شهادت غریبانه امام رئوف

ایسنا/اصفهان امام رضا (ع) در روز آخر صفر سال ۲۰۳ هجری قمری با توطئه مامون عباسی به شهادت رسیدند.

علی بن موسی الرضا(ع) امام هشتم شیعیان در ۱۱ ذی القعده ۱۴۸ هجری در مدینه متولد شدند و در آخر صفر سال ۲۰۳ هجری در سناباد طوس مسموم و به شهادت رسیدند. ایشان پس از شهادت امام کاظم(ع) در سال ۱۸۳ هجری به مدت بیست سال همزمان با اواخر خلافت هارون، تمام دوران محمد امین و اوایل دولت مامون رهبری شیعیان را بر عهده داشتند. مادر ایشان نجمه نام داشت که او را تکتم نیز می خواندند.

پس از پیروزی مأمون عباسی در جنگ با امین در سال ۱۹۸ هجری، مأمون با گسترش قیام‌های شیعی مواجه شد. او به دنبال راهی برای پیروزی بر این شورش‌ها، تصمیم گرفت علی بن موسی الرضا (ع) را در حکومت دخیل کند و به همین منظور مقام ولایتعهدی خویش را به عهدهٔ ایشان گذاشتند. هرچند علی بن موسی(ع)، نسبت به پذیرش منصب ولایتعهدی استنکاف کردند، اما مأمون او را در سال ۲۰۰ ه‍.ق به مرو، پایتخت خود، احضار کرد. این رویداد که مهمترین فصل تاریخی حیات علی بن موسی الرضا(ع) است، در سال ۲۰۱ ه‍.ق صورت پذیرفت. در طول مسیر، اتفاقات فراوانی از کاروان علی بن موسی(ع) گزارش شده‌ است که پررنگ‌ترین آنها، استماع حدیث سلسله‌الذهب توسط اهالی نیشابور است. علی بن موسی (ع) در طول مسیر حرکتش به مرو، به ایراد سخنرانی، گفتگو با شیعیان خویش، اعتراض به احضارش به مرو و… پرداختند. پس از این انتصاب، خاندان عباسیان حاضر در بغداد که غالباً از جناح مخالف مأمون محسوب می‌شدند، اقدامات مأمون را نگران‌کننده دانستند. مأمون برای دفاع از خود، به همراه علی بن موسی(ع) عزم بغداد کرد. با رسیدن کاروان مأمون به سرخس، وزیرش فضل بن سهل توسط تعدادی از سران سپاه ترور شد و مامون که از محبوبیت روز افزون امام (ع) در هراس بود ایشان را با توطئه ای مسموم و حضرت رضا (ع) در روز ۲۹ صفر سال ۲۰۳ هجری به شهادت رسیدند.

علی بن موسی(ع) در دوران امامتشان بر شیعیان، با تدریس و بیان روایات فقهی و اعتقادی، مذهب شیعه امامی را تحکیم کردند. در این دوره، ایشان رویکرد فقهی شیعه را از مدیریت مستقیم و دریافت پاسخ سوالات فقهی از شخص امام، به مدیریت با واسطه از طریق راویان حدیث و استفتاء از مجتهدان، مبدل ساختند. وی همچنین به جهت استفاده از فضای باز اعتقادی و سیاسی، توانستند نسبت به پدرشان امام موسی کاظم(ع)، شاگردان بیشتری را تربیت کند. با وجود این فضای باز، شاگردان وی قادر به ملاقات‌های آزادانه با او نبودند. همین امر سبب شد تا علی بن موسی (ع)، مراجعات دینی خود را به شاگردانش ارجاع دهند.

جایگاه علمی علی بن موسی الرضا (ع)، منحصر در تشیع نبوده و اهل سنت نیز ایشان را به عنوان دانشمندی اسلامی ستوده‌اند. دانشمندانی از اهل سنت مانند اِبن حَجَرِ عسقلانی و ابن نجار درباره جایگاه علمی ایشان آورده‌اند که در بیست سالگی در مسجد نبوی در مدینه بر مردم فتوا می‌خواند. بیان دیدگاه‌های علمی ایشان در علوم و فنون دیگری چون طب، حکایت از جایگاه ویژه ایشان در نزد سایر دانشمندان دارد. از سه رساله مهم منسوب به ایشان، یک رساله مربوط به علم پزشکی است.

*منبع

-عباسی، علی اکبر(1393): تاریخ امامان شیعه، انتشارات جهاد دانشگاهی، اصفهان.

انتهای پیام