«تاریخ وصاف» منتشر می‌شود/ تصحیح دشوارترین متن در تاریخ نثر فارسی

علیرضا نیک‌نژاد مصحح و پژوهشگر در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: به زودی تصحیح و تحشیه من از کتاب پنج جلدی «تجزیة الامصار و تزجیة الاعصار» که به تاریخ وصاف شهرت دارد، توسط انتشارات میرماه در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرد. این کتاب را زیر نظر استاد سیدعبدالله انوار تصحیح کرده‌ام.

وی افزود: این تصحیح بر اساس نسخه دانشگاه تهران انجام شده و از دو نسخه بدل هم بهره برده‌ام ضمن اینکه کتاب «شرح شواهد تاریخ وصاف» را که توسط علی اصغر حکمت شیرازی به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران اهدا شد، نیز سود جسته‌ام. قرار است با همراهی استاد انوار متن لغتنامه‌ای درباره تاریخ وصاف را که متعلق به قرن ۱۰ یا ۱۱ هجری است، نیز کار کنیم.

نیک نژاد ادامه داد: «تاریخ وصاف» اثر عبدالله بن فضل‌الله بن ابی نعیم بن روزبه شیرازی، از قدیمی‌ترین منابع درباره دوره ایلخانی به زبان فارسی است. کتاب فقط اثری در حوزه تاریخ نیست بلکه در حوزه‌های مختلفی چون ادبیات، موسیقی، نجوم، منطق، ادبیات عرب و... نیز ورود پیدا می‌کند. این کتاب را متکلفانه‌ترین و دشوارترین متن در تاریخ نثر فارسی نیز خوانده‌اند. حتی نویسنده ضمن شرح وقایع تاریخی اشعاری نیز هم به عربی و هم به فارسی سروده و در کتاب آورده است. به دلیل همین دشواری پیشتر پژوهشگران به سمت تصحیح و انتشار این متن نرفته بودند. امیدوارم که مورد پسند مخاطبان افتد.

عبدالله بن فضل‌الله بن ابی نعیم بن روزبه شیرازی، نویسنده تاریخ وصاف اعتقاد داشته که تاریخش دنباله «تاریخ جهانگشای» اثر عطاملک جوینی است. طولانی بودن جمله‌های این متن به سبب زیاده‌روی در بهره‌گیری از ادبیات عرب مانع از درک درست مفاهیم و محتوی نوشته‌هایش شده است. به همین دلیل هم برای فهم آن آثاری چون: حل مشکلات تاریخ وصاف، شرح شواهد تجزیة الامصار، شرح ترکی تاریخ وصاف، تحریر تاریخ وصاف و گزیده‌های آن پدید آمده است.

دکتر علیرضا نیک نژاد، تاریخنگار، مصحح و پژوهشگر پرکار نسخ خطی است. از جمله آثاری که با تصحیح، تعلیقه و پژوهش او منتشر شده‌اند می‌توان به این موارد اشاره کرد: «رساله‌ای در سیاق» اثر ابواسحاق‌ غیاث‌الدین ‌محمد کرمانی، «خلاصه السیاق» اثر سیدمیرزا حسن خان دبیر قاجار تفرشی، «شهباز اسپیدبال» رمانی به قلم میرزا علی خان دیوسالار (سالار فاتح)، «بحر الجواهر فی علم الدفاتر» اثر عبدالوهاب ‌بن‌ محمدامین شهشهانی اصفهانی، «مکاتبات و نامه‌های میرزا علی‌اصغرخان اتابک امین‌السلطان با مظفرالدین شاه» (مشترک با سعاد پیرا)، «اصفهان عصر ظل‌السلطان: یادداشت‌های روزانه اصفهان و دربار ظل‌السلطان (۱۳۰۲ - ۱۳۰۲ ق)» (مشترک با اکبر شریف زاده) و...

کتاب «میرزا آقاخان نوری قربانی تاریخ نویسی معاصر ایران» نیز از جمله تالیفات مهم نیک نژاد است.