برخورد ائمه با شیعیان تکفیری؛ سبحان الله! این، سخنِ خوارج است

چکیده :او که هنوز در ابتدای جوانی است و پختگی و علم فراوان دوره‌های بعد را به‌دست نیاورده، به جدال با امام (علیه‌السلام) می‌پردازد و اصرار دارد غیر شیعیان، کافر و اهل جهنم‌اند. اما آن حضرت با ذکر آیات و نکات فراوان برای او توضیح می‌دهند که این‌گونه تقسیم کردن انسان‌ها، درست نیست و باید زاویه دید کسانی که به این حقایق دسترسی نداشته‌اند نیز در نظر گرفته و امر آنها به خدا واگذار شود؛ چرا که او بهتر می‌داند بر اساس عدلش چگونه با آنها رفتار...

حمید حسینی

نمونه‌هایی از برخورد ائمهٔ اطهار (علیهم‌السلام) با شیعیانی که دگراندیشان را کافر می‌شمردند.

کلینی در نخستین حدیث باب ضلال در کتاب ایمان و کفر (ج ۴، ص ۱۷۲)، جریان مفصلی را از هاشم صاحب برید نقل می‌کند که خلاصه‌اش چنین است:

او پس از بحث با دو تن از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام) و اصرار بر کافر بودن کسی که معرفت به امام ندارد، قضاوت را نزد آن حضرت می‌برد. ایشان با توبیخ و انکار، این عقیده را رد می‌کنند و بارها شرایط مردمان ساده‌ و مستضعفی که نماز می‌خوانند و حج به‌جا می‌آورند ولی عقیده‌ای به امامت ندارند را برای او شرح می‌دهند؛ ولی او هر بار، آنان را کافر می‌شمرد. لذا آن حضرت با ناراحتی به او می‌فرمایند: سبحان الله! این، سخنِ خوارج است.

دومین حدیث همین باب (ج۴، ص ۱۷۴) به بحث مفصلی اختصاص دارد که زراره بر سر جواز ازدواج با غیر شیعیان با امام باقر (علیه‌السلام) انجام داده است:
بر اساس این روایت، او که هنوز در ابتدای جوانی است و پختگی و علم فراوان دوره‌های بعد را به‌دست نیاورده، به جدال با امام (علیه‌السلام) می‌پردازد و اصرار دارد غیر شیعیان، کافر و اهل جهنم‌اند. اما آن حضرت با ذکر آیات و نکات فراوان برای او توضیح می‌دهند که این‌گونه تقسیم کردن انسان‌ها، درست نیست و باید زاویه دید کسانی که به این حقایق دسترسی نداشته‌اند نیز در نظر گرفته و امر آنها به خدا واگذار شود؛ چرا که او بهتر می‌داند بر اساس عدلش چگونه با آنها رفتار کند.

در حدیث دوم از باب درجات ایمان (ج ۳، ص ۱۱۰) نیز جریان مفصلی نقل شده که بسیار آموزنده است:
این داستان از قول یکی از خادمان امام صادق (علیه‌السلام) نقل می‌شود که در حضور آن حضرت از مردم برائت می‌جوید و دلیل این کار خود را اعتقادات نادرست آنها اعلام می‌کند. امام از او می‌پرسند: آیا به این خاطر که مثل شما فکر نمی‌کنند، از آنها برائت می‌جویی؟ خادم می‌گوید: آری. حضرت می‌فرمایند: نزد ما نیز مسائلی هست که شما شناختی از آن ندارید؛ آیا شایسته است ما نیز از شما برائت بجوییم؟ خادم می‌گوید: نه، فدایتان شوم! حضرت می‌فرمایند: نزد خداوند نیز چیزهایی است که ما از آن آگاهی نداریم؛ آیا خوب است که او ما را به دور افکند؟! سپس ایشان به تبیین درجات و سهم‌های گوناگون افراد از حقیقت می‌پردازند و وی را به مهرورزی با مردم دعوت می‌کنند.