وزنه‌برداری ما را کمک کند و آموزش دهد.

این ورزشکار با بیان اینکه کسی قدر «ربیعی زاده» را نمی‌دانست، از اولین مقام آوری خود خبر می‌دهد و می‌افزاید: همان سال ۹۴، در دسته ۵۹ کیلوگرم در سطح خوزستان افتخار آفرینی کردم و بعد از آن در سال ۹۶، در مسابقات وزنه‌برداری با افراد سالم که در تهران برگزار شده بود، توانستم عنوان قهرمانی کشور را کسب کنم و این قهرمانی باعث شد تا با انگیزه بیشتری بتوانم راهم را ادامه بدهم و تاکنون در مجموع مسابقات داخلی، شهری، استانی و کشوری، ۱۰ مقام را کسب کردم اما با این وجود تاکنون هیچ رسانه‌ای با من در خصوص این افتخار آفرینی مصاحبه نکرده است!

وی، حمایت نشدن ورزشکاران، هنرمندان و افتخار آفرینان معلول خوزستان را از سوی رسانه و مسئولان «تأسف‌بار» می‌داند و درخواست می‌کند: با توجه به وضعیتم از همه مسئولان و کسانی که می‌توانند به اندازه گامی در راستای کمک به قشر معلولان بردارند، خواهش می‌کنم که در صحنه بیایند و یاور ما باشند چرا که اگر مقام و افتخاری کسب کنیم، با کمال افتخار به نام شهر، استان و کشور خودمان نوشته خواهد شد.

این قهرمان در پایان می‌گوید: از همه معلولان می‌خواهم که خانه نشینی نکنند و به هر شکلی که شده است، در جامعه و اجتماع‌های مختلف حضور داشته باشند و در هر زمینه‌ای از جمله هنر، ورزش استعداد دارند، آنها را بروز دهند چرا که ما در کشور نیز سهمی داریم و به نوبه خود نیز باید تلاش کنیم.

لازمه موفقیت

«فاطمه موسوی» کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، برای حضور موفق و تأثیرگذار معلولان در جامعه، چند آیتم را لازم می‌داند و می‌گوید: «پذیرش جامعه» و «پذیرش خود فرد» در حضور فعال معلولان اهمیت ویژه‌ای دارد که به طور حتم مرحله دوم به مرحله نخست اولویت و ارجحیت خواهد داشت.

وی در ادامه بیان می‌کند: هنگامی که شخص معلول، معلولیت خود را با همه کم و کاستی‌ها بپذیرد چرا که «پذیرش بودن‌ها و نبودن‌ها» بسیار مهم است و گامی جلوتر از «کنار آمدن» به شمار می‌رود. لذا پذیرش یکی از شروط خروج معلولان از انزواست و شخص متناسب با وضعیت و شرایط خود، تلاش می‌کند تا کمتر دچار آسیب‌های روحی، روانی، جسمانی و امثال آن شود.

این روانشناس دو سوال اساسی را برای افراد معلول مطرح می‌کند و می‌گوید: اولین سوال این است که «شخص معلول چقدر نیاز دارد تا جامعه، وی را بپذیرد؟» و سوال دوم آن است که «جامعه چقدر قرار است پذیرشی را برای فرد معلول و اهمیت این امر داشته باشد؟» و شخص معلول با پاسخ دادن به سوال دوم به این نتیجه خواهد رسید که به جای اینکه از جامعه توقعات زیادی داشته باشد، با خودکفایی و خوداتکایی بر خودش و تلاش مضاعف می‌تواند به اهداف و مقاصدش برسد.

وی «خودآگاهی از خود» را یکی دیگر از شروط موفقیت معلولان در جامعه می‌داند و می‌گوید: خودآگاهی یعنی دانستن ویژگی‌های مثبت و منفی، حالات روحی - روانی، پتانسیل‌های جسمی. با این شناخت، شخص معلول درک خواهد کرد که ویژگی‌هایی را که قابل تغییر هستند، تغییر دهد و ویژگی‌هایی تغییر ناپذیر را از ته دل پذیرا باشد، به طور مثال یک فرد معلول ممکن است نتواند ببیند یا راه برود اما خود این شخص با تمرین و تلاش می‌تواند به نویسنده، نقاش ورزشکار و نظایر آن تبدیل شود.

این روانشناس تأکید می‌کند: درست است بیشترین بار بر دوش خود فرد معلول است اما نباید فراموش کرد که عوامل بیرونی دیگری مثل محیط، دولت و جامعه تأثیرات خودش را در این زمینه دارد که باید به آنها نیز توجه و عمل شود.

وی بر اهمیت «حمایت رسانه‌ای از معلولان» تأکید می‌کند و می‌گوید: علاوه بر حمایت‌های رسانه‌ای که تأثیر فراوانی بر نحوه تعامل جامعه با افراد معلول دارد، می‌توان از طرح «شبیه‌سازی معلولان در جامعه» استفاده کرد؛ به این معنا که یک روز در مدارس ابتدایی را برای اجرای این طرح اختصاص داد و با آوردن وسایلی همچون ویلچر، عصای سفید از چند دانش آموز بخواهیم با یکی از این وسایل کار و احساس خود را بیان کند. به این ترتیب به طور مستقیم دانش آموزان و غیرمستقیم به خانواده‌ها یاد داده می‌شود که افرادی با محدودیت خاص در جامعه وجود دارند که با درک متقابل از مشکلات آنها، بهتر می‌توان به قشر معلولان کمک کرد.

الزام قانون حمایت رسانه‌ای

«محبوبه موسوی صالح» کارشناس حقوقی و عضو هیئت ورزش جانبازان و معلولان در سازمان منطقه آزاد اروند، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: نزدیک ۱۰ تا ۱۲ ورزشکار افتخار آفرین معلول در سطح دو شهر آبادان و خرمشهر وجود دارد که به دلایل مختلفی از جمله نبود اعتماد به نفس کافی و پایین بودن سطح اطلاعات جامعه از معلولان، این اشخاص در جامعه حضور فعالی ندارند.

وی، ندانستن حقوق خود و اجرا نشدن آنها را عامل دیگری از گوشه‌گیری معلولان در جامعه می‌داند و ادامه می‌دهد: در فصل هفتم، ماده ۲۱ قانون حمایت از معلولان بر حمایت رسانه‌ای تأکید شده است به گونه‌ای که سازمان صداوسیما مکلف است حداقل پنج ساعت از برنامه‌های خود را در هفته به صورت رایگان در زمان‌های مناسب به منظور آشنایی مردم با حقوق، توانمندی‌ها و مشکلات این افراد اختصاص دهد.

این کارشناس می‌افزاید: اجرا شدن این ماده قانونی به تنهایی می‌تواند تعامل بهتر جامعه را با معلولان افزایش، سطح آگاهی مردم را گسترش و خودباوری بیشتری را به افراد معلول دهد.

نبود آمار رسمی

سرپرست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خرمشهر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: طبق آئین‌نامه‌های مدون شده، ادارات و دستگاه‌های دولتی که اشخاص افتخار آفرینی را در حوزه‌های هنری، فرهنگی، ورزشی و نظایر آن داشته باشند، می‌توانند این افراد را به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به طور رسمی برای حمایت رسانه‌ای معرفی کنند.

«رضا مردانی» به وجود افتخار آفرینان معلول در سطح خرمشهر اشاره می‌کند و می‌گوید: به دلیل نبود شناخت از حقوق خود، این افراد به طور رسمی از اداره متبوع به این اداره معرفی نشده‌اند.

وی ادامه می‌دهد: «نبود ارتباط مستقیم» و «نبود آمار رسمی» از معلولان افتخار آفرین از دیگر عوامل ناشناس ماندن هویت این افراد است و از متولیان امر در این زمینه خواهش می‌شود در این زمینه اقدام‌های لازم را با این سازمان داشته باشند تا با تعامل دو جانبه بتوان یکسری خدمات و تسهیلات فرهنگی-هنری را از جمله «حمایت رسانه‌ای» به آنها ارائه کرد.

طرح سی. بی. آر

رئیس اداره بهزیستی خرمشهر با بیان اینکه در گذشته معلولانی بوده‌اند که شناسایی نمی‌شدند، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: این عارضه بیشتر به دلیل نبود شناخت خانواده و خود افراد معلول، بعد مسافت راه‌ها به ویژه راهه‌ای روستایی اتفاق می‌افتاد.

«لیلا هفت‌جوش» از طرح «سی. بی. آر» خبر می‌دهد و اظهار می‌کند: «CBR» شکل خلاصه شده کلمات Community Based Rehabilitation است که در فارسی به «توان‌بخشی مبتنی بر جامعه» ترجمه شده است که با هدف شناسایی افراد معلول، ارائه خدمات توان‌بخشی و تأمین وسایل مورد نیاز افراد معلول اجرا می‌شود. در واقع فرآیندی برای توسعه خدمات توان‌بخشی در سطح محلی و برابر سازی فرصت‌ها و افزایش حضور افراد دارای ناتوانی در جامعه است چرا که اولین درخواست هر فرد معلول حمایت همه جانبه و داشتن نقش در اجتماع است.

رئیس اداره بهزیستی خرمشهر در ادامه تصریح می‌کند: اکنون بر اساس این طرح، معلولان در روستاها و شهرها ضمن شناسایی و تحت پوشش در آمدن آنها، از حقوق خود برخوردار خواهند شد و در این راستا با مراکز بهداشتی و دهیاری‌ها جلساتی برگزار و اطلاع‌رسانی شد تا در صورت تولد نوزاد معلول، وی را به این اداره ارجاع دهند.

وی در ادامه به معلولان افتخار آفرین خرمشهری اشاره می‌کند و می‌گوید: مددجویانی در این اداره وجود دارند که در حوزه‌های ورزشی-هنری در سطح شهر، استان و کشور افتخار آفرینی کرده‌اند اما پنهان ماندن هویت افراد، عرف و نگرش غلط جامعه در خصوص حضور افراد معلول در جامعه از جمله دلایل حضور نداشتن فعال معلولان در سطح بزرگ‌تر است.

حلقه اتصال

به گزارش خبرنگار مهر، در چهار دایره «معلول، مردم، مسئول، کارشناس» یک حلقه اتصال گم شده است؛ حلقه‌ای که با وجودش، این چهار دایره را به یکدیگر متصل می‌کند و باعث می‌شود تا تعامل و ارتباط بهتر و بیشتر میان آنان انجام شود.

«رسانه» آن حلقه گمشده‌ای است که با «حمایت‌های رسانه‌ای» می‌تواند مشکلات معلولان را به نحو احسن منعکس کند و مسئولان ذی‌ربط را به واکنش و پیگیری وادار کند و با استفاده از نظرات کارشناسی و تخصصی، بهترین و عملی‌ترین راهکارها را در این زمینه ارائه دهد.

چه بسا با حمایت‌های رسانه‌ای از معلولان خوزستانی شاهد شناسایی نابغه‌هایی در استان باشیم؛ برخی معلولان کسانی هستند که در سایر استان‌های کشور با وجود حمایت رسانه‌ای، بیشتر شناخته شده‌اند و قدم‌های موفقیت‌های آنان سرعت بیشتری به خود گرفته است.

از همه مسئولان شهری و استانی انتظار می‌رود که نسبت به معلولان این استان توجه بیشتری را داشته باشند تا با حمایت‌های قانونی، شاهد موفقیت در سطوح بالاتر باشیم. از سوی دیگر این انتظار از رسانه‌های استان می‌رود همانگونه که در رویدادهایی مثل غیزانیه، هفت تپه، روستای ابوالفضل و معضلات آب و فاضلاب استان مطالبه گری مناسبی داشتند برای بهتر دیده شدن خواسته‌های معلولان مطالبه گری خود را افزایش دهند.