رابطه آلمان و آمریکا در دوران ترامپ؛ سردی و آسیب بی‌سابقه

تیرگی روابط آلمان و آمریکا بر سر منافع سیاسی و اقتصادی، سابقه دارد. رابطه گردهارد شرودر، صدراعظم پیشین آلمان با جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور وقت ایالات متحده به طور مشهودی سرد بود و گفته می‌شد که جیمی کارتر، رئیس جمهور آمریکا در أواخر دهه ۱۹۷۰، و هلموت اشمیت صدراعظم وقت آلمان توان تحمل یکدیگر را ندارند. 

روابط دو کشور اما در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ به طرز بی‌سابقه‌ای لطمه خورده است. نه تنها ارتباطات سیاسی و اقتصادی با تنش‌های گوناگون همراه بوده، بلکه احترام متقابل دولت‌های دو کشور نیز نسبت به یکدیگر کاهش یافته است. 

ریچارد گرنل، سفیر پیشین ایالات متحده در آلمان و از مریدان ترامپ، پس از دیدار آنگلا مرکل با ترامپ در کاخ سفید گفته بود، رئیس جمهور آمریکا صدراعظم آلمان را مفتون کرده است!

مرکل پس از شنیدن این جمله پرسیده بود: «مرا چه کرده؟ مفتون؟ آها!»

در حالی که باراک أوباما چند بار به برلین آمد و با رئیس دولت آلمان ملاقات‌های صمیمی داشت، ترامپ تاکنون از آمدن به آلمان خودداری کرده است. 

او حتی دو سال پیش هنگام دیدار با مرکل در واشنگتن گفته بود، برایش مهم نیست که آلمانی‌ها در باره او چه فکر می‌کنند، و این نشان‌ می‌دهد که او کارش را «خوب» انجام می‌دهد. 

فاصله‌ای بزرگ

نوربرت روتگن، رئیس کمیسیون سیاست خارجی پارلمان آلمان معتقد است که میان دو کشور «فاصله‌ای بزرگ» ایجاد شده است. 

از زمانی که ترامپ بر طبل «نخست آمریکا» کوبید، روتگن نگرانی‌هایی جدی در باره روابط دو کشور در چشم‌انداز دید.

او می‌گوید، شعار «نخست آمریکا» بیانگر این است که کشورهای دیگر در برابر منافع آمریکا کوتاه بیایند و «در این راستا بین آلمان و چین فرقی وجود ندارد». 

به اعقتاد سیاستمدار بلندپایه حزب دموکرات مسیحی آلمان، نتیجه چنین تفکری «تنبیه‌گرایی» خواهد بود به این شکل که: «شما آنچه را ما می‌خواهیم انجام می‌دهید، در غیر این صورت مجازات خواهید شد». 

روتگن تاکید می‌کند که این گونه برخورد، ردپای خود را در روابط آلمان و ایالات متحده برجا می‌گذارد و پس از پایان کار ترامپ هم تا مدتی تاثیر مخرب خود را خواهد داشت.  

رابطه گردهارد شرودر، صدراعظم پیشین آلمان با جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور وقت ایالات متحده به طور مشهودی سرد بود

"ابرقدرت شرور" 

زیگمار گابریل، وزیر پیشین أمور خارجه آلمان هم از ترامپ خاطره خوبی ندارد. او معتقد است که آمریکا در دوران ترامپ به یک "ابرقدرت شرور" تبدیل شده است. 

رهبر پیشین حزب سوسیال دموکرات آلمان می‌گوید، ایالات متحده امروز ابرقدرتی است که حتی هم‌پیمانان خود را زیر فشار قرار می‌گذارد و تنها به فکر منافع خود است، نه منافع جهان.

 امید نوری پور، نماینده حزب سبزها در پارلمان آلمان هم معتقد است که زیان‌های وارده از جانب ترامپ به روابط دوستانه آلمان و ایالات متحده «بسیار زیاد» است. 

کارشناس سیاست خارجی سبزها می‌گوید: «در چهار سال گذشته دولت آمریكا به حاكمیت ما احترام نگذاشته، لحن دوستی را حفظ نكرده و با بی‌رحمی زیادی با ما رفتار كرده است». 

نوری‌پور علاوه بر این به برخوردهای ناخوشایند ترامپ در زمینه حفاظت از محیط زیست، تجارت جهانی، بالابردن هزینه‌های نظامی و توافق هسته‌ای با ایران اشاره می‌کند. 

اکنون باید منتظر نتایج انتخابات آمریکا بود و دید که آیا در صورت پیروزی دونالد ترامپ سیاست‌ خارجی او در دور نخست ریاستش، در چهار سال آینده نیز تداوم می‌یابد یا این که او بنا بر مصلحت‌های سیاسی و اقتصادی راه و روش خود را تغییر می‌دهد. 

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  دیوار و مهاجرت

  ساخت دیواری "بزرگ و زیبا" در مرز جنوبی آمریکا با مکزیک احتمالا مهمترین و برجسته‌ترین وعده انتخاباتی ترامپ در سال ۲۰۱۶ بود. دیواری که به گفته ترامپ، مکزیک باید هزینه ساختش را پرداخت می‌کرد. ترامپ همچنین وعده توقف کامل مهاجرت غیرقانونی را هم داده بود. چه شد؟

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  سرنوشت وعده دیوارکشی و ممنوعیت مهاجرت غیرقانونی

  تا پایان امسال ۷۲۴ کیلومتر استحکامات مرزی جدید در مرز ۲۰۰۰ مایلی (تقریبا ۳۲۲۰ کیلومتر) با مکزیک برپا خواهد شد. سازه‌های عظیم جدید تقریبا در مکان‌هایی که قبلا هم موانع مرزی وجود داشته‌ برپا می‌‌شوند و بنابراین فقط جایگزین موانع موجود می‌شوند. هزینه ساخت دیوار را نه مکزیک که مالیات‌دهندگان آمریکایی می‌دهند. ترامپ پس از اختلافات طولانی با دموکرات‌ها، از بودجه پنتاگون این پروژه را تأمین مالی کرد.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  حذف اصلاحات درمانی اوباما

  ترامپ و جمهوری‌خواهان در کارزار انتخاباتی گذشته از لغو اصلاحات و قانون بیمه درمانی اوباما (موسوم به اوباما کر) سخن گفته بودند. ترامپ آن را یک "فاجعه کامل" خوانده بود و وعده داده بود که برنامه بهتری را جایگزین آن می‌کند.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  سرنوشت وعده حذف اصلاحات درمانی اوباما

  اما واقعیت این است که ترامپ و جمهوری‌خواهان تاکنون تنها بخش‌ کوچکی از برنامه اوباما را تغییر داده‌اند و آن هم حذف الزام بستن قرارداد بیمه درمانی است. دیگر بندهای قانون "حفاظت از بیمار و مراقبت مقرون به صرفه" همچنان به قوت خود باقی است. تا به اینجا خبری از "اصلاحات بهتر" وعده داده شده، نیست.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  سیاست خارجی ترامپ: "اول آمریکا"

  با شعار "امریکا فرست" شروع کرد. در حوزه سیاست امنیتی و خارجی برای او این شعار به معنای زیرسوال بردن تمامی قراردادها یا عضویت در سازمان‌های بین‌المللی بود که از نگاه او برای آمریکا "غیرمنصفانه" بودند و به ضرر کشور.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  "اول آمریکا" تا چه حد به واقعیت پیوست؟

  آمریکا تحت رهبری ترامپ گام به گام از برخی پیمان‌ها و عضویت در برخی سازمان‌های بین‌المللی خارج شد: معاهده اقلیمی پاریس، کاهش کمک مالی به سازمان ملل متحد و لغو کمک‌های مالی آمریکا به سازمان جهانی بهداشت نمونه این اقدام‌ها هستند. در اختلافات با کشورهای عضو ناتو بر سر سهم پرداختی هر کشور هم ترامپ موفق بود: کشورهای عضو ناتو از زمان روی کار آمدنش، هزینه‌های دفاعی خود را تا ۱۳۰ میلیارد دلار افزایش دادند.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  سیاست آمریکا در قبال خاورمیانه

  در رابطه با سیاست خاورمیانه چندین وعده داد: برقراری صلح میان اسرائیل و فلسطین و جابجایی سفارت آمریکا از تل‌آویو به اورشلیم (بیت‌المقدس).

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  وعده صلح چه شد؟

   وعده جابجایی سفارت و به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل عملی شد. وعده نخست او اما تاکنون به واقعیت نپیوسته است. اما یک موفقیت تاریخی در رابطه با خاور میانه در کارنامه او ثبت شد: توافقنامه صلح اسرائیل–امارات متحده عربی (توافقنامه صلح ابراهیم) برای عادی‌سازی روابط دو کشور و افزون بر این موفقیت، عادی‌سازی مناسبات بحرین و سودان با اسرائیل.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  داعش و ارتش

  وعده داده بود: ارتش به گفته‌ی او "نابودشده" آمریکا را دوباره تقویت کند، گروه تروریستی داعش را نابود کند و سربازان آمریکایی را از "جنگ‌های بی‌پایان" خاورمیانه و افغانستان بیرون بکشد.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  وعده نابودی داعش چه شد؟

  آمریکا و متحدانش توانستند، مناطق تحت کنترل داعش در عراق و سوریه را آزاد کنند؛ درحقیقت ادامه برنامه اوباما! ابوبکر البغدادی سرکرده این گروه در پی حمله آمریکایی‌ها در سال ۲۰۱۹ با جلیقه انفجاری خود را کشت. با وجود این موفقیت‌ها اما گزارش‌های اتاق‌های فکر حاکی از آن است که این گروه تروریستی در حال بازسازی خود و همچنان تهدیدی بین‌المللی است.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  وعده خروج نیروهای آمریکایی چه شد؟

  هزینه‌های دفاعی را افزایش داد؛ هزینه‌هایی که اما همچنان از هزینه‌های دفاعی اوباما کمترند. بیشتر نیروها را از سوریه بیرون کشید و هم‌پیمانان کرد آمریکا در منطقه را تنها گذاشت، اقدامی که منجر به استعفای وزیر دفاع پیشین آمریکا شد. در افغانستان شمار نیروها را امسال از ۱۳ هزار به ۸۶۰۰ نفر کاهش داد، با این وعده که در صورت دستیابی به پیمان صلح با طالبان، همه نیروهای را از افغانستان بیرون خواهد کشید.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  خروج از برجام

  برجام را "توافق هسته‌ای وحشتناک" میان ایران و ایالات متحده نامید و وعده داد که در صورت پیروزی، پیمان بهتری با ایران منعقد کند. پیمانی که به گفته‌ی او رژیم تهران را برای همیشه از دستیابی به تسلیحات هسته‌ای محروم کند.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  وعده توافق بهتر با ایران چه شد؟

  در عمل وعده را عملی کرد و از برجام خارج شد. در تلاش برای مذاکره در مورد بستن قراردای جدید با ایران، پیشرفتی نداشته است و افزون بر این، با کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای قدس توسط آمریکا، بخت مذاکرات جدید با ایران هم بسیار اندک است. تهران به تدریج برنامه هسته‌ای خود را از سر می‌گیرد. دیر یا زود خطر درگیری‌ تازه میان ایران و آمریکا منطقه را تهدید می‌کند.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  جنگ تجاری و چین

  از همان ابتدا فضایی درست کرد برضد پیمان‌های تجاری آمریکا با دیگر کشورها و اتحادیه‌ها. او قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) و پیمان تجاری اقیانوس آرام "تی‌پی‌پی" را "فاجعه" خواند. ترامپ همچنین وعده داد که "کسری تجاری" غیرمنصفانه با چین و اروپا را تصحیح کند.

• ترامپ و وعده‌هایش: مرد حرف یا عمل؟

  در عمل چه شد؟

  از پیمان تجاری نفتا و پیمان تجاری اقیانوس آرام خارج شد و تعرفه‌های گمرکی برای بسیاری از کالاهای وارداتی اعمال کرد. توافق ایالات متحده-مکزیک-کانادا (او اس ام سی اِی) را جایگزین نفتا کرد. روابط واشنگتن و پکن پس از جنگ طولانی و پر دست‌انداز تجاری – تعرفه‌ای همچنان فلج است. کسری تجاری آمریکا اکنون بالغ بر ۶۷ میلیارد دلار است؛ بالاترین میزان آن از سال ۲۰۰۶ تاکنون.