آلوده‌ترین مناطق تهران کدامند؟

آفتاب‌‌نیوز :

شهر تهران دارای موقعیت جغرافیایی خاصی است و از شرایط نامناسب بافت شهری برخوردار است. وسائل نقلیه در طول شبانه‌روز در آن به فعالیت مشغول هستند و باد‌های غربی در تمام طول سال دود کارخانه‌ها و سایر عوامل تولید آلاینده را به سطح شهر تهران وارد می‌سازند و در مجموع شرایط زیست‌محیطی نامساعدی دارد.

در سال‌های اخیر ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون بیشترین آلودگی را در تهران ایجاد کرده‌اند. مقدار حجم ذرات معلق موجود در جو از مهم‌ترین شاخص‌های آلودگی هوا است. به همین علت بیشترین توجه را نسبت به سایر آلاینده‌های جوی در سازمان حفاظت از محیط‌زیست برخوردار است. ذرات معلق، علاوه بر مشکلات سلامتی برای انسان‌ها، باعث تاثیر بر روی مقدار تابش خورشید به زمین، تغییر سیستم زمین و جو، تاثیر روی الگو‌های جریان جوی، تغییر دمای سطحی زمین و بارش و کاهش دید می‌شود.

با توجه به آلودگی هوای تهران به خصوص در زمستان و آسیب‌های بهداشتی و اقتصادی آن، پژوهشگران محیط‌زیست دانشگاه پیام نور تهران و دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه یزد با انجام مطالعه‌ای نقشه آلودگی شهر تهران را تهیه کردند.

کاملیا علوی، صدیقه کیانژاد، سیده عالمه صباغ؛ پژوهشگرانی بودند که در انجام این مطالعه مشارکت داشتند.

در این پژوهش از نرم‌افزار Arc GIS برای نقشه‌سازی استفاده شد و داده‌های میانگین غلظت آلاینده‌های اصلی طی سال ۱۳۹۵ و نیمه اول سال ۱۳۹۶ از ۲۰ ایستگاه سنجش آلودگی هوا در شهر تهران، جمع‌آوری شد.

در سراسر شهر تهران حدود ۲۰ ایستگاه فعال سنجش آلودگی هوا مستقر است. از این تعداد ۱۳ ایستگاه متعلق به شرکت کنترل آلودگی هوای تهران و هفت ایستگاه متعلق به سازمان حفاظت محیط‌زیست است. این ایستگاه‌ها در طول شبانه‌روز، به صورت ساعتی، میزان غلظت آلاینده‌هایی، چون CO، NOx، SOx، O۳ و ذرات کم‌تر از ۲.۵ میکرون را اندازه می‌گیرند. برای تعیین محدوده خطر و سلامت هوا استاندارد‌های متفاوتی وجود دارد که معتبرترین آن‌ها مربوط به استاندارد سازمان جهانی بهداشت (WHO) است. در این پژوهش نیز از همین استاندارد استفاده شده است.

این ۲۰ ایستگاه شامل: اقدسیه، محلاتی، بهاران، پارک رز، پیروزی، پونک، دروس، ژئوفیزیک، ستاد بحران منطقه هفت، شادآباد، شهرری، شهرداری منطقه چهار، شهرداری منطقه هفت، شهرداری منطقه ۱۰، شهرداری منطقه ۱۶، شهرداری منطقه ۱۹، گلبرگ، مسعودیه، فتح و شهرداری منطقه ۱۱ است.

نتایج گزارش‌های مربوط به میانگین غلظت سالانه پنج عامل اصلی آلاینده هوا در شهر تهران نشان می‌دهد که به ترتیب پنج ایستگاه مسعودیه، شهرداری منطقه چهار، شهرداری منطقه ۱۰، ستاد بحران منطقه هفت و اقدسیه آلوده‌ترین ایستگاه‌ها بودند. به گفته پژوهشگران مطالعه؛ دلایل آلوده بودن این مناطق شامل مواردی مثل قرار داشتن در مرکز شهر و تردد و پرجمعیت بودن در طول روز، تردد خودرو‌های آلاینده در این مناطق، نبود فضای سبز کافی در منطقه و وجود پایانه‌های مسافربری است.

در بررسی‌ها مشخص شد که پنج ایستگاه دروس، گلبرگ، شهرری، فتح، و شهرداری منطقه هفت؛ پاک‌ترین ایستگاه‌ها بودند. به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ این مناطق به دلایلی مثل سرانه فضای سبز بیشتر و استفاده از خودرو‌های جدید و با آلایندگی کمتر، هوای پاک‌تری دارند.

این پژوهشگران با توجه به نتایج به دست‌آمده پیشنهاداتی را ارائه کردند:

- استفاده کمتر از خودرو‌های شخصی و روی آوردن به وسایل نقلیه عمومی به ویژه در مناطق آلوده؛ تحقیقات و پژوهش‌های بیشتر در شرکت نفت برای ارتقای کیفیت بیشتر سوخت‌های فسیلی به‌ویژه بنزین مصرفی خودرو‌های شخصی و همگانی؛ انتقال کارخانه‌های بزرگ و کوچک، کوره‌های ذوب فلز و ریخته‌گری به نواحی دور از تهران و نواحی شهری؛ ساماندهی سیستم حمل‌ونقل و ترافیک شهری به خصوص در مناطق با آلودگی بیشتر.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «تعیین نقشه آلودگی هوا با استفاده از روش درون‌یابی کریجینگ در GIS، مورد مطالعه: کلان‌شهر تهران» در دو فصل‌نامه علمی بوم‌شناسی شهری؛ وابسته به دانشگاه پیام‌نور، منتشر شده است.