هشدار تلویحی ظریف به ترکیه در مورد "حضور تروریست‌ها" در قره‌باغ

 وزیر خارجه جمهوری اسلامی بدون اشاره مستقیم به نقش ترکیه در اعزام جنگجویان خارجی به جبهه‌های نبرد در قره‌باغ آنها را "تروریست‌های تکفیری" خواند و تاکید کرد که ایران حضورشان در مرزهای خود را تحمل نمی‌کند.

خبرگزاری صدا و سیما یک‌شنبه ۱۱ آبان به نقل از محمد جواد ظریف "انتقال و حضور تروریست‌های تکفیری"  به منطقه قره‌باغ را تائید کرد. او به این خبرگزاری گفت: «درباره نیرو‌های تروریستی تقریبا مطمئنیم که آنان در میانه درگیری‌ها حاضر بودند و ما حتما تاکید کردیم که این اقدام به صلاح هیچ کس نیست.»

ارمنستان و جمهوری آذربایجان از حدود سه دهه پیش بر سر حاکمیت بر منطقه کوهستانی قره‌باغ در جنوب قفقاز اختلاف دارند و جنگ میان دو طرف از چند هفته پیش شعله‌ور شده است.

سکوت ترکیه درباره اعزام نیروهای خارجی

ترکیه که با اعزام نیروی نظامی و جنگ‌افزار در این مناقشه از آذربایجان پشتیبانی می‌کند تا کنون درباره اعزام نیروهای خارجی به قره‌باغ سکوت کرده، گرچه شواهد زیادی آن را تائید می‌کند.

ظریف به خبرگزاری صدا و سیما گفت: «اکنون این تروریست‌ها در حاشیه مرز‌های ما حضور ندارند، اما احتمال این که با فاصله از حاشیه مرز‌های ما حضور داشته باشند، کماکان بالاست و ما این نگرانی را به طور جدی به طرفین اعلام کردیم.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

او می‌گوید ایران در مذاکرات اخیر و حتی پیش از آن به اطلاع مقام‌های ارمنستان و آذربایجان و همچنین روسیه و ترکیه رسانده است که حضور این نیروها در مرزهای خود را تحمل نمی‌کند.

مطابق گزارش‌ها ترکیه از استان ادلب در شمال شرق سوریه که در کنترل ارتش این کشور است نیروهای زیادی جذب و به قره‌باغ انتقال داده است. ادلب یکی از آخرین مناطق تحت کنترل گروه‌های شورشی مورد حمایت ترکیه به شمار می‌رود.

رژیم بشار اسد و جمهوری اسلامی به عنوان یکی از حامیان اصلی آن، گروه‌های فعال سوری در ادلب را "تروریست‌های تکفیری و بقایای داعش" می‌خوانند.

کانال یک تلویزیون آلمان هفته گذشته به نقل از شماری از "مزدوران سوری" که در قره‌باغ بوده‌اند گزارش داد که فرماندهی نیروهای نظامی در این منطقه بر عهده افسران ارتش ترکیه است اما اغلب جنگجویان در خط مقدم جبهه، سوری و بیشتر از ساکنان استان ادلب هستند.

مردان سوری در نقش "گوشت دم توپ"

بنابر این گزارش شماری از جنگجویان سوری گفته‌اند احساس می‌کنند که ترکیه از آنها به عنوان "گوشت دم توپ" استفاده می‌کند. رسانه‌های روسیه شمار جنگجویان سوری اعزامی به قره‌باغ را تا ۲ هزار نفر اعلام کرده‌اند.

به گفته ظریف، ایران از ابتدای اوج‌گیری دور تازه بحران در قره‌باغ در رایزنی با دو طرف درگیر در مناقشه و حامیان آنها در روسیه و ترکیه برای خاتمه دادن به جنگ و دست‌یابی به صلح تلاش کرده است.

او یکی از این تلاش‌ها را طرحی عنوان کرده که عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهوری در امور قره‌باغ، برای مذاکره بر سر آن به ایروان، باکو، مسکو و آنکارا سفر کرد.

مطابق حقوق بین‌الملل قره‌باغ بخشی از سرزمین جمهوری آذربایجان است اما اکثریت ارمنی این منطقه معتقدند قره‌باغ در دوران شوروی سابق "به ناحق" به آذربایجان واگذار شده است.

پس از فروپاشی شوروی درگیری نظامی بر سر تسلط بر قره‌باغ آغاز شد و توافق آتش‌بسی که در سال ۱۹۹۴ به امضاء رسید هیچ گاه به طور کامل رعایت نشده است.

کشیده شدن درگیری به نزدیکی مرزهای ایران

در درگیری‌های چند هفته اخیر ارتش آذربایجان و متحدانش بر بخشی از جنوب قره‌باغ تسلط یافته‌اند و به مرزهای شمالی ایران بسیار نزدیک شده‌اند.

نماینده ویژه حسن روحانی در سفر به باکو تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان را یک اصل مهم خواند و از تلاش این کشور برای "آزادسازی شهرها و مناطق اشغالی" حمایت کرد. این سخنان با استقبال مقام‌های آذربایجان روبرو شده اما آنها هنوز درباره طرح پیشنهادی ایران به طور قطعی اظهار نظر نکرده‌اند.

عراقچی روز جمعه در دیدار با زهراب مناتسکانیان، وزیر خارجه ارمنستان نیز طرح صلح ایران را با او در میان گذاشت و نسبت به "انتقال تروریست‌های بین‌المللی از خاورمیانه به منطقه" ابراز نگرانی کرد.

وزیر خارجه ارمنستان وعده "بررسی دقیق" طرح ایران را داده اما در عین حال تاکید کرده که گروه مینسک (متشکل از روسیه، فرانسه و آمریکا) تنها مرجع مورد توافق بین‌المللی برای میانجی‌گری و مذاکره درباره حل مناقشه قره‌باغ است.

ایران در انتظار پاسخ

این سخنان می‌تواند به رسمیت نشناختن طرح ایران و موکول کردن هر توافقی به تائید گروه مینسک تلقی شود. با این همه ظریف روز یک‌شنبه تاکید کرده که طرح ایران تلاش برای رقابت با "دیگر سازوکار‌های موجود مانند مینسک" نیست.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

او می‌گوید طرحی که عراقچی در سفر به چهار کشور یاد شده ارائه کرده "مورد تایید مراجع ذی ربط" در جمهوری اسلامی قرار گرفته و فقط مربوط به برقراری یک آتش‌بس موقت نیست.

به گفته محمد جواد ظریف هسته اصلی طرح ایران "حرکت به سمت حل و فصل درگیری‌ها براساس چارچوبی است که با اعلام تعهد دو طرف به مجموعه‌ای از اصول آغاز می‌شود و بعد با اقداماتی به ویژه خروج نیرو‌های اشغالگر از همه مناطق اشغالی ادامه می‌یابد".

وزیر خارجه دولت حسن روحانی می‌گوید جمهوری اسلامی  منتظر است که مقام‌های آذربایجان و ارمنستان و نیز "دوستان روس و ترک ما" نظرشان درباره طرح ایران را ارائه دهند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  منطقه ناگورنو قره‌باغ

  بر اساس حقوق بین‌الملل منطقه قره‌باغ متعلق به جمهوری آذربایجان است. اما ارمنی‌ها بر این باورند که در دوران استالین این منطقه ارمنی‌نشین به"ناحق" به آذربایجان داده شده است. پس از ‌نخستین جنگ در سال ۱۹۹۰ و به‌رغم آتش‌بس در سال ۱۹۹۴، درگیری‌های پراکنده میان ارتش آذربایجان و نیروهای نظامی و شبه‌نظامی ارمنی در نواحی مرزی به دفعات رخ داده است.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  مذاکرات بی‌نتیجه

  الهام علی‌اف (راست) رئیس جمهور آذربایجان و نیکولا پاشینیان (چپ) رئیس جمهور ارمنستان در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۲۰

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان

  سربازان آذربایجان در منطقه مرزی قره‌باغ با خمپاره مواضع ارتش ارمنستان را هدف قرارداده‌اند. تا کنون ده‌ها نفر کشته و مجروح شده‌اند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  هر دو سو بر طبل جنگ می‌کوبند

  ارمنستان با اعلام وضعیت جنگی دست به سربازگیری زده و نیروهای ذخیره خود را فعال کرده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از روسای جمهوری دو کشور متخاصم خواسته که هر چه زودتر به درگیرهای نظامی پایان دهند. راه‌حل سازمان ملل برپایی مذاکرات صلح و اعزام ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا به منطقه است. اتحادیه اروپا نیز خواهان برقرار آتش‌بس فوری شده است.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  افزایش احساسات ملی‌گرایی

  تجمع مردم در باکو؛ بسیاری در آذربایجان خواهان الحاق قره‌باغ به این کشور هستند و حضور نیروهای ارمنی در این منطقه را "اشغال" بخشی از سرزمین خود می‌دانند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  توپخانه آذربایجان

  به گفته ناظران بین‌المللی با توجه وضعیت موجود در منطقه و منافع متفاوت و بعضاً متناقض کشورهای درگیر، در این مناقشه طرفی به پیروزی نظامی دست‌ نخواهد یافت و تنها باید در پی راه‌حلی سیاسی بود.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  جنگی ریشه‌دار

  آمریکا و اتحادیه اروپا کشورهای ثالث را از مداخله مستقیم در این نزاع برحذر داشته‌اند. اما ترکیه در سال‌های گذشته دست به تجهیز ارتش آذربایجان زده است و نیروهای ارتش روسیه نیز در ارمنستان پایگاه دارند. روسیه حدود ۳۵۰۰ سرباز در منطقه گیومری و ایروان مستقر کرده است. نیروهای روسیه در ارمنستان مجهز به واحدهای تانک، پدافند موشکی و ده‌ها هواپیمای جنگی هستند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  انهدام تانک آذربایجان

  وزارت دفاع ارمنستان با انتشار شماری عکس و ویدئو مدعی شد که برخی از تانک‌ها و خودروهای زرهی آذربایجان را منهدم کرده است.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  خسارت مالی و جانی

  اولینا هوهانیشیان، ۷۰ ساله، در دهکده‌ای در منطقه قره‌باغ زندگی می‌کند. به گفته او جنگ برای ساکنان این منطقه جز ویرانی چیزی در پی ندارد. جمعیت منطقه قره‌باغ حدود ۱۴۵ هزار نفر است که اکثراً ارمنی هستند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  فرار از مناطق جنگی

  نزاع بر سر منطقه قره‌باغ ۳۰ سال است که ادامه دارد. آتش‌بس میان دو کشور در سال ۱۹۹۴ این امید را بوجود آورد که راه‌حلی سیاسی یافته شود، اما درگیری‌های پراکنده در سال‌های گذشته نشان داد که هیچ‌یک از طرفین در پی حل بحران نیستند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  سربازگیری

  هر دو کشور پس از آغاز نبردها دست به سربازگیری زده‌اند. ارمنستان که دارای ارتش کوچک‌تری در مقایسه با آذربایجان است، از مردان خواسته است که داوطلبانه به ارتش این کشور بپیوندند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  نبرد در مناطق مرزی

  آذربایجان بارها گفته است که صلح دائمی در گرو بازگرداندن منطقه قره‌باغ به آذربایجان و پایان "اشغال" این منطقه توسط ارمنستان است. جنگ میان دو کشور در سال ۱۹۹۰ حدود ۳۰ هزار کشته بر جا گذاشت. در آن زمان نیز روسیه از ارمنستان طرفداری کرد. مذاکرات سرانجام در سال ۱۹۹۴ با توافقی بر سر آتش‌بس به پایان رسید، اما تنش‌ها هم‌چنان بر جا ماند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  مردان جوان در ایروان، آماده پیوستن به ارتش ارمنستان

  مقامات ارمنستان گفته‌اند که در صورت ادامه نبردها از روسیه کمک خواهند گرفت. سفیر ارمنستان در مسکو تاکید کرد که پایگاه روسیه در منطقه گیومری یکی از فاکتورهای تامین امنیت در قفقاز به شمار می‌‌آید. ماموریت سربازان روسی در ارمنستان تا سال ۲۰۴۴ در نظر گرفته شده است

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  مقایسه میان دو کشور

  ارمنستان: جمعیت؛ ۲ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر/ مساحت ۲۹۷۴۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۱۲ میلیارد دلار/ ارتش ۴۷ هزار نفر/ بودجه ارتش ۶۳۴ میلیون دلار آذربایجان: جمعیت ۱۰ میلیون و ۲۳ هزار نفر/ ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۵/ ۳۷ میلیارد دلار/ ارتش ۲۱۶ هزار نفر/ بودجه ارتش ۲/ ۲ میلیارد دلار داده‌ها از مرکز آمار آلمان

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  طرفداری رئیس جمهور ترکیه از آذربایجان

  رجب طیب اردوغان درباره درگیری‌های اخیر گفت: «ترکیه به ایستادن در کنار برادران آذربایجانی با تمام امکانات خود ادامه می‌دهد. فقط با عقب‌نشینی فوری ارمنستان از مناطق اشغال شده آذربایجان است که منطقه روی صلح و ثبات را خواهد دید.»

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  استقبال از سربازان آذربایجان

  تبادل آتش میان نیروهای دو کشور در روز یک‌شنبه ۲۷ سپتامبر آغاز شد. هر دو طرف دیگری را مسئول شروع جنگ می‌دانند. روسیه و ایران به عنوان همسایگان این کشورها پیشنهاد میانجیگری داده‌اند.