نظام انتخاباتی پیچیدۀ آمریکا پیش‌بینی نتایج را دشوار کرده است

تبلیغ بازرگانی

طبق قانون اساسی ایالات متحد آمریکا، انتخابات ریاست جمهوری در اولین سه‌شنبۀ بعد از نخستین دوشنبۀ ماه نوامبر برگزار می‌شود. یعنی اگر مثل سال ۲٠۱۶، روز اول نوامبر به سه‌شنبه بیفتد، رای‌گیری در سه‌شنبۀ بعدی، هشتم نوامبر، برگزار می‌شود. امسال، انتخابات به روز سوم نوامبر افتاده است. به طور کلی، از ۱۷۵ سال پیش تاکنون، انتخابات همیشه بین ۲ تا ٨ نوامبر برگزار شده است. 

تقویم انتخاباتی آمریکا را قانون اساسی با توجه به مقتضیات زندگی اجتماعی و سیاسی مشخص کرده‌ و تغییر آن به سادگی ممکن نیست.

انتخاب روز سه‌شنبه هم یک سنت تاریخی است که با توجه به برنامۀ زندگی کشاورزان صورت گرفته است. آنان برای رای دادن از مناطق دورافتاده به شهرها می‌رفتند. حرکت در روز یکشنبه، روز عبادت و کلیسا، با برنامۀ زندگی آنان هماهنگ نبود و ترجیح می‌دادند که روز دوشنبه حرکت کنند تا سه‌شنبه در محل رای‌گیری حاضر باشند.

اما چرا ماه نوامبر؟ بهار و تابستان فصل کاشت و برداشت بود. در ماه نوامبر (آبان) اما برداشت به پایان رسیده و در عین حال راه‌ها و جاده‌ها هنوز گرفتار برف سنگین و گل و لای نشده بود.

اگرچه حفظ این سنت از بسیاری جهات قابل توجه است، اما با زندگی امروزی آمریکایی‌ها چندان تطابقی ندارد. برعکس، بارها گفته شده که رأی‌گیری در روز سه‌شنبه بسیاری از کارمندان و حقوق‌بگیرها را از رفتن به پای صندوق رأی منصرف می‌کند. به همین دلیل در سال‌های اخیر برخی ایالات مثل نیویورک یا نیوجرسی، روز انتخابات را تعطیل اعلام کرده‌اند.

رای پیش از موعد

به طور کلی روال انتخابات و نظام سیاسی آمریکا را نمی‌توان از ساختار فدرال کشور جدا کرد. احزاب بزرگ آمریکایی همیشه به بُعد محلی و ایالتی الویت داده و بخش اعظم فعالیت خود را بر اساس قوانین و نیازهای ایالتی برنامه‌ریزی کرده اند. بخش بزرگی از قوانین انتخاباتی نیز از ایالتی به ایالت دیگر فرق می‌کند. مثلاً از پنجاه ایالت آمریکا، در ٣٧ ایالت امکان رای‌ پیش از تاریخ عمومی وجود دارد.

گذشته از وضعیت استثنایی امسال که به دلیل بروز اپیدمی کووید ۱٩ پیش آمده، به نظر می‌رسد که در درازمدت، تمایل آمریکایی‌ها به رأی دادن پیش از موعد افزایش می‌یابد. 

طی هشت سال اخیر میزان آراء پیش از موعد افزایش داشته است. در انتخابات امسال اگرچه میزان قطعی مشارکت هنوز معلوم نیست، اما تا روز اول نوامبر بیش از ٩۱ میلیون نفر زودتر از موعد رأی داده‌ بودند. تا اینجا، مشارکت آمریکایی‌ها کم سابقه توصیف شده. چهار سال قبل که دونالد ترامپ برنده شد، از ۲۴۵ میلیون دارندۀ حق رأی، ۱۳٩ میلیون نفر در انتخابات شرکت کردند. امسال، نظرسنجی‌ها می‌گویند که میزان مشارکت احتمالاً به ۱۵٠میلیون نفر خواهد رسید.

در اکثر ایالات صندوق‌های رای از ساعت شش صبح به وقت محلی شروع به کار می‌کنند. با توجه به اختلاف ساعت در آمریکا، رای‌گیری در لس‌انجلس سه ساعت دیرتر از نیویورک آغاز خواهد شد.

رای غیرمستقیم: روشی برای ایجاد تعادل

نظام انتخاباتی آمریکا بر اصل رای عمومی اما غیرمستقیم استوار است. مردم یک «کالج انتخاباتی» یا «مجمع گزینندگان» را انتخاب می‌کنند که به نوبۀ خود وظیفۀ گزینش رئیس جمهور را به عهده دارد.

این نظام قدیمی که خطوط اصلی آن با قانون اساسی ایالات متحد آمریکا هم‌عمر است، با هدف ایجاد تعادل بین مقتضیات ایالتی و کشوری و همچنین به قصد ممانعت از دسترسی افراد ناصالح به مقام ریاست جمهوری طرح شده است.  تدوین‌کنندگان قوانین می‌خواستند از یک سو از سستی‌ها و "بی‌فکری"های رای مستقیم مردم جلوگیری کنند و از سوی دیگر اجازه ندهند که "محفل"های صاحب نفوذ، انتخاب رئیس جمهور را در دست خود گیرند. این نظام پیچیده کم‌کم با افزایش اصلاحیه‌هایی تغییراتی یافت اما اصول مهم آن طی بیش از دوقرن عوض نشده است.

Supporters listen to U.S. Sen. John Cornyn during a campaign stop, Monday, Nov. 2, 2020, in Dripping Springs, Texas. (AP Photo/Eric Gay) AP - Eric Gay

کالج انتخاباتی یا مجمع گزینندگان

روز سوم نوامبر، رای‌دهندگان در هر ایالت، تعدادی «انتخاب‌کنندۀ ارشد» (یا گزیننده) را انتخاب می‌کنند. در عمل، نتیجۀ انتخابات بلافاصله پس از این رای‌گیری معلوم می‌شود. اما به طور رسمی، انتخاب‌کنندگان ارشد که جمع آنها «کالج انتخاباتی» نامیده می‌شود، باید روز ١۴ دسامبر رئیس جمهور را برگزیند.

همۀ ایالات روی هم رفته ٥٣٨ انتخاب‌کنندۀ ارشد دارند. این افراد معمولاً کسانی هستند که به خاطر خدمات گذشته و اعتبار محلی خود، توسط یکی از احزاب بزرگ توصیه و معرفی شده‌اند. اما شرایط نامزدی و احراز صلاحیت در هر ایالت فرق می‌کند.  

هر ایالت بر حسب جمعیت، تعدادی «انتخاب‌کنندۀ ارشد» خواهد دارد که با تعداد نمایندگان این ایالت در کنگره برابر است.

مثلاً ایالت کالیفرنیا با جمعیت نزدیک به ٤٠میلیون نفر، ٥٥ انتخاب‌کنندۀ ارشد دارد و ایالت وایومینگ با جمعیت کمتر از ٦٠٠هزار نفر، فقط ٣ انتخاب‌کننده. اما باید در نظر داشت که در ایالت کم‌جمعیتی مثل وایومینگ، برای هر ٢٠٠هزار نفر یک انتخاب‌کنندۀ ارشد وجود دارد در حالی که در کالیفرنیا، یک انتخاب‌کنندۀ ارشد ٨٠٠هزار نفر را نمایندگی می‌کند. با این حساب، می‌توان گفت که ایالات کم‌جمعیت وزنۀ نسبی بیشتری دارند. طراحان اولیۀ نظام البته به این موضوع اندیشیده بودند و معتقد بودند که با این روش، حق ایالت‌های کوچک پایمال نخواهد شد.

با اینهمه، تنها چهار ایالت مهم (کالیفرنیا، فلوریدا، نیویورک و تگزاس) بیش از یک‌چهارم انتخاب‌کنندگان ارشد را به خود اختصاص می‌دهند.

انتخاب رئیس جمهور و اصل «برنده همه چیز را می‌برد»

هر نامزد ریاست جمهوری که بتواند رای اکثریت کالج انتخاباتی، یعنی ٢٧٠رای را صاحب شود، برنده خواهد شد. فرض کنیم که در کالیفرنیا که ٥٥ انتخاب‌کنندۀ ارشد دارد، ٤٠درصد مردم به فهرست پیشنهادی دموکرات‌ها رای بدهند و ٦٠درصد به فهرست جمهوری‌خواهان. اگر اصل نسبیت آرا لحاظ می‌شد، می‌بایست ٤٠درصد کالج انتخاباتی –یعنی ٢٢ نفر از دموکرات‌ها انتخاب شوند و بقیه، یعنی ٣٣ نفر از فهرست جمهوری‌خواهان.

اما بر اساس اصل حاکم در قوانین آمریکا، معروف به «Winner takes all»، وقتی در یک ایالت، یک حزب برندۀ اکثریت می‌شود، تمامی سهمیۀ انتخاب‌کنندگان ارشد را از آن خود می‌کند. در مثال ذکرشده، هر ٥٥ انتخاب‌کنندۀ ارشد کالیفرنیا از فهرست جمهوری‌خواهان برگزیده خواهند شد.

البته اصل «برنده همه چیز را می‌برد» در دو ایالت معتبر نیست. در «نبراسکا» و ایالت «ماین» نسبیت آرا معتبر است.

وجود چنین قاعده‌ای باعث شده که نتیجۀ انتخابات اکثر ایالات از قبل تقریباً روشن و قطعی باشد. بنابراین در عمل، چند ایالت «مردد» یا از نظر سیاسی بلاتکیلف هستند که سرنوشت نهایی انتخابات را تعیین‌ خواهند کرد.

در انتخابات امسال به ویژه وضعیت تگزاس، فلوریدا، پنسیلوانیا، اوهایو، میشیگان و جورجیا معلق و در نتیجه تعیین‌‌کننده است.

یک فرض بعید نیز همواره در انتخابات آمریکا مطرح شده است: اگر یک انتخاب‌کنندۀ ارشد که خود با توجه به جناح سیاسی‌اش انتخاب شده، بر خلاف انتظار به کاندیدایی دیگر رای دهد چه خواهد شد؟ در اکثر ایالات آمریکا هیچ منع قانونی برای این کار وجود ندارد و تنها تعهدات اخلاقی و شهرت سیاسی انتخاب‌کنندۀ ارشد است که بروز وضعیت‌های پیش‌بینی‌نشده را بسیار نامحتمل می‌کند. با اینحال در تاریخ انتخاباتی آمریکا چند مورد از رفتارهای غافلگیرکنندۀ انتخاب‌کنندگان ارشد پیش آمده است.

رای غیرمستقیم: روشی فرسوده؟

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که حداقل طی شصت سال اخیر، اکثریت آمریکایی‌ها با رای غیرمستقیم و وجود «کالج انتخاباتی» مخالف‌ بوده‌اند. بسیاری از کارشناسان آمریکایی آن را مغایر با زمانه و کهنه می‌دانند، ولی تغییر این نظام نیازمند تغییر قانون اساسی و دگرگونی بخش بزرگی از عادات و رسوم سیاسی آمریکاست که از آغاز استقلال به تدریج شکل گرفته است. علاوه بر این، هر حزب می‌ترسد که تغییر نظام انتخابات به نفع رقیب تمام شود.

در انتخابات سال ۲۰۱۶، پیچیدگی های رای غیرمستقیم باعث شد که دونالد ترامپ با وجود سه میلیون رای کمتر از هیلاری کلینتون، بر رقیب خود پیروز شود. امسال با اینکه اکثر نظرسنجی ها جو بایدن را برنده می دانند، اما بعید نیست که نزدیکی میزان آرای دو رقیب، اعلام نتیجه قطعی را با تاخیر مواجه کند. در صورت بروز اختلافات جدی و طرح شکایات، داوری به عهده دیوان عالی خواهد بود که دارای اکثریت محافظه کار است.

در صورتی که همه مراحل بدون مشکل طی شود، رییس جمهوری آینده آمریکا  کار خود را از ژانویه سال ۲۰۲۱ آغاز خواهد کرد.

 

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید