افزایش اقدامات دیپلماتیک آمریکا برای توقف جنگ در ناگورنو-قره‌باغ

نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان روز جمعه دوم مهر و چند ساعت قبل از شروع مذاکرات در واشینگتن در چندین نقطه در ناحیه مورد اختلاف ناگورنو- قره‌باغ درگیر شدند. درگیری‌های هفته‌های اخیر در ناحیه ناگورنو- قره‌باغ مرگ‌بارترین مورد طی ۲۵ سال اخیر است.

به گزارش خبرگزاری رویترز، مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا با هدف پایان دادن به این نبردها قرار است امروز با وزرای خارجه جمهوری آذربایجان و ارمنستان مذاکره کند.

ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه در روزهای اخیر اعلام کرد که احتمالا حدود ۵ هزار نفر در درگیری‌های اخیر ناحیه ناگورنو- قره‌باغ کشته شده‌اند.

شکست دو آتش‌بسی که با میانجی‌گری دولت روسیه اعلام شد امید به پایان این درگیری‌ها را که از حدود یک ماه قبل آغاز شد را کاهش داده است.

بیشتر در این باره:

جنگ قره‌باغ؛ آذربایجان مناطق مرزی با ایران را از ارمنستان «بازپس گرفت»

هدف اقدامات دیپلماتیک قدرت‌های جهانی جلوگیری از گسترش این جنگ در سطح منطقه است که از يک سو ممکن است به دخالت ترکیه، حامی سرسخت جمهوری آذربایجان و ازسوی دیگر به دخالت روسیه منجر شود که با ارمنستان پیمان امنیتی مشترک دارد.

ساعاتی قبل از شروع مذاکرات واشینگتن رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه اظهار امیدواری کرد که آنکار و مسکو در همکاری با یکدیگر بتوانند این بحران را حل کنند. او افزود: «ترکیه معتقد است که به اندازه روسیه حق دارد در مذاکرات صلح دخیل باشد.»

در سه دهه اخیر دولت‌های روسیه، آمریکا و فرانسه به عنوان روسای شورای مینسک در چارچوب سازمان امنیت و همکاری اروپا مسئول نظارت بر آتش‌بس و حل بحران ناحیه ناگورنو- قره باغ بوده‌اند.

این سه کشور تاکنون تقاضاهای ترکیه برای مشارکت در حل این بحران را نادیده گرفته و حمایت فعال ترکیه از جمهوری آذربایجان مناسبات آنکارا با متحدانش در سازمان ناتو را تیره کرده است.

مایک پومپئو ترکیه را متهم کرده که با ارسال اسلحه برای جمهوری آذربایجان این بحران را تشدید می‌کند. ولی آنکارا این اتهام را رد کرده است.

وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد که در تازه‌ترین نبردها نیروهای دو طرف در نوار مرزی که مناطق تحت کنترل دو کشور را مشخص می‌کند درگیر شده‌اند.

وزارت دفاع ارمنستان نیز از درگیری در چندین نقطه گزارش داد و گفت شهر مارتونی در ناحیه ناگورنو- قره باغ شب گذشته توسط جمهوری آذربایجان توپ‌باران شده است. جمهوری آذربایجان این ادعا را رد کرد.

جمهوری آذربایجان در عین حال در مورد امنیت خط لوله‌ای در نزدیکی جبهه‌های جنگ اظهار نگرانی کرده که نفت و گاز آن کشور را به بازار جهانی منتقل می‌کند. هر چند گزارش‌های اخیر حاکی است که تاکنون به این خط لوله آسیبی وارد نشده است.

مایک پومپئو قرار است به طور جداگانه با وزرای خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان دیدار کند. هنوز گزارشی در مورد احتمال دیدار رو در روی آنها منتشر نشده است.

آقای پومپئو در روزهای اخیر اظهار امیدواری کرد که در گفت‌وگوهای واشینگتن «مسیر درستی برای توقف نبرد» پیدا شود. ولی نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان چند روز پیش گفت که در حال حاضر یافتن یک راه حل دیپلماتیک برای این بحران قدیمی بعید است.

الهام علی‌یف، رییس جمهور آذربایجان نیز احتمال دستیابی به توافق صلح را «بسیار بعید» توصیف و تاکید کرد که وعده بازگرداندن کنترل ناحیه ناگورنو- قره‌باغ به آن کشور باید در هر گونه توافقی منظور شود.

اختلاف دو جمهوری سابق اتحاد شوروی بر سر کنترل ناحیه ناگورنو- قره‌باغ از پایان دهه هشتاد میلادی آغاز و با فروپاشی اتحاد شوروی تشدید شد. این اختلافات در سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ به یک جنگ طولانی منجر شد که بر اثر آن حدود ۳۰ هزار نفر کشته و حدود یک میلیون نفر آواره شدند.

ارمنی تباران ناحيه ناگورنو- قره ‌اغ را بخشی از سرزمین تاریخی خود می‌دانند ولی طبق مصوبات سازمان ملل متحد این اراضی بخشی از خاک جمهوری آذربایجان تلقی می‌شود.

در روزهای اخیر جمهوری آذربایجان ادعا کرده که بخشی از قلمرو خود از جمله تمامی نواحی مرزی با ایران را بازپس گرفته است ولی ارمنستان این ادعا را رد کرده و تشکیلات محلی ناگورنو- قره‌باغ نیز می‌گوید تمامی حملات جمهوری آذربایجان را دفع کرده و اوضاع را تحت کنترل دارد.