طراحی و اجرای محوطه سازی، معماری منظر

محوطه سازی چیست؟

امروزه یکی از معضلات بزرگ شهرها پدیده  آلودگی هوا می باشد، که یکی از راه های مقابله با  آلودگی ها، ایجاد محوطه فضای سبز(محوطه سازی-لنداسکیپ) در اطراف ساختمان یا پشت بام منازل می باشد، که این امر باعث جذب دی اکسید کربن و کاهش آلودگی هوا و در نتیجه تولید  اکسیژن می شود. در محوطه سازی (لنداسکیپ) اصولا با گونه های گیاهی متفاوت سروکار داریم : گیاهانی که در فضای سبز مورد استفاده قرار می گیرند، برمبنای شرایط اکولوژی محیط زیست و شرایط اقلیمی در نظر گرفته می شوند، تغییرات درجه حرارت، حداقل مطلق دما،   و حداکثر مطلق دما، تغییرات میزان رطوبت نسبی هوا، بارندگی ها، تعداد روزهای ابری و آفتابی، کوتاهی و بلندی روز و شب و دیگر پدیده های جوی در انتخاب گونه های گیاهی دارای اهمیت می باشد  . استفاده از آلاچیق، آبنما، برکه، نهر، استخر، گل کاری، درخت کاری، رواق، باربیکیو و ... از بخش های مهم محوطه سازی به شمار می روند، که با توجه به مساحت و درخواست کارفرما طرح ها و المان ها متغییر می باشد، استفاده از المان ها در محوطه سازی (لند اسکیپ)   بستگی به کاربری محوطه  دارد و طراحی آن بر مبنای کاربری و افراد استفاده کننده از فضا دارد. محوطه سازی می تواند محوطه باغ، ویلا، باغچه، حیاط، بام و ... باشد که هریک بر مبنای اصولی طراحی و اجرا می شود.

یکی از گامهای اصلی طراحی و اجرای محوطه سازی (لند اسکیپ)، جانمایی المان ها  و آرایش گل و گیاهان در موقعیت مناسب و مطلوب  به بهترین شکل ممکن می باشد،   قبل از اجرا و طراحی محوطه نوع آرایش گیاهان و گونه های گیاهی باید مشخص گردد. از دیگر خصوصیات محوطه سازی، می توان به  ایجاد فضایی دلنشین، روحیه بخش و آرامش بخش،   جذاب برای استفاده کنندگان اشاره کرد. همچنین طرح های متفاوت و متناسب با ساختمان یا ویلا در اطراف یا پشت بام بنا، تاثیر فراوانی در زیبایی و خوش نما کردن ویلا یا ساختمان، همچنین فضای سبز شهری دارد.  

امروزه با زندگی آپارتمان نشینی و شهر نشینی، ساخت برج ها و اماکن تجاری بسیار گسترش پیدا کرده و متاسفانه فضای سبز شهری کاهش یافته است به همین علت  فرصت طبیعت گردی و استفاده از مناظر طبیعی برای افراد جامعه محدود و غیر ممکن شده است. برای ایجاد فضای سبز شهری  معماران منظر از فضاهای بلااستفاده ساختمان ها مانند : تراس ها، بام ها، پاسیو ها، و فضاهای داخلی مانند : لابی، نشیمن و ... استفاده کرده اند و تا حدودی فضای سبز را افزایش داده اند، تا ساکنین بتوانند از فضاهای سبز بهرمند شوند.

روف گاردن و یا بام سبز: 

برای ساخت و اجرای بام های سبز قبل از هر کاری نیازمند یک طراحی اصولی می باشیم، در مرحله بعد در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و اقلیم منطقه و انتخاب گونه های گیاهی بسیار حائز اهمیت می باشد. بام های سبز می توانند به صورت ساده با جانمایی چندین فلاور باکس طراحی شوند و یا به صورت مجلل با استفاده از انواع المان های فضای سبز طراحی شود.  

مراحل اجرای بام سبز : کف سازی اولیه  باید به صورت کاملا تخصصی صورت گیرد، تا از نفوذ آب و ریشه گیاهان بر روی سازه بام جلوگیری شود، لایه های بام سبز که عبارت اند از : لایه ضد آب و عایق بندی، لایه محافظ، لایه ژئوتکستایل، لایه زهکشی، لایه فیلتراسیون و... می باشد. پس از اتمام  کف سازی اولیه به  جانمایی المان های در نظر گرفته شده می پردازیم و در مرحله کف سازی نهایی بر روی  سازه بام  با متریال های گونا گون مانند : واش بتن، چمن مصنوعی، چوب، موزاییک و... و. صورت می گیرد و در مرحله پایانی سازه بام  آماده برای کاشت گیاهان می باشد.

حال به توضیح مختصری راجع به المان های فضای سبز می پردازیم: 

دیوار سبز :

 دیوارهای سبز تلفیق معماری با طبیعت می باشد، درواقع در گذشته با رشد گیاهان رونده بر روی دیوارها و نمای ساختمان باعث یک فضای سبز طبیعی درمحیط شده و جذابیت محیط را افزون کرده است. درحال حاضر معماران از طبیعت الهام گرفته و به ساخت دیوارهای سبز در محیط های داخلی وبیرونی پرداخته و نمای طبیعت را در فضاهای مختلف به ارمغان اورده اند.

دیوارهای سبز به باغ های عمودی یا دیوارهای سبز زنده شناخته شده اند که متشکل از پوشش های گیاهی متفاوت میباشند که برمبنای اقلیم و شرایط هر محیط پوشش های گیاهی متفاوت میباشند. نوع ابیاری و نورگیری هر گیاه بر مبنای شرایط اقلیمی درنظر گرفته می شود و انتخاب گونه های گیاهی بسیارحائزاهمیت میباشد. دیوارهای سبز در فضاهای داخلی و همچنین در فضاهای باز کاربرد دارند. در فضاهای داخلی مانند:لابی ساختمان های مسکونی، تجاری، اداری، تفریحی و داخل فضاهای نشیمن، سرویس بهداشتی، اتاق خواب و... و. کاربرد دارند و در فضاهای بیرونی مانند حیاط، روف گاردن، تراس، پاسیو، کنار استخرها و... کاربرد دارند←دیوارهای سبز علارغم اینکه ایجاد فضای سبز را افزایش میدهند، جدا کننده ۲ فضا ازهم میباشند و مانند یک دیواریا پارتیشن عمل میکند.

انواع دیوارهای سبزشامل←دیوار سبز مدولار، دیوارسبز هیدروپونیک، دیوارسبز کابلی میباشند.

مزایای دیوار سبز:

۱:پوشش گیاهی متفاوت مناسب باشرایط اب و هوایی

۲:ایجاد سایه وخنک کننده فضا در فصول گرم

۳:عایق صوتی و حرارتی

۴:ایجاد فضای سبز

۵: دیوارهای سبز دی اکسید کربن را جذب کرده و تولید اکسیژن میکند.

  آبنما : 

آبنما ها یکی از المان های فضای سبز می باشد که از دیر باز در باغ های ایرانی مرسوم بوده است. آب مظهر پاکی و روشنایی به شمار می رفت و نمادی از رود ها، چشمه ها و نهر های روان در طبیعت می باشند، یکی از رایج ترین آبنما ها که مورد استفاده قرار می گرفت آبنما های فواره ای که در وسط حیاط و باغ قرار میگرفت. امروزه با تکنولوژی مدرن معماری، علاوه بر اینکه در محوطه سازی فضای سبز شهری، محوطه باغ و ویلاوباغچه وروف گاردن مورد استفاده قرار می گیرد، در فضای داخلی در ابعادو اندازه کوچک تر نیز مورد استفاده قرار میگیرند. ابنماها دارای انواع گوناگونی میباشند که در فضا های بیرونی وداخلی که عبارتند از : 

• آبنمای دیواری
• آبنما شیشه ای
• آبنما حبابی
• آ بنما سنگی صخره ای 
• فواره ای
• آبنما پرده ای موزیکال.

ابنماها می توانند به صورت ترکیبی با دیگر المان های فضای سبز مانند دیوارسبز ساخته شوند و زیبایی فضا را چندین برابر افزایش دهند.  

یکی دیگر از المان های فضای سبز فلاورباکس ها میباشند، فلاورباکس ها یا باکس های گل یا همان گلدان ها که در ابعاد بزرگ و کوچک قابل استفاده میباشند. فلاورباکس ها با متریال هایی نظیر چوب، سنگ، فلز، فایبرگلاس، بتنی، پلاستیکی و...ساخته میشوند وبر مبنای کاربرد ان ها در فضاهای مختلف، متریال ان متغیر می باشد.  

فلاورباکس ها و یا گلدان ها علاوه بر اینکه فضای بسیار مناسبی برای گیاهان ایجاد میکنند، در واقع محل مناسبی برای رشد گیاهان نیز  میباشند و یکی از عناصر تزیینی به شمار می ایند. ابعاد فلاورباکس ها بر مبنای متریال های مختلف متغیر میباشد           

طراحی آلاچیق 

طراحی آلاچیق بستگی به سلیقه و ذوق افراد نسبت به پیرامون خود دارد، که نوع تزیین در مکان های مختلف متفاوت است. که بعضی از افراد آلاچیق به سبک قدیمی و سنتی و جنس با نماهای چوبی را می پسندند و بعضی دیگر آلاچیق به سبک نو را می پسندند.

ابعاد یک آلاچیق به دو حالت بستگی دارد:
۱- مقدار فضای محوطه ۲- مکانی که آلاچیق درآن ساخته می شود.   نفرات و تعداد افرادی که به شکل معمول می خواهند از آن استفاده کنند. به طور مثال:  ساختن آلاچیق بزرگ در یک فضای کوچک زیبایی آن مکان را به هم می زند وشکل نامناسبی به فضا می دهد.

مکان احداث آلاچیق زیبا 

محل آلاچیق بسیار حائز اهمیت است به طوریکه باید محیطی را انتخاب کنیم که به مناظر دیدنی، آبشار و فضای سبزدرحیاط یا ویلا دید داشته باشد و به شکلی طراحی  شود که به لحاظ جغرافیایی  و زیبایی دارای بیشترین امتیاز باشد.

۲۱۲۱