پیروزی بایدن؛ اجابت دعای غنی، کابوس غیرمنتظره طالبان؟

پیروزی بایدن؛ اجابت دعای غنی، کابوس غیرمنتظره طالبان؟

• ضیا شهریار
• بی‌بی‌سی

۷ ساعت پیشتوضیح تصویر،

با پیروزی بایدن دست کم در کوتاه مدت اشرف غنی نفس راحت می‌کشد ولی روند صلح با سرنوشت نامعلوم روبروست

پیروزی جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در زمانی اعلام می‌شود که مردم افغانستان خشونت‌های بی‌سابقه را تجربه می‌کنند.‌

قتل عام زنان و کودکان در جریان حمله به بیمارستان پزشکان بدون مرز در غرب کابل، تیرباران ده‌ها دانشجوی بی‌گناه در دانشگاه‌های کابل و کوثر و بالاخره قتل هدفمند یما سیاوش، روزنامه‌نگار شناخته‌شده در کابل در ادامه زنجیره بی‌پایان خشونت، جامعه افغانستان را تکان داده است.

در دوحه مذاکرات صلح میان نمایندگان دولت افغانستان و گروه طالبان همچنان پیشرفتی نداشته است و هیچ نوع چشم‌انداز برای توقف خشونت‌ها در آینده نزدیک به چشم نمی‌خورد.

دونالد ترامپ، بزودی کاخ سفید را ترک می‌کند، چهار سال پیش با شعار پایان طولانی‌ترین جنگ تاریخ این کشور به کاخ سفید رفت و حالا که کاخ سفید را ترک می‌کند، آتش این جنگ همچنان شعله‌ور است؛ هرچند دیگر سربازان آمریکایی هدف مستقیم آن نیستند.

برای پخش این فایل لطفا جاوا اسکریپت را فعال یا از یک مرورگر دیگر استفاده کنید.توضیح ویدئو،

تبریک اشرف غنی به بایدن 'مشارکت استراتژیک با آمریکا' ادامه دارد

جو بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی و مناظره‌هایش با ترامپ در مورد جنگ افغانستان صحبت نکرد و در حقیقت مساله افغانستان در این انتخابات آمریکا برخلاف دوره‌های قبلی اصلا موضوع بحث نبود.

با این وجود آقای بایدن به زودی و در نخستین اقدامات در عرصه امنیت و سیاست خارجی به مساله جنگ و صلح افغانستان روبرو می‌شود و باید طرح‌های مشخص برای پرداختن به آن روی دست داشته باشد.

• اشرف غنی با تبریک پیروزی بایدن: مشارکت استراتژیک با آمریکا داوم خواهد یافت
• جو بایدن از اظهارات خبرساز تا نقشه‌ای برای افغانستان
• طالبان برای پیروزی دونالد ترامپ 'دعا' می‌کنند؟
• بایدن یا ترامپ؛ کدام‌یک مانع تکرار تجربه ویتنام در افغانستان می‌شود؟
• انتخابات آمریکا؛ ترامپ چگونه دنیا را تغییر داده؟
• حمله دانشگاه کابل؛ از دختری که خودش را به مردن زد تا پسری که هفت ساعت در دستشویی قایم شد

منبع تصویر، EPA

توضیح تصویر،

با پیروزی ترامپ مشخص نیست ماموریت زلمی و روند صلح افغانستان با چه سرنوشت روبرو است

سرنوشت ماموریت خلیلزاد و روند صلح

طارق فرهادی، مشاور پیشین ریاست جمهوری افغانستان بدین باوراست که با توجه به وضعیت جدید در آمریکا "احتمالا زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان کنار می‌رود و فشار آمریکا روی ارگ ریاست جمهوری افغانستان کاهش خواهد یافت."

آقای فرهادی می‌گوید: "در غیاب خلیلزاد، جو بایدن روابط نزدیکی با طالبان نمی‌داشته باشد و قطر هم باید دوباره خود را به آمریکای به رهبری بایدن نزدیک کند و از واشنگتن اجازه خواهد گرفت که آیا این میزبانی گرم از طالبان در دوحه ادامه یابد یا نه"

به گفته او این احتمال هم وجو دارد که دولت بایدن به روند صلح کنونی علاقه نشان دهد، زیرا "قسمت‌ مشکل کار، یعنی مذاکره آمریکا و طالبان را خلیلزاد پیشاپیش انجام داده و گروه طالبان هم منتظر می‌مانند ببینند دولت بایدن توافقنامه ۲۹ فبروری را تایید خواهد کرد یا نه."

توضیح تصویر،

طارق فرهادی: "قطر باید دوباره خود را به آمریکای به رهبری بایدن نزدیک کند و از واشنگتن اجازه بگیرد که آیا این میزبانی گرم از طالبان در دوحه ادامه یابد یا نه؟"

گروه طالبان پس از دو سال مذاکره پیهم با دولت دونالد ترامپ و امضای توافقنامه با این کشور حالا با دولت جدید در واشنگتن روبروست و بی‌تردید دلهره زیادی دارد که سرنوشت توافقات انجام شده با آمریکا تا حالا چه خواهد شد.

در اوج کارزار انتخابات ریاست جمهوری، دونالد ترامپ مبتلا شدن به کرونا را تایید کرد، شبکه خبری سی‌بی‌اس آمریکا از ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان نقل کرد که "ما امیدواریم که او انتخابات آمریکا را ببرد و به حضور نظامی آمریکا در افغانستان پایان دهد."

عمر صمد، سفیر پیشین افغانستان در فرانسه و پژوهشگر ارشد در شورای آتلانتیک می‌گوید: "در مرحله اول قبل از تحلیف بایدن است که هنوز ترامپ زمام امور را بدست دارد و معلوم نیست آیا تصمیم جدی در مورد افغانستان گرفته خواهد شد یا نه. در مرحله دوم بعد از تحلیف الی دو ماه را در بر می‌گیرد تا اعضای ارشد دولت جدید معرفی و به کار آغاز کنند. این مهم است که چه کسانی مسئولیت سیاست خارجی و به ویژه پرونده جنگ و صلح افغانستان را در کاخ سفید، وزارت خارجه و دیگر نهادهای دولت آمریکا به عهده می‌گیرند."

آقای صمد می‌افزاید: "مرحله سوم مرحله تصمیم‌گیری روی سیاست و استراتژی جدید است که آیا اداره بایدن در توافقات قبلی مربوط افغانستان تغییر وارد می‌کند، آیا این تغییر در سطح استراتژی خواهد بود یا تاکتیک، آیا در جدول زمانی ماموریت آمریکا در افغانستان تغییرات وارد می‌شود، یا نه."

تابش فروغ، پژوهشگر روابط بین‌الملل در نیویورک می‌گوید: "افغانستان متاسفانه مسأله عمده‌ای برای اداره بایدن نیست. هر نوع تغییر دیدگاه نسبت به افغانستان الزاما بخشی از استراتژی آمریکا در قبال منطقه جنوب آسیا خواهد بود. در چنین چیدمانی مهم است که توقعات فزاینده‌ای از اداره بایدن در بحث جنگ و صلح افغانستان وجود نداشته باشد."

او می‌افزاید: "افغانستان و جنگ افغانستان بخشی از گذشته آمریکاست نه آینده آمریکا. بنا بر این وسواسی برای تعهد به یک حضور بی‌پایان در این کشور در میان دموکرات‌ها وجود ندارد و از این رو تغییر فاحشی در سیاست آمریکا در قبال جنگ و صلح افغانستان رخ نخواهد داد. در بهترین حالت ممکن، یک گروه تازه‌ نفسی از دیپلمات‌های کارکشته حزب دموکرات مسوولیت مذاکرات را عهده‌دار خواهند شد و با رویکردی اصولی‌تری برای دستیابی به یک توافق سیاسی با طالبان در افغانستان کار خواهند کرد."

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

عمر صمد: "این مهم است که چه کسانی مسئولیت سیاست خارجی و به ویژه پرونده جنگ و صلح افغانستان را در دولت جدید آمریکا به عهده می‌گیرند."

فشار آمریکا بر غنی کاهش می‌یابد؟

اشرف غنی که شش ماه پیش در پی یک انتخابات جنجالی، دور دوم ریاست جمهوری‌‌اش را آغاز کرد، در این مدت به شدت زیر فشار آمریکا قرار داشته است تا با گروه طالبان به توافق برسد.

دو ماه پیش با آغاز مذاکرات مستقیم گروه طالبان و نمایندگان دولت در دوحه، زلمی خلیلزاد از "فورمول جدید" برای تقسیم قدرت صحبت می‌کرد و زمزمه‌های در مورد ایجاد دولت موقت شنیده می‌شد.

اما در این مدت همیشه این بحث مطرح بود که همه منتظر خواهند ماند تا ببینند برنده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چه کسی خواهد بود.

به نظر می‌رسد که با پیروزی بایدن، رئیس جمهوری افغانستان برای مدت کوتاهی هم که شده نفس راحتی خواهد کشید و فعلا فشار آمریکا برای توافق فوری با طالبان که دولت ترامپ به شدت به آن علاقمند بود، بر کابل کاهش می‌یابد.

طارق فرهادی می‌گوید: "ترامپ سیاست یکه‌تاز داشت و به همین دلیل دست خلیلزاد در امور افغانستان باز بود اما بایدن شاید دوباره به سازمان ملل مراجعه کند و حتی ممکن است مدیریت مذاکرات صلح افغانستان را هم به این سازمان واگذار کند که در این صورت یک دوره سه ساله مد نظر خواهد بود و البته که تجربه تلاش سازمان ملل برای حل بحران، با ماموریت بنن سیوان در پایان حکومت نجیب‌الله جلو چشمان ما است."

او می‌گوید حکومت اشرف غنی حالا بدنبال لابی کردن در واشنگتن خواهد بود، چه در به صورت رسمی و چه از طریق کانال‌های غیر رسمی.

تاثیر ژئوپلیتیک پیروزی بایدن در افغانستان

نکته عمده دیگر روابط دولت جدید آمریکا با کشورهای منطقه از جمله پاکستان، ایران، چین، روسیه و هند و تاثیرات آن روی افغانستان خواهد بود.

تابش فروغ می‌گوید: " تعامل جو بایدن با پاکستان عامل دیگریست که می‌تواند بر کلیت معادله جنگ و صلح افغانستان اثر بگذارد. برگشت آمریکا به برجام و کاهش تنش با ایران، در جلب همکاری ایران در قضیه صلح افغانستان بی‌اثر نخواهد بود. به همین ترتیب برقراری دوباره تعادل در مناسبات آمریکا-چین، فرصتی ایجاد می‌کند که پکن منفعت خودش را دستکم در کوتاه مدت در همسویی با تلاش‌های آمریکا برای تامین صلح در افغانستان ببیند."

توضیح تصویر،

تابش فروغ: افغانستان و جنگ افغانستان بخشی از گذشته آمریکاست نه آینده آمریکا. بنا بر این وسواسی برای تعهد به یک حضور بی‌پایان در این کشور در میان دموکرات‌ها وجود ندارد و تغییر فاحشی در قبال جنگ و صلح افغانستان رخ نخواهد داد

فروغ می‌افزاید: " با روی کار آمدن بایدن، روس‌ها مجبورند محتاطانه‌تر نسبت به قضیه صلح افغانستان برخورد کنند. ژنرال‌های ارتش آمریکا که پس از این هم‌پیمان قابل اطمینانی در کاخ سفید خواهند داشت، دلخوشی از دست‌درازی‌های مسکو در جنگ و صلح افغانستان ندارند."

طارق فرهادی نیز به روابط نزدیک جو بایدن با اسلام آباد اشاره می‌کند: "پاکستان همچنان در قضیه افغانستان دست بالا خواهد داشت. اسلام آباد روابط نزدیکی با جو بایدن داشته است. برنامه اول پاکستان این بود که طالبان را از طریق طرح خلیلزاد به قدرت برساند. درکنار برنامه دیگر پاکستان این بوده که رهبران سنتی مثل گلبدین حکمتیار و صلاح‌الدین ربانی و دیگران را جلب بکند که با طالبان یک حکومت موقت بسازند."

در حالی‌که دامنه طولانی‌ترین جنگ تاریخ آمریکا پس از دو دهه به دوره حاکمیت چهارمین رئیس جمهوری این کشور کشانده شده است، آیا جو بایدن خواهد توانست جنگ افغانستان را "مسئولانه" و روند صلح افغانستان را "موفقانه" به پایان برساند؟