زنان برای راهیابی به دیوار موزه‌ها باید برهنه باشند؟

زنان برای راهیابی به دیوار موزه‌ها باید برهنه باشند؟

• لیزی انفیلد
• بی بی سی

۵ ساعت پیش

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

اثری از کلود مونه، زنی برهنه میان دو مرد که لباس‌های کاملی بر تن دارند.

در زمان جنبش "جان سیاهان مهم است" در انگلستان، توجه‌ها به مجسمه‌هایی از برده‌دارانی که رنگین‌پوستان را به اسارت می‌گرفتند جلب شده بود. در همان زمان، کسانی دیگر پلاکاردهایی در دست داشتند که طرز بازنمایی زنان در آثار هنری را نقد می‌کرد. بر روی پلاکاردها نوشته شده بود: "ببینید چه چیزهایی برایتان عادی شده اند."

اشاره آنان به مجموعه مجسمه‌ای در مرکز ترافورد در منچستر بود. مردی در مرکز مجسمه‌ها نشسته و پایش را در پاشوره گذاشته است در حالی که زنانی برهنه دورش را گرفته‌اند. اشاره دیگر آنان به اثری دیگر در آیوای آمریکا بود: مجسمه‌ای برنزی که زنی را نشان می‌دهد که کمرش را قوس داده و پستان‌هایش را در دست گرفته و نمایش می‌دهد. بر پلاکارد نوشته شده بود:« این زن نماد آیوا به عنوان مادری است که فرزندانش را تغذیه می‌کند؟ بله.»

باربی منتقد، عنوان پروژه‌ای است از سارا ویلیامسون، استاد ارشد دانشگاه هادرسفیلد. او با قرار دادن یک عروسک باربی که در کنار آثار هنری و یادبودها، تلاش می‌کند نظر هنرجویان را به ایده‌های فمینیستی و لزوم نقد روشی که زنان در آثار هنری بازنمایی می‌شوند، جلب کند. ویلیامسون به بی‌بی‌سی فرهنگی می‌گوید: از این راه می‌توانم مردم را به آرامی نسبت به این موضوع حساس کنم. کار من اجرای فمینیسم بطنی است. صدای من است که از سوی شخص ثالث یا همان باربی ادا می‌شود.

پروفسور مری بیرد، استاد هنرهای کلاسیک در برنامه تلویزیونی‌اش «شوک برهنه» که از تلویزیون انگلستان پخش می‌شود، به بحثی مشابه پرداخت. او در این برنامه به روش‌هایی اشاره کرد که مردان هنرمند برای به تصویر کشیدن زنان برهنه به کار می‌برند. در آثار هنری کلاسیک زنان به طرزی بی‌گناه برهنه و خوابیده در تختخواب تصویر می‌شوند. پرسش این است: آیا این هنر است یا پورنوگرافی؟

پاسخ به این پرسش آسان نیست. پروفسور مری بیرد معتقد است مرز باریکی میان هنر و پورنوگرافی وجود دارد اما نکته مهم این است که باید گذشته را هم با شرایط گذشته و هم با معیارهای امروزین سنجید. ما باید یاد بگیریم به گذشته و معیارهای اشتباهش بپردازیم.

بیشتر بخوانید:

• بازخوانی سیاهان و کارگران جنسی در نقاشی‌های قرن نوزدهم
• چگونه زنان سیاه‌پوست را در تاریخ هنر سفید کردند
• مد، سکسوالیته و تهران دیجیتالی
• افسانه‌های پریان؛ کلیشه‌های جنسیتی که برای کودکان مضرند؟
• نخستین بازنمایی‌های سکس در تاریخ هنر

بیش از صد سال، فمینیست‌ها توجه ما را به روش‌های جنسیت زده در دنیای هنر جلب می‌کنند. در سال ۱۹۱۴، مری ریچاردسون با تبر با تابلوی ونوس اثر ولاسکوئز در گالری ملی لندن حمله کرد. در این اثر ولاسکوئز ونوس را تصویر کرده است که در حالی که پشتش به بیننده است خود را در آینه تماشا می‌کند. اعتراض ریچارسون به طرز نگاه مردان به زنان بود.

در سال ۱۹۸۰ فعالان هنری فمینیست بیلبوردی را به نمایش گذاشتند که بر روی آن نوشته شده بود "آیا زنان برای راه یافتن به موزه ها حتمن باید برهنه باشند؟"

کمتر از چهار درصد از هنرمندان بخش هنر مدرن موزه‌ها را زنان تشکیل می‌دهند در حالی که ۷۶ درصد از آثار برهنه نگاری از زنان است. فعالان هنری فمینیست با این پیام هوشمند و روشن، بی توجهی به زنان و سایر اقلیت‌ها در دنیای هنر را شرم‌آور دانستند.

در سال ۲۰۱۸ هنرمند بریتانیایی سونیا بویس رویکردی دیگر را در پیش گرفت. او در مقابل چشمان تماشاگران نقاشی هولاس و نیمف‌ها اثر جان ویلیام واترهاوس در گالری هنر منچستر را، که زنانی برهنه را در معیت هولاس به تصویر کشیده است، به مدت یک هفته از دیوار پایین کشید و جای نقاشی را خالی گذاشت. هدف او ایجاد این پرسش برای تماشاگران بود که اساس موزه‌ها برای انتخاب اثری که در موزه‌ها برای تماشاگران به نمایش در می‌آید چیست. این آثار در چه زمینه‌ای و با چه برچسبی انتخاب می‌شوند. پایین کشیدن اثر از دیوار گالری به منظور ایجاد بحث بود و یکی از بحث‌هایی که به راه افتاد تفاوت میان هنر و پورنوگرافی بود.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

در سال ۲۰۱۸،سونیا بویس این تابلو اثر جان و یلیام واترهاوس را از دیوار گالری هنر منچستر پایین آورد

زنان برای راهیابی به دیوار موزه ها باید برهنه باشند؟

مرز میان هنر و پورنوگرافی همیشه مبهم بوده است. هانس ماس مدرس تاریخ هنر در دانشگاه کنت معتقد است تصاویر پورنوگرافی واجد دو بعد هستند: یکی این که از نظر جنسی صریح و دیگر این که برای بیننده، تحریک کننده‌اند. در طول تاریخ و میان فرهنگ‌های مختلف، آثار هنری وجود دارند که واجد هر دو خصیصه هستند. موزاییک‌های پومپئی، مجسمه‌های کاما سوترا یا برخی از نقاشی‌های گوستاو کلیمت را می‌توان به عنوان نمونه در نظر آورد. تابلوی برهنه مایا اثر فرانسیسکو گویا را نگاه کنید و با تصاویر پلی بوی مقایسه کنید. متوجه خواهید شد خط مرز میان هنر و پورنوگرافی خطی مبهم و تار است.

در سال ۲۰۱۴ دبورا دورابرتیس هنرمند اجراگر، به دلیل ژست گرفتن مقابل تابلوی برهنه اولمپیا اثر مونه دستگیر شد. او می‌خواست این سوال را مطرح کند که چرا نمایش بدن انسانی یک جا هنر و جای دیگر پورنوگرافی قلمداد می‌شود؟

در گذشته، سانسور تصاویر بی‌پروا ناشی از ارزش‌های محافظه‌کارانه مذهبی و ترس از فساد اخلاقی بود. اما فمینیست‌ها که عینیت بخشیدن به تصاویر جنسی را به چالش می‌کشند خواستار حقوق برابر برای زنان هستند و هراسشان از این است که ابژه شدن تن زنانه نافی حقوق زنان باشد. در زمانی که بویس در منچستر به اجرای کارش مشغول بود، موج چهارم فمینیسم موج اتهامات هاروی واینستاین و جفری اپستاین را به راه انداخته بود و پرسش اساسی مطرح شده این بود که مواجهه ما با اثری هنری که با ارزش های اخلاقی ما نمی‌خواند باید چطور باشد؟

بنونوتو چلینی از باکره‌های جوان به عنوان مدل نقاشی استفاده می‌کرد و اصرار داشت به محض تمام شدن نقاشی با آنان همخوابگی کند. اریک گیل از دختران خودش به عنوان مدل نقاشی استفاده و به آنان تجاوز می‌کرد. مایس به بی‌بی‌سی فرهنگی می‌گوید اگر بدانیم که یک هنرمند به زنان تجاوز کرده و رفتارهای تجاوزگرانه در اثر هنری او هم مشهود باشد، در قضاوت ما نسبت به اثر موثر خواهد بود. چنین اثری از بعد اخلاقی راضی کننده نیست.

در مستند جفری اپستاین که در نتفلیکس منتشر شده است، یک افسر پلیس که او را دستگیرکرده‌ است، درباره تعدادی تصاویر برهنه در عمارت او صحبت می‌کند. همین آثار برهنه وقتی بر دیوارهای یک گالری به نمایش درآیند ممکن است تحسین بینندگان را برانگیزند. سارا ویلیامسون می‌گوید در بسیاری از موزه‌های عمومی تصاویری برهنه از دخترانی وجود دارد که تماشایشان ناخوشایند است. برای مثال سرنگ اثر آرتور هکر در گالری هنر منچستر، دختری جوان و برهنه را نشان می‌دهد که آسیب‌پذیر و هراسان به نظر می‌رسد و تماشا کردنش ناراحت کننده است. اما نسبت به آثار برهنه‌نگاری استادان قدیمی و شاهکارها، دیدی احترام آمیز وجود دارد که آن‌ها را ناخودآگاه برای ما قابل پذیرش می‌کند.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

طراحی از مدل‌های برهنه هنوز پایه اصلی آموزش هنرهای زیباست و اکثریت قریب به اتفاق مدل‌ها زن هستند

طراحی از مدل‌های برهنه هنوز پایه اصلی آموزش هنرهای زیباست و اکثریت قریب به اتفاق مدل‌ها زن هستند. زنانی که به تمامی لخت نیستند اما برهنه‌اند. مری بیرد می گوید دید غالب در این کلاس ها دید مردانه است. فرهنگ به روش های مختلفی سعی دارد دید مردانه را بزداید از جمله در بحث زبان که مهم است فارغ از جنسیت باشد. اما دید مردانه هنوز وجود و حضور دارد.

فرا بیچر مدل در وبلاگی درباره مدلینگ درباره نگاه مردانه می‌نویسد: ژست گرفتن برای عکاسان چیزی است که سعی دارم از آن اجتناب کنم. به عکاسان اجازه نمی دهم از من در حالی که مدل شده‌ام عکاسی کنند. این به هراس من از انتشار عکس‌های برهنه ام در اینترنت مربوط است.

نگرانی های این مدل نشان می دهد مرز میان هنر و پورنوگرافی تا چه حد ناواضح و تلاش برای توضیح این تفاوت تا چه اندازه دشوار است. یکی از تصاویر مجموعه باربی‌های سارا ویلیامسون، باربی مقابل یکی از نقاشی‌های کلود مونه ژست گرفته است. در تصویر اول، باربی مانند زن تصویر شده در نقاشی برهنه است و دو مرد همراه کامل لباس پوشیده‌اند. در تصویر بعدی اما ورق برگشته است: باربی لباس پوشیده و دو مرد برهنه‌اند. تضادی که شما را به فکر کردن وا‌می‌دارد.