هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۶۲ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. بر اساس این گزارش در یک هفته اخیر ۶۵ شکارچی و صیاد غیرمجاز بازداشت شدند، ۳۴ قاچاقچی چوب به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر  طی یک هفته گذشته دستکم هوای ۱۰ شهر برای گروه‌های حساس ناسالم اعلام شد. همچنین در همین ایام در سایه فقدان تجهیزات اطفای حریق و بی توجهی مسئولان بیش از ۱۵۳ هکتار از مراتع و جنگل‌های هفت استان کشور طعمه حریق شد. همچنین بر اساس اعلام فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی از ابتدای سال جاری تاکنون ۳۳۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع مناطق مختلف این شهرستان بر اثر آتش سوزی دچار آسیب جدی شده است. در حوزه تولید پسماند نیز می‌توان به سرریز شدن فاضلاب ۲۵ نقطه از کلانشهر اهواز به رودخانه کارون، وجود مشکلات زیست محیطی در خش کهریزک به واسطه وجوذ کشتارگاه های صنعتی و کارخانه‌های چربی سوزی در این منطقه، انباشته شدن زباله در آبادان، همزمان با وضعیت قرمز کرونایی این شهر و معضل ریختن پسماند در بندر گناوه، اشاره کرد. در این هفته رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کاشان از تعطیل شدن یک واحد صنعتی آلاینده محیط زیست در این شهر خبر داد. از دیگر اخبار محیطی زیستی این هفته نیز می‌توان به معضل پسماند در مازندران و شناسایی منابع آلاینده در حریم تهران اشاره کرد.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۶۵ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۲۲ گزارش منابع رسمی است، در استان های اصفهان، آذربایجان غربی، خراسان جنوبی، خوزستان، کردستان، البرز، کهگیلویه و بویراحمد، کرمان، فارس، زنجان و خراسان رضوی بازداشت و به مراجع قضایی ارجاع داده شدند.

بر اساس گزارشات منابع رسمی در هفته ای که سپری شد، بیش از ۱۳۵ تن چوب جنگلی که حاصل جمع آوری ۱۳ گزارش منابع رسمی است، در استان های خراسان رضوی، خوزستان، گیلان، مازندران، چهارمحال و بختیاری، آذربایجان شرقی، کردستان، کرمان، اردبیل و گیلان کشف و ضبط شد. در این خصوص ۳۴ متهم بازداشت و با تشکیل پرونده به مرجع قضائی معرفی شدند.

از سوی دیگر، مدیرکل محیط زیست استان فارس، از بازداشت ۱۸۸ شکارچی متخلف در فارس طی مهرماه خبر داد و گفت: “از آن ها ۱۲۷ سلاح کشف شد که شامل ۹۶ قبضه سلاح مجاز، ۲۷ سلاح غیر مجاز و ۴ قبضه سلاح جنگی بود.”

در این میان فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: “۱۹۳ شکارچی غیرمجاز در مناطق مرزی خراسان‌جنوبی از ابتدای سال تا بیستم آبان ماه ۹۹ دستگیر شدند. از شکارچیان غیر مجاز لاشه تعداد ۱۱۶ رأس، سر و … انواع پستانداران شامل تعداد (تعداد ۶۷ رأس قوچ وحشی، ۲۴ رأس میش وحشی، چهار رأس جبیر، ۱۱ رأس کل وحشی، یک رأس آهو، هشت سر خرگوش کشف و ضبط شده است.”

همچنین فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان تهران با اشاره به اینکه طی چهار ماه گذشته ۸۵ متخلف محیط زیست در استان تهران دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شدند از وقوع ۱۰۸ مورد تخلف صید و شکار در مناطق چهارگانه استان تهران خبر داد و گفت: “۴۰ قبضه اسلحه مجاز و سه قبضه اسلحه غیر مجاز شکاری و جنگی نیز در این مدت توسط ماموران اجرایی استان تهران کشف و ضبط شد.”

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای سوسنگرد ۱۸۴، اهواز ۱۷۶، ماهشهر ۱۶۰، شوشتر ۱۵۵، اندیمشک ۱۵۴، اصفهان ۱۶۳، کرج ۱۲۷، تبریز ۱۰۸، تهران ۱۱۱ و مشهد ۱۲۸ عنوان شد که برای گروه‌های حساس (بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار و کودکان) ناسالم است.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو می‌بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته ای که گذشت منابع رسمی اعلام کردند که ۱۵۳ هکتار از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور در  استان های مازندران، گلستان، گیلان،خراسان شمالی، خوزستان، آذربایجان غربی، لرستان، فارس و کردستان طعمه آتش شد. آتشی که در فقدان تجهیزات اطفای حریق حتی به مناطق حفاظت ‌شده نیز گسترش پیدا کرده و فعالان زیست‌محیطی بارها از بی‌توجهی مقام‌های دولتی انتقاد کرده‌اند.

همچنین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با اشاره به اینکه از ابتدای سال جاری ۱۰۸ فقره آتش سوزی در عرصه های جنگلی و مرتعی این استان به وقوع پیوسته است، ادامه داد: “طی این آتش سوزی ها مساحت ۳۳۰ هکتار دچار حریق شده است”.

 در این راستا، مجید نظری رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گچساران گفت: “۶۰۶ هکتار از جنگل ها و مراتع مناطق مختلف این شهرستان در آتش سوزی های امسال دچار آسیب جدی شد که در مناطق پلاک انبار شاهی، پشه کان اولیا، نارک، خنگ بنار و کوه گهر، ماهور باشت، آبریگون و کوه پهن رخ داده است.”

بحران پسماند

از گزارشاتی که در این راستا طی یک هفته گذشته منتشر شده می‌توان به سرریز شدن فاضلاب ۲۵ نقطه از کلانشهر اهواز به رودخانه کارون اشاره کرد. صادق حقیقی پور مدیرعامل آبفا خوزستان در این خصوص گفت: “شهر کارون به خاطر مشکلات فاضلاب همیشه تیتر یک رسانه‌ها بود و یکی از اولویت‌های این پروژه اجرای ۱۵ کیلومتر کلکتور و ۷ ایستگاه پمپاژ بزرگ در شهر کارون است.”

از سوی دیگر، روستای دوتویه از توابع بخش کهریزک در شهرستان ری به واسطه وجود کشتارگاه های صنعتی و کارخانه‌های چربی سوزی، محلی برای دپوی کود و فضولات و محتویات سیراب و شیردان و خون‌آبه‌های مرغداری‌های اطراف شده است. این خون‌آبه‌ها موجب اذیت اهالی روستای دوتویه شده و شدت بوی تعفن در این منطقه به قدری زیاد است که ساکنان این روستا را با مشکلات تنفسی، بیماری‌های پوستی و گوارشی مواجه کرده است.

همچنین انباشته شدن زباله در آبادان، همزمان با وضعیت قرمز کرونایی این شهر، سلامتی شهروندان را در معرض خطر مضاعف قرار داده است.

از سویی انباشت زباله شهری در باکس‌های زباله در مناطق مختلف شهر موجب شده تا با وزش باد زباله‌ها در محیط شهری پراکنده شوند که آلودگی زیست محیطی را در پی‌داشته است. انباشت زباله و نخاله ساختمانی در مناطق حاشیه شهر آبادان از جمله ذوالفقاری، شطیط، جمشید آباد، سده، کفیشه و فیه آبادان بیشتر نمایان بوده و نارضایتی اهالی این مناطق را در پی داشته، و بوی تعفن ناشی از انباشت زباله در این مناطق چهره این شهر را نیز زشت کرده است.

در این حوزه رئیس اداره حفاظت محیط زیست گناوه گفت: “ریختن پسماند در خور ( آبراه) و اسکله این بندر باعث آلودگی زیست محیطی و نازیبایی این منطقه شده است و باید جمع‌آوری و پاکسازی شود.”

همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کاشان از تعطیل شدن یک واحد صنعتی آلاینده محیط زیست در این شهر خبر داد و گفت: “در بازدیدهای چند باره کارشناسان پایش اداره محیط زیست و صدور اخطارهای زیست محیطی به یک واحد صنعتی آلاینده، این واحد اقدام مؤثری جهت رفع آلایندگی انجام نداد. پرونده این واحد تولیدی به علت رعایت نکردن ضوابط و مقررات زیست محیطی نسبت به آلودگی و تخلیه فاضلاب صنعتی خام به محیط زیست به مرجع قضایی فرستاده شد و با دستور دادستان شهرستان کاشان، نسبت به تعطیلی این واحد تولیدی اقدام شد.”

از دیگر اخبار محیطی زیستی این هفته می‌توان به معضل پسماند در مازندران و شناسایی منابع آلاینده در حریم تهران اشاره کرد.