عقبگرد به ماقبل تمدن!

 فعلا از ترجمه این واژه‌ها به فارسی صرف نظر می‌کنم. «فود تیستر» عمدتا به کسی اشاره دارد که تخصص‌اش تست کردن طعم غذا یا محصولات غذایی، و «فود‌بلاگر» کسی است که در فضای مجازی صفحه‌ای دارد و غالبا با عکس، کلیپ و نوشته‌های کوتاه در حوزه غذا و خوراکی، فعالیت (و البته تبلیغ) می‌کند. هر چند گروه نخست بیشتر، ولی هر دو گروه سال‌ها به کسب دانش در حوزه غذا و خوراکی، هنر آشپزی و علم تغذیه می‌پردازند، دوره‌های مختلفی را می‌گذرانند و تلاش می‌کنند تا مهارت و دانش لازم جهت فعالیت در این عرصه را کسب کنند. به بیان ساده‌تر، ورود به این عرصه چندان آسان نیست و نیازمند سپری کردن دوره های مختلف، و داشتن مهارت‌های شخصی خاصی نظیر «تیزحسی» است. نمی‌توان گفت همه، ولی اغلب افرادی که در کشورهای مختلف جهان در این حوزه فعالیت دارند شایستگی‌های لازم جهت حضور در این حرفه را کسب کرده‌اند، و جالب آنکه حتی عده‌ای از آنان صاحب رستوران‌های متعدداند و عمر خود را سال‌ها در صنعت غذا و آشپزی صرف کرده‌اند. البته در این کشورها نیز فود‌بلاگرها منتقدانی دارند.

هر روز در شبکه های اجتماعی فارسی‌زبان و به طور خاص اینستاگرام، شاهد افرادی هستیم که در رستوران های مختلف شهر و یا در خانه، غذاهای مهیج و وسوسه‌انگیز ایرانی و غیرایرانی مقابل خود چیده‌اند و با «خوردن» این غذاهای مختلف، خود را فعال این عرصه معرفی و در واقع جا زده‌اند. شوربختانه برخی از آنان بسیار هم مشهور گشته‌اند و برو‌بیایی یافته‌اند به طوری که در صفحات مختلف به طور پیوسته می‌توان تصویر آنان را یافت. فعلِ خوردن را به عمد در داخل گیومه قرار دادم چون واقعیت تلخ آن است که رفتار برخی از این افراد (تأکید می‌کنم برخی) هیچ شباهتی به شیوه‌ی غذا خوردن انسان‌ها ندارد. حتی در بسیاری از حیوانات نیز نمی‌توان سبک غذا خوردن آنان را یافت و گویی این سبک فقط مختص خود آنان است.

برای مثال به شکل مشمئزکننده‌ای به داخل ماهی شکم‌پر چنگ می‌اندازند و هر آنچه را به چنگ می‌آورند شبیه کودک نوزادای که هنوز فرصت آشنایی با آداب غذا خوردن را نیافته، با حرص و ولع به سمت دهان خود می‌برند. آنان با دو انگشت شست و اشاره ته کباب کوبیده را گرفته، دهان خود را رو به آسمان باز کرده و کوبیده را از طرف دیگرش داخل دهانشان سُر می‌دهند. در کل می‌توان گفت که همه‌ی غذاها حتی پیتزا را نیز به شکلی منزجرکننده می‌بلعند و «کثیف‌خواری» بارزترین ویژگی آنهاست. در واقع توحش در اشکال مختلف‌اش در تمام رفتارهای آنان بازتولید می‌شود. این افراد با قاشق، چنگال، دستمال کاغذی و هر آنچه بشر صدها سال پیش برای آداب سفره اختراع کرده است بیگانه‌اند. بیشتر آنان کسانی هستند که ولع دیده شدن، جذب فالوور و ثروتمند شدن به هر شیوه‌ای، مهم‌ترین هدف آنان در زندگی است.

برخی از تحلیل‌گران اجتماعی عقیده دارند که رفتارهای این افراد در واقع نوعی عقبگرد از فرهنگ(1) به سمت طبیعت(2) (فاقد فرهنگ) است. برخی دیگر نقدهای تندتری نسبت به چنین رفتارهایی در شبکه های اجتماعی وارد کرده‌اند و معتقدند که این افراد، به ویژه برخی زنان فودبلاگر، با استفاده از فرمول‌های بارز پورنوگرافی و بکارگیری آن در سبک غذا خوردن، تلاش می‌کنند تا غذا را همچون منظره‌ای جنسی و شهوت‌انگیز بازنمائی کنند. در واقع به باور این محققان، مخاطبان این افراد در رفتارهای آنان صرفا غذا و خوراکی برداشت نمی‌کنند و در همین راستا برخی از اصطلاحاتی نظیر حّظ پورنوگرافیک(3) استفاده کرده‌اند.

پرسش آن است که برای دیده شدن و جذب فالوور، آداب و هنجارهای اجتماعی تا کجا قرار است متزلزل شوند؟ اگر رفتار این افراد که متأسفانه برخی از آنان فالوورهای کثیری نیز دارند الگو قرار گیرد که ظاهرا هم قرار است قرار گیرد دقیقا چه جامعه‌ای در انتظار ماست؟ آیا قرار است بشر عقبگرد داشته باشد و به دوران ماقبلِ تمدن بازگردد؟ پرسش دیگر آنکه چگونه برخی رستوران‌ها حاضر می‌شوند تا تبلیغ رستوران یا محصولات غذاییِ خود را به این گونه افراد بسپارند؟ البته از طرف دیگر داستان نیز نباید غافل بود. فالوورهای این افراد در جستجوی چه ویژگی‌هایی هستند که مشتاقانه صفحات آنان را دنبال می‌کنند؟ در نوشته‌ی دیگری به این موضوع خواهم پرداخت.

* عضو گروه جامعه شناسی دانشگاه گیلان
(1) culture
(2) nature
(3) pornographic joy