اراک، کلانشهری با ناگفته‌های بسیار

۲۸ مهرماه در تقویم جمهوری اسلامی با سالروز صدارت بزرگمرد تاریخ ایران امیرکبیر درهم آمیخته، شخصیتی که از دیار آفتاب برخاست و منشاء تحولات و خدمات بنیادین متعددی در کشور شد و زادگاهش اراک همواره به او افتخار می‌کند و این روز به‌عنوان بزرگداشت این شهر از سوی شورای شهر لقب گرفته است.

اراک با قدمت دویست ساله راه توسعه متوازن را نپیموده و با وجود ظرفیت‌های متعدد با مشکلات جدی زیست محیطی و عمران شهری دست و پنجه نرم می‌کند و عنوان کلانشهر شدن هم نتوانسته این نواقص را به طور کامل ترمیم کرده و زیرساخت‌های خدماتی و رفاه شهری، امور فرهنگی و اجتماعی و زیباشناسی بصری در این کلانشهر نیازمند توجه بیشتری است.

اراک و فراهان  از دیرباز به‌عنوان دیار فرهیختگان ایران شهرت داشته و بیش از ۲ هزار نخبه در عرصه‌های مختلف ملی و بین‌المللی در دامان این خطه پرورش یافته و مشاء خدمات ماندگار شده‌اند اما از دهه پنجاه که آوازه صنعت در این نقطه از کشور بالا گرفت، به نوعی توازن بخش‌های فرهنگ، کشاورزی و صنعت و سهم موثر آنان در پیوست‌های توسعه شهری اراک تا حدی برهم خورده و با وجود وزن سنگین فرهیختگان امروز بسیاری از هموطنان این دیار فرهنگی و اصیل را بیشتر با نام صنعت و شاید آلایندگی‌های محیطیش می‌شناسند و نیاز است که مسئولان استان مرکزی با نگاهی کارشناسی و با استفاده از توان مردمی آگاهانه برای جبران این معضل گام بردارند.

نگاه سیاه و سفید در آسیب شناسی شهری اراک امروز کارساز نیست چرا که این شهر با وجود اینکه به عنوان آخرین نمونه شهرسازی ایرانی و اسلامی بافتی شطرنجی و با اصالت داشته اکنون از ضعف‌هایی در حوزه عمران شهری و توسعه نامتوازن بافت جدید نسبت به هسته اصلی رنج می‌برد و با چالش‌هایی چون ترافیک و آلودگی هوا دست و پنجه نرم کرده و نیاز است راهبردهایی در نقشه راه تصمیم سازان آن و طرح تفضیلی این شهر لحاظ شود که هم آینده این شهر را تضمین کرده و هم مرهمی بر معضلات کنونیش بگذارد.

داشته‌های اراک در حوزه گردشگری و تولید درامد تنها منحصر به مشاهیر، بناهای تاریخی و فرهنگی و میراث معنوی غنی آن نیست بلکه این شهر در قلب ایران داشته‌های طبیعی بکری چون تالاب میقان و منطقه حفاظت شده هفتاد قله را دارد که برنامه اصولی برای درآمدزایی و ارایه سهم این بخش‌ها در جای خود تاکنون اعمال نشده و جا دارد که مسئولان میراث فرهنگی و محیط زیست طرحی نو درافکنده و در این راستا اقدام مطلوبی انجام دهند.

صنعت اراک در دهه ۵۰ برای پیشرفت، اشتغال و درآمدزایی رکن کلیدی بود اما امروز نیز آگاهانه باید حوزه صنعت این شهر به سمت تولید پاک و کم‌آب‌بر هدایت شده و واحدهای صنعتی مستقر که بسیاری از آنان نظیر هپکو، آذرآب، ماشین‌سازی و ایرالکو  آوازه ملی و بین‌المللی دارند در کنار تولید به کانون‌های تور گردشگری برای علاقه‌مندان تبدیل شده و سهمشان در توسعه گردشگری صنعت برجسته تر شود.

نخبگان و بزرگان اگرچه در گذشته زیسته‌اند اما روحیه ایده‌پرداز و الگوی فکری و شخصیتی آنان باید در بستر زمان جریان یابد و اگرچه تاسیس موزه مفاخر و فعالیت بنیاد نخبگان استان گامی موثر در این راستا است اما کافی نیست و وقت آن رسیده که مدیریت شهری اراک در جای جای طرح‌های عمرانی و نمایه‌های شهری با هنرمندی تمام از ظرفیت‌های نخبگان بهره‌گیرد و بوستان‌ها، معابر ، اماکن خدمات عمومی به نوعی پیام‌آور و سفیری فرهنگی در معرفی داشته‌های این بخش باشند.

کلانشهر اراک از پنج سینما در دهه ۵۰ اکنون به یک سینمای دایر رسیده و اکنون می‌طلبد تا با بازنگری دقیق نیازهای پایه، ضمن طراحی نقشه راه در جبران کاستی‌ها، از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به شکل وسیع دعوت شود تا به میدان آمده و کلانشهر اراک را در حد و قواره نامش رشد دهند و در این اثنی حضور و حساسیت اراکی‌های مقیم سایر شهرها و کشورها اهمیت بالایی دارد.

یکی از مشکلاتی که همواره اراک از آن رنج برده این است که صنایع مستقر در این شهر در درآمد ناخالص ملی نقش کلیدی دارند اما هرگز سهم مناسبی از این درآمد برای توسعه شهری آن اختصاص نیافته و انتظار است مسئولان صنایع به این مهم توجه ویژه داشته باشند.

طرح پیاده‌رو کردن هسته مرکزی شهر یکی از خواسته‌های مهم مردم این شهر برای حفظ مجموعه ارزشمند بازار و بافت پیرامونی آن است که به تازگی مدیریت شهری در این زمینه اقداماتی را آغاز کرده است.

۲ سال است که با اقدام شورای اسلامی کلانشهر اراک، ۲۸ مهرماه، سالروز صدارت امیرکبیر به عنوان روز اراک نامگذاری شده و امید است که این نامگذاری تنها به یک روز ختم نشود و کارنامه شناسایی و ترمیم مشکلات و نیازهای اراک در تمامی ایام سال گشوده بماند و مسئولان و مردم با همت و تعهد والا بتوانند جبران غفلت‌های گذشته را بکنند و دیار امیرکبیر همواره سربلند و افتخارامیز بماند.

اراک هفت هزار و ۲۰۰ هکتار وسعت دارد و  ۶۸۰ هزار نفر جمعیت در آن زندگی می‌کنند.