هفته هنر و فرهنگ؛ یاد ممیز، بی‌ثباتی، خزانه خالی و پا برگلو

هفته هنر و فرهنگ؛ یاد ممیز، بی‌ثباتی، خزانه خالی و پا برگلو

• مسعود بهنود
• روزنامه نگار

۲ ساعت پیش

منبع تصویر، NeshanMag

توضیح تصویر،

هفته جهانی دیزاین

نه که شرایط خوبی ندارد فرهنگ و هنر، اقتصاد هم نمی‌چرخد، سیاست هم قطاری خالی است، فقه هم لگام را به نوحه‌خوانان سپرده و گوشه گیر شده است. در این گیرودار خزانه دولت هم خالی شده. خزانه نفتی، از همه کس و همه بخش می‌خواست که جیره خوارش شود. اما حالا چنین پیداست که نفت از نفس افتاده، خزانه دارد خالی می‌شود. دولت و حکومتی که چیزی در جیب ندارد، کم‌کم امکان فرمان دادن، مجوز صادر کردن، برای همه جامعه آئین نامه نوشتن را از دست می‌دهد. اهل هنر و فرهنگ هم با گذران هفت ماه کرونایی دارند وارد دوران جدیدی می‌شوند، با یاد و خاطره بیتی آشنا "هرکه نان از هنر خویش خورد/ منت از حاتم طایی نبرد".

اما باری فرهنگ و هنر بی‌خبر نماند. جواد یساری آوازخوان نام آشنای قدیمی تا روستایی در نزدیک نیریز برای خواندن در یک جشن عروسی رفت و وقتی اول هفته فیلمش در دنیای فضول مجازی منتشر شد، ناچار فرماندار و رییس ستاد کرونا و دادستان و فرماندار نیروی انتظامی وارد میدان شدند و توضیح دادند که معنایش این بود که خانواده عروس اصرار به عروسی داشتند و برگزار شد، اما آقای یساری فقط یک ربع آواز خواند و با حضور نیروهای انتظامی ماجرا تمام نشد و با توجه به احتمال همه‌گیری ویروس در این مجلس، تذکر داده شد و از صاحب خانه و مجلس، پدر داماد و حتی آشپز مجلس تعهد کتبی گرفته شد که تا کرونا هست، تکرار نشود.

جواد یساری هم یک ساعت بیشتر بازداشت نبود. همان روز در شبکه‌های مجازی خبر از ده‌ها عروسی مجلل بود که با حرکات موزون، آمار منتشر شده در مورد تعداد مبتلایان و کشته شدگان کرونا را بالا و بالاتر بردند.

همان اول هفته بود که خبر رسید، جای انکار هم نداشت چون فیلم آن در شبکه‌های مجازی به گردش درآمد، که نشان می‌داد در اولین هفته بازگشایی مزار محمدرضا شجریان در جوار مزار فردوسی، بلیت ورودی فروخته می‌شد. کسانی در شبکه مجازی زبان به انتقاد گشودند که از کی زیارت قبور هم بلیت دارد.

روزنامه هفت صبح از مقامات وزارت ارشاد پرسید و جواب گرفت که آرامگاه فردوسی بنایی تاریخی است و زیر نظر وزارت گردشگری و میراث فرهنگی. و این آرامگاه همانند همه بناهای تاریخی و موزه‌ها - اصلا موزه لوور- بلیت ورودی دارد.

همزمان با جنگ قره باغ و به حرکت افتادن تانک‌های ترکیه، و زلزله ازمیر، معلوم شد تیمی که برای ساخت فیلم مست عشق - با کارگردانی حسن فتحی- ماه‌هاست که در ترکیه و قونیه مشغول است، به مشکلی برخورده‌اند که گروه دست به دامان وزارت خارجه شد که جلو باج‌گیری ترکیه را بگیرند.

منبع تصویر، NeshanMag

توضیح تصویر،

هفته جهانی دیزاین

هفته جهانی دیزاین و نام ممیز

گرافیست‌ها و طراحان که ماهنامه "نشان" همکارشان هست، در برخورد نخستین با تدارک هفته جهانی دیزاین، به این نتیجه رسیدند که مرتضی ممیز را با عنوان "هنر به مثابه حرفه" در آن روز بزرگ دارند و به جمع‌آوری و ارایه چهل سال کار ممیز همت گماشتنند. اما برخورد این مراسم و تدارک نمایشگاه با قرنطینگی و محدودیت های اجتماعی، مکان پیش بینی شده را از دستور خارج کرد و بارها جا عوض شد تا آن که تصمیم گرفتند موزه گرافیک را محل این نمایشگاه کنند که خانه ممیز است.

فاطمه کرکه آبادی رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی طراحان گرافیک درباره این نمایشگاه و برنامه‌های هفته گرافیک گفت: سال گذشته و همزمان با اعلام عنوان روز جهانی دیزاین، همگی در هیأت مدیره اتفاق نظر داشتیم که تمامی موارد ذکر شده برای روز جهانی دیزاین از یک شخص حرفه‌ای، در وجود استاد ممیز می‌گنجد.

همزمان با این تدبیر عالمانه انجمن صنفی گرافیک، ماهنامه فرهنگی هنری "پشت بام" موضوع اصلی این شماره خود را به گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان اختصاص داد که هفت نفر بینانگذار آن بودند: مرتضی ممیز، مارکـو گریگوریـان، غلامحسـین نامـی، مسـعود عربشـاهی، میرعبدالرضـا دریابیگـی، فرامـرز پیـلارام و سـیراک ملکنیـان،.

گروهی که به نوشته فرشید پارسی کیا سردبیر پشت بام: "تنهـا دو نفـر از آن ها زنده‌اند…بـا گذشـت پنجـاه سـال از شـروع نحله‌هـای فکـری مـدرن در هنرهـای دیـداری، در دهـه ۵۰ خورشـیدی، هنرمنـدان تجربه‌هـای متفاوتـی از جمله دانشـگاه تهـران، انجمن هنری خروس جنگی، هنرسـتان هنرهای زیبـای تهـران، بینال‌های تهران و جشـن هنر شـیراز را پشـت سـر گذاشـته بودنـد. چنیـن تجربه‌هاییی قطعا تاثیـرات شـگرفی را بـر رفتـار این هنرمندان گذاشـته اسـت."

سرمقاله پشت بام اشاره کرده که چند نکته در به وجود آمدن گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان قابل توجه بوده است: رفتـار اقتصـادی پهلـوی دوم در مواجهـه بـا هنرهـای دیـداری کـه منجـر به گـردش اقتصـادی در این حوزه شـده بود. تاثیراتـی کـه جنبـش سـقاخانه بـر فضای فرهنـگ و هنر و بازار هنر گذاشـته بود و باعث کمتر دیده شـدن بعضـی از هنرمنـدان و فضاهای دیگر هنرهای دیداری شـده بود. نگاه ضدسرمایه که عموما در رفتار بعضی از هنرمندان چپ‌گرا دیده میشد. و بالاخره ورود جسـته و گریختـه اخبـار و اطلاعـات هنـر پسـامدرن، توسـط هنرمندانـی کـه از غـرب به ایـران آمده بودند.

منبع تصویر، Momaiez

توضیح تصویر،

چاقوها

وقتی پیام جهانی شد

پشت بام در آخرین شماره ویژه خود تصویری از یکی از مشهورترین کارهای ترکیبی مرتضی ممیز را گذاشته است که چاقوهایی آویخته را نشان می‌دهد.

سال ۱۳۵۵ مرتضی ممیز و چندی از همکارانش سندیکای گرافیست‌های ایران را تأسیس کردند. ممیز بعد از آن به برپایی نمایشگاه ۵۰ سال گرافیک ایران پرداخت. در نمایشگاه واش آرت شرکت کرد و چاقوهای خود را آویخت. و این همان چاقوها بود که وقتی در نمایشگاه جمعی انجمن فرهنگی ایران و آمریکا، بر ورودی سالن نصب شد، پیامی جهانی بود، چنان که در مدخل نمایشگاه مجسمه "هیچ" اثر ماندگار پرویز تناولی هم. این هر دو کار، در زمان خود بزرگترین انعکاس را در سطح جهانی هنرهای تجسمی گذاشت و نام هر دو این سازندگان جهانی شد.

منبع تصویر، Hamshahri

توضیح تصویر،

کلهر سلیست میهمان سمفونی آمستردام

راهی به سوی ایران

در خبرست که آنسامبل زهي "آمستردام سينفونيتا"، بزرگ‌ترين آنسامبل زهي هلند، پروژه "راهي به سوي ايران" را با همراهي كيهان كلهر به روي صحنه برد. در اين اجرا "هفت‌گاه معلق" از فرخزاد لايق اجرا شد و كيهان كلهر نوازنده مهمان قطعه "آتشگاه" بود. در اين تور موسيقيايي دور هلند، قطعه‌اي از كيهان كلهر براي كمانچه و ويلنسل هم براي نخستين‌بار اجرا شد و كيان سلطاني قطعات فولكلوريك شيراز را به روايت آهنگساز نامدار، رضا والي، اجرا كرد. در پايان این اجرای ماندگار كيهان كلهر و كيان سلطاني با اركستر زهي قطعه‌اي را از آهنگساز گروه رامبرانت تريو (رامبرانت فرريش) نواخت.

اين اجرا از آخر هفته‌ای که گذشت در آمستردام آغاز شد و این هفته در شهرهاي ديگر هلند ادامه می‌یابد.

در يادداشت سايت آمستردام سيمفونيتا آمده است: "در اين برنامه، دو دنياي موسيقي ايراني و موسيقي كلاسيك غربي به هم مي‌پيوندند."

خبر دیگر از عالم نقاشان است. "آرت‌پرايس" - مهم‌ترين مرجع بازار هنر جهان- هرسال همراه با "فياك" - موسسه نمايشگاه‌هاي بين‌المللي پاريس- گزارشي منتشر مي‌كند كه متر و معيار بررسي وضعيت هنر معاصر جهان، از دو جنبه اقتصادي و هنري است. در اين مرجع هر سال فهرستي از ۵۰۰ هنرمند برتر جهان منتشر مي‌شود و همواره چند نام ایرانی هست. چنان که نشان می‌دهد سال گذشته نام شش هنرمند ايراني دیده می‌شود: فرهاد مشيري در رتبه ۱۶۷، كوروش شيشه‌گران در رتبه ۲۵۸، رضا درخشاني در رتبه ۳۲۹ و واي.زي. كامي (كامران يوسف‌زاده) در رتبه ۳۵۵، علي بني‌صدر در رتبه ۳۵۶ و شيرين نشاط در رتبه ۴۹۹.

"آرت‌پرايس" و "فياك"، فهرستي هم از ۱۰۰۰ هنرمند برتر قرن ۲۱ را منتشر كردند كه هشت هنرمند ايراني هم در آنجا حضور دارند. فرهاد مشيري، شيرين نشاط ، علي بني‌صدر، رضا درخشاني، كوروش شيشه‌گران، افشين پيرهاشمی، صداقت جباري و ركني حائري‌زاده در آن فهرست است.

اين هزار هنرمند از میان حدود ٥٠٠ هزار هنرمند فعال در سراسر جهان انتخاب شده‌اند.

منبع تصویر، TeleTV

توضیح تصویر،

فیلم پرماجرای لاله

فیلم لاله، برعهده یک رییس جمهور

تا چند وقت پیش بهترین نمونه برای نشان دادن ناکارآمدی خزانه پردولتی، انتقال بحرخزر به خلیج فارس بود، بعد مسکن مهر شد تا سرانجام به فیلم لاله رسید. حکایت پانزده ساله فیلم سینمایی لاله از دومین سفر احمدی نژاد رییس جمهور پیشین به نیویورک آغاز شد. هر سال در این سفر که گاه با ۲۰۰ همراه صورت می‌گرفت، جلساتی در سفارت ایران برپا می‌شد و در آن جا، ایرانیان داوطلب دیدار با رییس جمهور خبرساز، و عده‌ای که از قبل انتخاب شده بودند، در جلسه شامی خودمانی گرد می‌آمدند و رییس جمهور به همه می‌رسید. اگر خواست‌هایی داشتند پذیرفته می‌شد، در مورد چهره‌های موفق، احمدی نژاد خود پیشنهاد می‌کرد که به وطن برگردید و در پی پروژه‌های مشترک (بیشتر با موسسات آمریکایی) باشید.

سال دوم از این گردش پرهزینه شاد و خبرساز، رییس جمهور - ظاهرا به اشاره جمال شورجه رییس مرکز سینمایی که از پیش با اسی نیک نژاد آشنا بود- با احمدی نژاد دیدار کرد. هر چه گفت شنیده شد و پذیرفته شد.

اسدالله نیک نژاد تحصیل کرده دانشگاه برکلی و دارای دکترا در رشته هنر از دانشگاه میشیگان. او فعالیت‌های فیلم‌سازی خود را با ساختن فیلم‌های مستند در انقلاب ایران شروع کرد و تا سریال جنجالی پاییز صحرا جلو رفت که سنت گرایان به پخش آن اعتراض کردند و در نمازجمعه‌ها گفتند و کیهان‌ها نوشتند اما سرانجام با مجوز صریح آیت‌الله خمینی پخش شد. چند مستند جنگی با تم‌های مذهبی درباره جنگ و جبهه مقدم هم توسط وی ساخته شد.

اما در دیدار رییس جمهور و اسی نیک نژاد، باید کارهای بزرگی صورت می‌پذیرفت که گرفت و آن پیشنهاد ساختن فیلمی از زندگی لاله صدیق، زنی بود که برنده مسابقات اتومبیل‌رانی ایران شد. قصه را جلیل عرفان منش نوشته بود اما برای فتح بازار جهانی فیلم، باید یک سناریست کارکشته پیدا می‌شد که یک آمریکایی پذیرفت و طرح اولیه تهیه شد.

تا نشریات داخلی خبردار شدند و نوشتند سینمایی‌ها و فیلم‌سازان چه نشسته‌اید که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دو و نیم میلیارد تومان برای تولید فیلم لاله سرمایه گذاری شده - رقمی که هنوز دعوا بالا نگرفته و پای مجلس به میان نیامده به پنج میلیارد تومان بالا رفت و تا صدارت احمدی نژاد ادامه داشت به هفت میلیون دلار رسید- و این موقعی بود که دیگر همه حرفی زده شده، در مجلس چه بسیار نمایندگان که سخن‌ها گفته بودند و کیهان شبکه‌ها فاش کرده بود. کم‌کم اسی نیک نژاد از ادامه داور جشنواره فجر بودن منصرف شد و پخش کننده‌های خارجی، از سرمایه‌گذاری در این فیلم به تاخیرافتاده منصرف شدند و گروه اولی که تولید فیلم را به پذیرفته بودند نیز استعفا داد.

در پاییز سال ۱۳۹۱ آرام موحد در گزارشی در سایت فارسی بی‌بی‌سی از نبرد دولت احمدی‌نژاد با اصولگرایان در سینما، بر سر فیلم لاله خبر داد.

همه خسته شده بودند و احتمال توقف پروژه گران قیمت فراوان بود که جواد شمقدری رسما اعلام داشت که این فیلم را اسی نیک نژاد با حمایت مستقیم احمدی‌نژاد خواهد ساخت و جراید و افراد متفرقه دیگر سخنی درباره این فیلم نگویند.. در این زمان فهرست بزرگی از بازیگران فیلم منتشر شده بود که هر کدام تکذیب می‌شد. نام آنجلینا جولی هم پیش آمد با تبلیغات همزمان نشریات جناب اصولگرا درباره خدمات انسانی این زن، پذیرفته شد اما دیر شده بود. جسیکا آلبا جانشین وی، اما بخت نیافت. سرانجام مهناز افشار قرار شد که نقش لاله را بازی کند، گرچه در عمل سارا امیری سرانجام بازیگر نقش لاله صدیق شد.

دیگر بازیکنان فیلم که نامشان در فرصت‌های مختلف در خبرها نشست عبارت بودند از: نیکی کریمی، همایون ارشادی، لیلا اوتادی، آزیتا حاجیان، میترا حجار و محمد متوسلانی.

و در حالی که روزنامه‌های مخالف به طعنه می‌نوشتند لاله اولین فیلم به تهیه کنندگی رییس جمهور احمدی نژاد است، در آخرین ماه‌های صدارت او، فیلم کلید خورد. اما پایان ماجرا نبود. و فیلم در قفسه‌های مخصوص بایگانی شد.

هفت سال کسی حرفی از فیلم آماده لاله نزد تا آن که اعلام شد این فیلم در اکران نوروز ۹۹ پیش بینی شده است. اما این بار شیوع کرونا مانع کار شد و باز هفت ماهی عقب افتاد تا به نوشته روزنامه صبا، بالاخره گویا قرارست در بخش فیلم آنلاین گذاشته شود. کار دارد به پایان صدارت حسن روحانی می‌رسد.

منبع تصویر، Etemad Gallery

توضیح تصویر،

کار طاهره صمدی طاری

بی‌ثبات اما در آستانه پریدن

اینک در گالری اعتماد، نقاشی‌های طاهره صمدی طاری به نمایش درآمده. نقش‌های بلندپرواز با اعتماد به نفس، با عنوان "بی‌ثباتی".

در مجموعه جدید طاهره صمدی، آب عنصری نوظهور است که در آثار گذشته هنرمند دیده نمی‌شد. آب‌های شفاف و راکد که فضا را پر می‌کنند و همه چیز را در خود فرو می‌برند.

در این مجموعه، نقاش در پی ارایه معنایی نو از زنانگی بوده است که از هر نوع جذابیت تجاری و نگاه ابژه‌وار به زن به دور است. هنرمند با حذف چهره‌ پیکره‌ها تلاش کرده نوع نگاه به زن را تغییر دهد و زن را نه به عنوان عنصر زیبایی بلکه به عنوان یک "انسان" از زاویه‌ای نو بازنمایی کند.

زنان در تابلوهای تازه این نقاش، انسان‌هایی قوی و مبارز هستند که از فضا زاده می‌شوند. از آب سر برمی‌آورند و در آن غوطه می‌خورند. در عین حال مدرن و اهل امروزند. از چیزی وحشت ندارند. فرز و راه شناس.

منبع تصویر، M.B.Photo

توضیح تصویر،

هرمز انصاری معلم وآزاده قصه نویس

معلم و قصه نویس، قربانی کرونا

هرمز انصاری معلم خوش قلب و امیدوار که نام خود را در خاطر نسل‌ها کاشته، یعد از یک هفته نبرد، در برابر کرونا تسلیم شد. آزاده شریعت قصه‌نویس هم در ۴۰ سالگی وقتی که منتظر انتشار اولین کتابش بود، صفحه را بست. و کم نبودند فرهنگی مردمان که لیست آدم حسابی‌های کرونازده را دراز کردند. از اهالی هنر و ادب هم بسیاری دیگر راهی شدند.

هرمز انصاری، نویسنده، شاعر، آموزگار، و کوشنده فرهنگی در شورای کتاب کودگ، دانشنامه کودکان و نوجوانان، هفته نامه میهن، مجله چیستا و بسیاری مراکز فرهنگی دیگر حضوری موثر داشت. او بنیان گذار انستیتو آموزشی سیمین بود و در سی سال، هزاران درس آموز، وی را تکیه‌گاه استوار فرهنگیان و فرهنگ‌دوستان دیدند.

انصاری انستیتوی آموزشی و فرهنگی سیمین را در سال ۱۳۳۹ افتتاح کرد، نام سیمین از خواهرش گرفته بود، یک استاد برجسته زیست‌شناسی که در یک آتش سوزی جوانمرگ شد.

وقتی از مدیریت سیمین بازنشسته می‌شد گفت نخواهد گذاشت از او فقط آجر و سنگ و سیمان به میراث بماند. آرزو داشت اندیشه‌هایش را در نوشته‌هایش ماندگار کند. و کرد.

شعرنوشته‌های کوتاهش، سال‌هاست که چاپ می‌شود و نقل بسیار سخن‌های نغزست که گاهگاه در فضای مجازی به نام دیگران پخش می‌شود. چند نمونه از این قطعه‌ها:

آنان که می‌خواهند

تاریخ را «تکرار» کنند،

هرگز

«تاریخ‌ساز» نمی‌شوند

توانمندی تو

در آن نیست که بتوانی، با آدم‌ها بجنگی

در آن است که بتوانی، آن‌ها را بفهمی

دهان مخالف را

هم با بوسه می‌شود بست؛

هم با مشت.

با بوسه، با تو می‌شود

با مشت، بر تو.

آزاده شریعت، داستان‌نویس، همین هفته در جدال با کرونا در ۴۰ سالگی شکست خورد. او در آخرین پست خود در فیسبوک، درباره تجربه‌اش از ابتلا به کرونا نوشت: "روزی که تصمیم گرفتم از احوالات کرونایی‌ام این‌جا بنویسم فکر می‌کردم قرار است در آخرین یادداشت بنویسم … و این‌گونه من موفق شدم کرونا را در خانه تجربه کنم و پشت‌سر بگذارم... اما من و زندگی شوخی‌های زیاد و گاه تندی با هم داریم که ظرفیتش از توان خیلی‌ها خارج است. چند روز پیش نشانه‌های پیشرفت بیماری بیشتر شد و من با افت اکسیژن خون مواجه شدم. قرار شد اسکن ریه انجام بدهم تا پیشرفت بیماری دقیق‌تر شود".

آزاده اضافه کرده بود: من توی همان حال هم حواسم بود رنگ لباس‌هایم با هم هارمونی داشته باشد و رژ لب همیشه قرمزم را بزنم که کرونا را هوا برندارد که زمینم زده. دو سالی هست که درگیر یک بیماری ریوی به نام ساراکوئیدوز هستم. کرونا بیماری هوشمندی است، بین تمام اعضای تنم ریه را به عنوان میزبان انتخاب کرده و خوش هم نشسته. نتیجه این شد که بعد از اسکن قرار شد بستری شوم.

این قصه‌نویس، که قصه‌هایش در چندین مجله و روزنامه چاپ شده، روز بعد بود که نوشت: "بیمارستان و تخت خالی پیدا نمی‌شود، بعد از چند ساعتی تلاش و پیگیری در بیمارستان امام خمینی جا پیدا کردیم. امروز از صبح خیلی حالم وخیم‌تر شد، درد، تورم ریه و تنگی نفس به بیشترین حد خود رسید. سرم را خم کردم که بتوانم نفس بگیرم. چشمم افتاد به پنجره و بازیگوشی آفتاب و سایه لغزان برگ‌ها روی بستر پرده.

ای آفتاب روشن و ای سایه همای

ما را نگاهی از تو تمام است اگر کنی."

منبع تصویر، Bozorgmehr Hosseinpor

توضیح تصویر،

دعا کنید!

صدای مردم

کارتونیست‌های روشنفکر، آگاهانه دارند زخم‌های زنده جامعه را می‌گشایند، چه باک که عده‌ای بگویند بزرگمهر حسین پور، بازگشته به دوران کاریکاتورهای مردمی تجارتچی، توفیق، لطیفی...

اشاره: جهانگیری در واکنش به طرح سوالی مبنی بر اینکه آیا قرار است قیمت‌ کالاها و نیازمندی‌های مردم کاهش پیدا کند؟، گفت: دعا کنید!