خبرهای جعلی و راه‌های مقابله با آن

ایسنا/اصفهان رییس دانشگاه سوره گفت: نمی توانیم با خبر جعلی مقابله کنیم، مگر اینکه جنس آن را بشناسیم و یکی از مهمترین راه های مقابله با خبر جعلی، تجهیز کاربران به امکانات سواد رسانه ای است.

محمدحسین ساعی، عصر امروز (دوشنبه-۲۸ مهرماه) در سلسله وبینارهای آموزشی با موضوع «اخبار جعلی و راه های مقابله با آن» که به همت فرهنگسرای رسانه وابسته به سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: اخبار جعلی موضوعی جنجال برانگیز در سه چهار سال اخیر است تا حدی که به واسطه این پدیده جدید، واژه های جدید نیز خلق شده است.

وی افزود: اگر پدیده ای واژگانی که قبلا رایج نبوده را به کلماتی رایج و پرکاربرد در زبان تبدیل کند، یک اتفاق ویژه است که از ۲۰۱۶ به این سمت در زمینه اخبار جعلی یا فیک نیوز این اتفاق رخ داده است، به گونه ای که فیک نیوز یا اخبار جعلی به واژگانی رایج در زبان انگلیسی تبدیل شد و این میزان رواج نشان دهنده درک جدید از یک پدیده جدید است.

 رییس دانشگاه سوره با بیان اینکه انتشار گسترده خبر جعلی که خبرهایی عامدانه، مغرضانه و به صورت سازمانی و حرفه ای اغلب در بستر رسانه های اجتماعی، جهت فریب کاربران و انحراف جامعه ساخته و پرداخته می شود، به یکی از تهدیدات مهم رسانه ای در جوامع امروز تبدیل شده است.

ساعی ادامه داد: از دیرباز شایعه و  دروغ نیز در واژگان کلامی وجود داشتند که با مفهوم پدیدیه اخبار جعلی متفاوت است. شایعه نتیجه اطلاعات وارسی نشده و پرورش یافته در چارچوب نظام ارتباطی در چند مرحله است اما خبر جعلی خیزهایی کذب و اثبات پذیری است که به طور عمدی و برای گمراه کردن خواننده تولید می شود.  

وی افزود: مهم ترین تفاوت شایعه و خبر جعلی مربوط به ظهور و بروز شایعه در جامعه شفاهی و بروز خبر جعلی در جامعه شبکه ای است. سازنده خبر جعلی یک سازمان  و گروه سازمان یافته است اما در شایعه مردم عادی هستند.

نویسنده ۵ مقاله علمی در خصوص اخبار جعلی با اشاره به صحبت های «کریستین امانپور» که یک روزنامه نگار برجسته جهانی است، اظهار کرد: این روزنامه نگار بزرگترین مشکل در سطح جامعه غرب را اخبار جعلی عنوان می کند و این ما را به این تفکر وا میدارد که چرا در امریکا آن قدر اخبار جعلی مهم است و چرا در ایران این مفهوم متفاوت است؟

به گزارش ایسنا، ساعی در توضیح این مطلب گفت: امریکا همواره در تاریخ خود را مدافع آزادی بیان دانسته و این ایده اساسی را به عنوان جریان آزاد اطلاعات میشناسیم اما چند سال است که از معنی و محتوای واژه سانسور بدون اشاره مستقیم به آن استفاده می کنند و برای دریافت دلیل آن باید بدانیم که  اهمیت و ضرورت این بحث برای جامعه امروز ایرانی مشابه آنچه در امریکا فهم می شود، نیست.

وی اضافه کرد: دلیل آن این است که درک متفاوت از میزان اهمیت اطلاعات و ارتباطات در دو جامعه و همچنین به دلیل وجود برخی سوتفاهم ها این موضوع در دو کشور متفاوت است.

وی همچنین از روزنامه نگاری شهروندی نام برد و گفت: این پدیده مدت ها امری مثبت بود، زیرا دسترسی سریعتر، سرعت واکنش بالاتر و هزینه کسب خبر در آن کمتر بود، اما نکته مهم که این پدیده را جذاب می کرد این بود که شهروند خبرنگار نفعی نداشت. اما متاسفانه به مرور این مزیت ها از بین رفت و دروغ فراگیر ساختاری در شبکه های اجتماعی رایج شد.

این پژوهشگر تاکید کرد: در امریکا اخبار جعلی مسئله بسیار مهمی در نظر گرفته می شود و در حالی که خبر جعلی جزء اولویت های درجه یک نخبگان کشورهای غربی است، در ایران اینگونه نیست.

عضو هیات علمی دانشگاه صدا و سیما با تاکید براینکه در سال های اخیر، در حوزه رسانه در زبان انگلیسی واژگان معطوف به فیک نیوز بیشترین رواج و استفاده را داشته است.

به گفته ساعی خبر جعلی به دلیل اخلال در گردش اطلاعات صحیح در جوامع مدرن و دموکراتیک، تهدیدی جدی در مسیر انواع گزینش های عمومی از جمله انتخابات آزاد به شمار می رود.

وی دلیل رواج بیشتر این خبرها را گستردگی بیش از حد زیرساخت ارتباطی دانست و گفت: در حال حاضر، میلیاردها انسان در این شبکه فعال هستند و خروجی آن پدیده ای به نام خبر جعلی است. در زمان حاضر دروغ ساختار پیچیده تری پیدا کرده و روند اعتماد به سازمان ها، رسانه ها و حتی مردم نسبت به هم در تمام جوامع رو به کاهش است.

رییس دانشگاه سوره با بیان اینکه بی اعتمادی شدید در دنیا در حال ایجاد است، تصریح کرد: هرچه زیرساخت ها گسترده شده، اعتمادها کاهش پیدا کرد و امروز با وسایل ارتباط جمعی گسترده ای رو به رو هستیم و ارتباطات در حال حاضر گسترده شده و مفاهیم تغییر بسیاری پیدا کرده اند، همچنین ماهیت شناختی انسان نیز تغییر کرده است.

ساعی با بیان اینکه بر اساس نظریه «وابستگی به اطلاعات رسانه»، انسان های سنتی در یک شبکه روابط که عمدتا چهره به چهره بود، اطلاعات را کسب می کردند و اکنون این روابط مبتنی بر رسانه است.

دبیر کارگروه تدوین پیش نویس قانون تبلیغات تجاری اظهار کرد: در شرایط حال حاضر، کمتر از ۱۰ درصد از شخصیت انسان از مواجه مستقیم با واقعیت ها ایجاد می شود و این به دلیل گستردگی فضاهای ارتباطی است، امروز با مفهوم رسانه های اجتماعی مواجه هستیم که یکی از نکات آن خبر و خبررسانی است.

ساعتی ادامه داد: رشد فزاینده استفاده از رسانه های اجتماعی در ایران شکلی متفاوت داشته و در حال حاضر بر اساس آمار، ۷۰ درصد مردم به اینترنت دسترسی دارند و ایران پرشتاب ترین رشد در استفاده از این فضا را داشته است.

اما به گفته این پژوهشگر، شتاب به قدری زیاد بوده که با حالتی شبیه به شوک عمل کرده که می توان از آن به عنوان شوک فرهنگی نام برد، در نتیجه در پی بروز این شوک رفتارهای غیرطبیعی ایجاد شده است.

کارشناس کمیته رسانه قانون برنامه پنجم سازندگی کشور با بیان اینکه در حال حاضر، اخبار جعلی انسان ها را در برگرفته است، تصریح کرد: نمی توانیم با خبر جعلی مقابله کنیم مگر اینکه جنس آن را بشناسیم.

ساعی یکی از مهمترین راه های مقابله با خبر جعلی را، تجهیز کاربران به امکانات سواد رسانه ای دانست و گفت: طراحی نظام جامع مقابله با خبر جعلی به مبانی و برخی شناخت های اولیه برای شناخت خبر جعلی، چرایی مصرف آن از سوی کاربران و شناخت دوران و محیط نیاز دارد که کاربران به صورت عمومی و در آن خبر و رسانه را مصرف می کنند و محتوای ها را متاثر از آن بازنشر می دهند.

به گفته ساعی از جمله اقداماتی که آمریکا برای مقابله انجام می دهند، تجهیز پلت فرم ها و شناسایی خود اپلیکیشن ها است.

انتهای پیام