استقبال از اکران فیلم «نسرین»؛ مستندی درباره مبارزات نسرین ستوده، وکیل حقوق بشر ایرانی

اکران فیلم مستند «نسرین» درباره نسرین ستوده، وکیل حقوق بشر ایرانی، در جشنواره فیلم «گلوب‌داکس» در شهر بوستون ایالت ماساچوست با استقبال مناسبی از سوی منتقدان هنری و تماشاگران همراه شد.

جشنواره فیلم «گلوب‌داکس» (به انگلیسی: GlobeDocs Film Festival) امسال به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا از اول تا دوازدهم اکتبر به صورت مجازی برگزار شد و تمامی آثار منتخب به صورت اینترنتی به نمایش درآمدند.

این جشنواره علاوه بر نمایش فیلم، با برنامه‌های جانبی دیگری مانند جلسات پرسش و پاسخ، و نقد و بررسی آثار مستند نیز همراه بود.

فیلم مستند «نسرین» به تهیه‌کنندگی مارسیا راس، و با نویسندگی و کارگردانی جف کافمن، مستندساز سرشناس آمریکایی، یکی از فیلم‌های اکران‌شده در این جشنواره بود.

این مستند گوشه‌هایی از زندگی و مبارزات نسرین ستوده، وکیل و مدافع حقوق‌ بشر ایرانی که دوران محکومیت خود را در زندان «اوین» سپری می‌کند، را به تصویر می‌کشد.

فیلم مستند «نسرین»

نسرین ستوده سال‌ها است که‌ در ایران برای دفاع از حقوق زنان، کودکان، دگرباشان جنسی، اقلیت‌های مذهبی، روزنامه‌نگاران، هنرمندان، ‌و افرادی که به مجازات اعدام محکوم می‌شوند، تلاش می‌کند.

او در ژوئن سال ۲۰۱۸ ‌‌دستگیر، و به جرم نمایندگی از زنانی که به قوانین حجاب اجباری ایران معترض بودند، به تحمل ۳۸ سال زندان و ۱۴۸ ضربه شلاق محکوم شد. 

بخش‌های مهمی از تصاویر این مستند به صورت مخفیانه در ایران فیلمبرداری شده است؛ ولی به دلایل امنیتی اسامی عوامل و دست اندرکاران داخلی اعلام نمی‌شود.

در این مستند، علاوه بر نسرین ستوده، چهره‌های دیگری مانند جعفر پناهی، شیرین عبادی، آن کری، تقی رحمانی، نرگس حسینی‌، منصوره شجاعی، و رضا خندان (همسر نسرین ستوده) نیز حضور دارند ‌‌و در بخش‌های مختلف فیلم به اظهارنظر می‌پردارند. 

رضا خندان در گفت‌و‌گویی با صدای آمریکا درباره این فیلم می‌گوید: «پروژه نسرین از تقریبا دو سال پیش از بازداشت همسرم، و به پیشنهاد جف کافمن استارت زده شد. بخشی از این فیلم، تصاویر و مدارکی بودند که از قبل موجود بود؛ اما بخشی که مستقیما مربوط به فعالیت‌های همسرم است را در یک دوره دو ساله در محیط کار و زندگی، و در فضاهای عمومی فیلمبرداری کردند، و این مستند در دوران بازداشت همسرم تکمیل شد.»

راوی این مستند، اولیویا کلمن، بازیگر نامدار بریتانیایی و برنده جایزه اسکار است که برای هنرنمایی در نقش ملکه الیزابت در سریال «تاج» به شهرت زیادی رسیده است.

یکی از بخش‌های تأثیرگذار فیلم، ترانه‌ اصلی یا اوریجینالی است که توسط لین اَرِنز و استیون فِلَرِتی، برندگان جایزه «تونی»، ساخته شد و آنجلیک کیجو، برنده چهار جایزه «گرمی»، آن را اجرا کرده است.

جف کافمن، نویسنده و کارگردان این فیلم، آشنایی کاملی با رویدادهای ایران دارد و در سال ۲۰۱۰ یک‌ فیلم‌ مستند کوتاه درباره سارا شورد، شین باوئر، و جاش فتال، شهروندان آمریکایی زندانی شده در ایران ساخت.

او که به دلیل ساخت مستند دیگری درباره تبعیض‌های مذهبی ‌و ممنوعیت تحصیل شهروندان بهایی در ایران در سال ۲۰۱۱، از ورود به این کشور منع شده است، از راه دور بر مراحل مختلف تصویربرداری و تولید فیلم «نسرین» نظارت داشت.

جف کافمن

جف کافمن ‌و مارسیا راس در بیانیه‌ای که نسخه‌ای از آن در اختیار بخش فارسی صدای آمریکا قرار گرفته است درباره انگیزه خود از ساخت این فیلم می‌گویند: «ما قصد داشتیم که در این مستند داستان نسرین ستوده را بیان کنیم؛ زیرا او فردی متعهد به دموکراسی، عدالت، و شجاعت سیاسی است. او به قدرت زنان در شکل‌دادن به جامعه باور دارد، و عمیقاً به اعطای فرصت‌های برابر و محافظت از تمامی انسان‌ها از هر دین و پیشینه‌ای معتقد است. نسرین ستوده در عین حال شخصی جسور، شوخ، و مقاوم است که در خانه و محل کار توسط همسر دوست‌داشتنی خود حمایت می‌شود و بارها زندگی خود را برای خدمت به دیگران به مخاطره انداخته است.»

آنها در ادامه این بیانیه یادآور می‌شوند که «نسرین ستوده علی‌رغم این که به ده‌ها سال زندان و ده‌ها ضربه شلاق محکوم شده است، اما همچنان از سلول خود مقامات را به چالش می‌کشد. او که به نلسون ماندلای ایران شهرت دارد، به نمادی بین‌المللی از حقوق بشر، مقاومت، ‌و امید تبدیل شده است. همه این‌ها باعث می‌شود که نسرین سوژه خوبی برای یک فیلم، و الگوی الهام‌بخشی برای مردم در همه جا باشد.»

فیلم «نسرین» در شرایطی در جشنواره‌ها و مراکز علمی و فرهنگی اکران می‌شود که در هفته‌های اخیر اعتصاب غذای نسرین ستوده در زندان، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خبری جهان و شبکه‌های اجتماعی داشت.

او به دلیل عدم وجود شرایط بهداشتی نامناسب در زندان‌ها در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، و بی‌توجهی‌ مقامات جمهوری اسلامی به وضعیت زندانیان سیاسی و‌عقیدتی که به صورت ناعادلانه‌ای در بند هستند، دست به اعتصاب غذا زد.

این اعتصاب غذا که بیش از پنج هفته طول کشید، باعث به راه افتادن یک کارزار اینترنتی اعتراضی با هدف آزادی نسرین ستوده شد و بسیاری از هنرمندان، نویسندگان، ‌و شخصیت‌های برجسته بین‌المللی از آن حمایت کردند.

 

اولیویا کولمن

اولیویا کولمن، راوی مستند «نسرین»، یکی از چهر‌ه‌هایی بود که با حمایت از این فراخوان عمومی گفت که مفتخر است این گونه در کنار نسرین ایستاده است و خواستار آزادی او می‌شود.

این هنرمند با شرکت در آن کارزار اینترنتی گفته بود: «نسرین ستوده برای رسیدن به عدالت در ایران، خطر همه چیز را به جان خریده است ‌و‌ باید از او حمایت کرد.» 

براساس حکم مقامات قضایی ایران، نسرین ستوده پس از گذراندن ۱۲ سال از حکم ۳۸ سال حبس خود، به صورت «مشروط» آزاد می‌شود. صدور این حکم ناعادلانه با اعتراض بسیاری از نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های حقوق بشری مواجه شده است. 

تهیه‌کنندگان فیلم «نسرین» امیدوارند که از طریق این مستند، توجه جامعه جهانی را نسبت به وضعیت نگران‌کننده نسرین ستوده، زندانیان سیاسی و عقیدتی در ایران جلب کنند تا جمهوری اسلامی با فشار افکار عمومی، به سال‌ها سرکوب و نقض حقوق بشر در آن کشور پایان دهد.

جف کافمن ‌و مارسیا راس درباره نمایش این مستند می‌گویند: «در سال‌های اخیر شاهد از بین رفتن آزادی‌ها در بسیاری از دموکراسی‌های سالم بوده‌ایم. نسرین ستوده و همکاران حقوق بشری او نشان می‌دهند که باید در دفاع از حقوق خود هوشیار، مقاوم، و استوار باشیم.»

فیلم مستند «نسرین»

این هنرمندان در ادامه یادآور می‌شوند: «نسرین هرگز مایل نبود که این مستند فقط درباره او باشد، و همیشه می‌خواست این اثر ادای دینی به دیگران، و برای نشان دادن مسیر پیش رو باشد. نسرین هنوز در زندان است، و با مجازات ده ها سال حبس و‌ ضربات شلاق مواجه است. همسرش رضا و دختر ۲۰ ساله او مهراوه با وثیقه در منزل هستند و‌ تهدید به زندان می‌شوند. آنها علی‌رغم سنگینی این فشارها، به سکوت تن نمی‌دهند. ما به عنوان سازندگان فیلم، از علاقه تمام کسانی که داستان آنها را با سایرین به اشتراک می‌گذارند، قدردانی می‌کنیم.»