گوزن زرد ایرانی؛ پستانداری در معرض خطر انقراض

 گوزن زرد موجود در ایران با نام علمی Dama dama mesopotamica است که برخی از محققان گونه موجود در ایران را گونه ای مجزا به حساب می آورند. گوزن زد ایرانی دارای ارزش‌های بوم‌شناختی، زیبایی شناختی مطالعاتی – تحقیقاتی، ارزش‌های ژنتیکی و اکوتوریستی است اما در معرض خطر انقراض قرار دارد.

به گزارش ایسنا، بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست گوزن زرد ایرانی طبق قوانین این سازمان از جمله گونه‌های در معرض خطر انقراض است. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) نیز این گونه را در زمره گونه‌های در معرض خطر (EN) قرار داده است.

این گونه غالبا در مناطق جنگلی و جنگل‌های جلگه‌ای استان خوزستان زندگی می‌کند و در حال حاضر نیز به دلیل از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی آن و شکار بی رویه، جمعیت آن ها بسیار کاهش یافته و تنها پراکندگی طبیعی گوزن زرد به مناطق حفاظت شده دز و کرخه محدود شده است. امروزه جمعیت هایی از این گونه در دشت ناز ساری، جزیره اشک، منطقه حفاظت شده دنا، جزیره کبودان و چند منطقه دیگر به‌وسیله کارشناسان منتقل شده‌اند.   

سایت گوزن زرد ارسنجان یکی از محل های پرورش گوزن زرد ایرانی است و محدوده‌ای به وسعت ۳۰۰هکتار را در بر می‌گیرد و موقعیت آن جنگل خلیل بیگ شرق شهر ارسنجان در شمال محور جاده آباده طشک استان فارس است. این سایت از سال ۱۳۹۰ و با انتقال ۷ راس گوزن زرد، رسما فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون ۳۴ راس از این گونه نادر حیوانی در آن حیات دارد و به گفته حسن ابراهیمی- رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان ارسنجان در استان فارس- براساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی ماموران گشت و کنترل، پنج راس گوساله به تازگی در سایت احیاء، تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی ارسنجان متولد شده‌اند.

براساس آخرین گزارش‌ها تعداد تقریبی این گوزن‌های زرد موجود در پارک ملی دز پس از انتقال ۱۷ راس از ایلام به این پارک ملی حدود ۹۰ راس اعلام شده است.

گوزن های زرد ایرانی عمدتا شبگرد هستند و با غروب خورشید فعالیت خود را آغاز می کنند. گیاهخوار و نشخوار کننده‌اند، حس بویایی و بینایی نسبتا قوی دارند، به صورت اجتماعی زندگی می‌کنند. نرهای مسن تر گروه های جداگانه ای برای خود تشکیل می دهند و تنها در فصل زاد آوری با ماده‌ها همراه می‌شوند و در برخی موارد مسن ترین فرد به صورت انفرادی زندگی می کند.

طول بدن گوزن زرد ایرانی ۱۳۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر و ارتفاع بدن آن ۸۵ تا ۱۰۰ سانتیمتر است. نرها دارای شاخ های توپر و منشعب هستند که از ۱ تا ۲ سالگی شروع به رشد می‌کنند. تعداد انشعابات شاخ سن حیوان را مشخص می کند.

شاخ ها هر سال در فصل زمستان می افتد و بالافاصله شروع به رویش مجدد می‌کند. طول شاخ ها بین ۵۰ تا ۷۰ سانتیمتر و طول انشعابات آن بین ۷ تا ۲۰ سانتی متر است. شاخ در نرهای مسن بسیار نازک و گاهی بدون انشعاب می‌شود.

 بدن گوزن زرد ایرانی پوشیده از موهای کوتاه است که در ناحیه پشت و پهلوها به رنگ نارنجی متمایل به قرمز است. در ناحیه پهلو و پشت خال های سفید رنگی وجود دارد که در دو طرف پهلوها به خطوط سفیدی تبدیل شده اند. این خال ها در فصل زمستان نامشخص هستند. موهای بدن در فصل زمستان بلندتر و به رنگ خاکستری دیده می شود.

انتهای پیام