آمریکا در آستانه آنتخابات، اروپا در اندیشه احیای چندجانبه‌گرایی

به گزارش ایرنا، خروج دومینو وار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا از قراردادها و سازمان های بین المللی نه تنها به معنای ساقط کردن از اعتبار این نهادها است بلکه تاسف شدید اروپا را به همراه داشته است. تقریبا همه سیاستمداران اروپایی معتقدند که در این مقطع زمانی، لزوم همکاری‌های چندجانبه و آزاد و همچنین ایجاد نظام بین المللی مبتنی بر قوانین مشخص به عنوان اهرم مقابله با سیاست خارجی معامله گرانه، بی قانون و خصمانه ترامپ بیش از گذشته احساس می‌شود.

خروج سریالی ترامپ از سازمان جهانی بهداشت، پیمان تجاری اقیانوس آرام، توافق اقلیمی پاریس، یونسکو، شورای قوق بشر سازمان ملل، سازمان تجارت جهانی و توافق هسته ای ایران (برجام) مصداق هایی بارز از تعهد گریزی مستاجر فعلی کاخ سفید است که با برانگیختن حس بدبینی اروپایی ها به پیروزی هر یک از گزینه های دموکرات و یا جمهوری‌خواه انتخابات سوم نوامبر (۱۳ آبان)، لزوم چاره اندیشی سریعتر اتحادیه را آشکار ساخته است.

شعار اساسی سیاست خارجی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا موسوم به «اول آمریکا» همراه با سیاست‌های یکجانبه گرایانه درخصوص خروج از معاهدات مهم بین‌المللی و منطقه‌ای و نهادهای چندجانبه، سیاست‌های تنش زا و رفتارهای آن علیه متحدین و شرکای راهبردی مانند جنگ تعرفه‌ها علیه اروپا و چین همه و همه از عواملی است که گمانه زنی‌ها از ثبت شدن نام ترامپ به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری با حضور تک دوره ای در کاخ سفید در تاریخ آمریکا را تقویت کرده است.    

براساس گزارش نشریه اسپانیی اِل کنفیدنسیال، اگر چه اروپایی ها در این مدت از راه های گوناگون همچون پیشنهاد اصلاحات برای جبران خلا و عقب نشینی دولت آمریکا از نهادهایی که سهم کشورهای اروپایی در آن‌ها قابل توجه است، بسیار تلاش کرده اند، اما واقعیت این است که این اقدامات تا کنون بخش کوچکی از یک عملیات مهار گسترده بوده است. اروپا در حال حاضر به تماشای این نشسته است که «انقلاب ترامپی» تا کجا ادامه خواهد یافت، اما واقعیت این است که اتحادیه می بایست پس از انتخابات ریاست جمهوری نوامبر، نسبت به مسئله ادامه روابط با آمریکا و یا بدون آمریکا تصمیم گیری کند.   

در صورت پیروزی «جو بایدن» سناتور کهنه کار دموکرات انتظار می‌رود که آمریکا به عنوان بازیگر جهان چندجانبه تغییر چهره دهد. همانطور که شخص بایدن اعلام کرد: آمریکا را برای همکاری با متحدان و شرکایش به منظور سازماندهی اقدامات جمعی علیه تهدیدات جهانی، بر سر میز بازخواهم گرداند. بازگشت به توافق پاریس و سازمان جهانی بهداشت از جمله وعده های بایدن است. به این ترتیب اگرچه ابهامات فراوانی از رویکرد بایدنبه موضوعات محل اختلاف واشنگتن- بروکسل وجود دارد اما بایدن در صورت تصاحب کرسی ریاست جمهوری آمریکا، فرد قابل اعتناتری برای اروپا خواهد بود. رفتار بایدن گاهی به یک ملی گرای سنتی پس از جنگ سرد می‌ماند که رهبری جهانی آمریکا در مسیری لیبرال را در سر می‌پروراند.  

به نوشته ال کنفیدنسیال، مشکل بایدن این است که میان اهداف تجدید همکاری جهانی در رفع چالش‌های مشترک و تقویت اقتدارگرایی آمریکا تنش وجود دارد. در دنیایی که قدرت کشورهای دموکرات غیر لیبرال رو به فزونی است، تعامل جهانی در چارچوب آرمان‌های بنیادین لیبرالیسم مبنی بر حقوق برابر و آزادی به معنای تام کلمه و تحت رهبری آمریکا ممکن نیست.  

پس از جنگ سرد، نظم لیبرال به‌طور چشمگیری گسترش یافت. با فروپاشی شوروی و چینی که هنوز ضعیف بود، دولت‌هایی که در بطن این نظم بودند از موضع رهبری جهانی برخوردار بودند و از این موضع برای بسط و توسعه نظام‌هایشان استفاده می‌کردند.

با سناریوی پیروزی بایدن، یک انترناسیونالیست با تجربه و متعهد به ائتلاف آمریکایی به همراه معاونش، کامالا هریس، به سرعت برای بازگرداندن اعتبار آمریکایی، اقدام و توافقات از دست رفته را احیا می کنند؛ توافق هسته ای با ایران، توافق پاریس پیرامون تغییرات آب و هوایی و پیمان نیروهای هسته ای میان برد. بایدن احتمالا در صدد احیای چیزی شبیه مشارکت های فراآتلانتیک است (جامع ترین معامله تجاری در طول تاریخ) که می تواند پکن را مجبور به پذیرش هنجارهای تجاری آزاد و باز نماید. با این حال، حتی تحت این سناریو نیز تصور اینکه همه چیز به دوران قبل از ترامپ برگردد، دشوار می نماید.

از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ اختلافات بسیاری بین آمریکا و اروپا بروز و ظهور پیدا کرده است. از جمله اینکه ترامپ بین اروپا و دیگر کشورهای دنیا در مورد مسائل اقتصادی تفاوتی قائل نشده ومطرح کردن بحث تعرفه‌ها به منظور جذب سرمایه‌ها به داخل آمریکا موجب تیره شدن روابط بروکسل- واشنگتن شده است.

به این ترتیب در خصوص آینده روابط آمریکا و اروپا باید گفت تا زمانی که ترامپ روی کار است اگر روابط بدتر نشود، چیزی تغییر نخواهد کرد. اگر هم در دوره بعدی ریاست جمهوری آمریکا باز ترامپ انتخاب شود احتمالا وی یک سیاست تهاجمی‌تری را نسبت به دوره فعلی اتخاذ خواهد کرد، چرا که دیگر نگران انتخابات و رﺃی آوردن نیست.