تنها بندر اقیانوسی ایران غرق در فقر/ مجلس در پی محرومیت‌زدایی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: محرومیت‌های ریشه‌ای متفاوتی که در سیستان و بلوچستان وجود دارد این روزها توجه بسیاری از مسئولان و نماینده‌های مجلس را به خود جلب کرده است.

رفع بسیاری از این کمبودها و فقر نهفته در سیستان و بلوچستان که سال‌ها دیده نشده است به کار جهادی و همراهی مسئولان در سطوح مختلف نیاز دارد و ازاین‌رو طی ماه‌های اخیر برخی از مسئولان و نماینده‌های مجلس به این مهم نگاهی متفاوت داشته‌اند و سعی دارند با نشان دادن این کمبودها مسیر را برای توسعه سیستان و بلوچستان مهیا کنند.

در این میان چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور که از پتانسیل‌های بالقوه‌ای بسیاری برخوردار است؛ برخلاف فرصت‌هایش به سرزمینی فراموش‌شده شباهت دارد. به همین دلیل تعدادی از نماینده‌های مجلس با حضور در این شهرستان سعی دارند در راستای محرومیت‌زدایی این منطقه گام بردارند.

«معین‌الدین سعیدی» نماینده مردم چابهار، نیک شهر، کنارک و قصرقند و «جلال رشیدی» نماینده مردم مرودشت، ارسنجان و پاسارگاد ازجمله نماینده‌هایی هستند که چندی قبل به‌منظور پیگیری برای رفع محرومیت به چابهار سفر و از نزدیک مشکلات مردم را بررسی کردند.

در این خصوص در میزگردی با این دو نماینده مجلس شورای اسلامی به گفتگو نشستیم. متن کامل این میزگرد به شرح زیر است.

* سفر نمایندگان مجلس به استان‌ها با واکنش منتقدان متعددی روبرو شد شما این سفرها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

معین الدین سعیدی: در پاسخ باید بگویم که، منتقدان این سفرها باید قانون اساسی را مطالعه کنند چراکه به موجب قانون، نمایندگان ملت نمایندگان تمام مردم ایران هستند و حق دارند در تمام بخش‌ها ورود کنند و شأن نظارتی خود را ایفا کنند.

واقعیت‌ها حاکی از این است که بین آمار دولتی و حقیقت تفاوت معناداری وجود دارد بنابراین اتکا به آمار دولتی کافی نیست و سفرهای نظارتی یک ضرورت است.

به عبارتی تا وقتی‌که این سفرها انجام و با مردم بی‌پرده سخن گفته نشود ارائه راهکار برای حل مشکلات هم دشوار است.

پیش‌ازاین نیز نمایندگان و دیگر مسئولان کشوری سفرهایی را به این استان انجام دادند. در سفرهای قبلی، بازدیدها از ظرفیت‌های موجود ازجمله بندر، پتروشیمی و پروژه‌های در دست اجرا بوده است، اما این سفر بسیار متفاوت بود زیرا نمایندگان مبدأ سفر خود را از حاشیه شهر و دیدار با حاشیه‌نشینان آغاز کردند و از نزدیک با حاشیه‌نشینان و صیادان منطقه به گفتگو پرداختند و با مشکلات بی‌آبی، صید ترال و فقر و محرومیت در منطقه آشنا شدند.

کاری که بچه‌های انقلابی مجلس انجام دادند تحسین‌برانگیز است، اعضای مجلس در این سفر در مهمان‌سرای آن‌چنانی ساکن نشدند و در خانه‌های معمولی که حتی رختخواب برای استراحت نداشت اسکان یافتند.

اولین دستاورد این سفرها توجه رسانه به این مشکلات است و تا وقتی نتوانیم نگاه رسانه را جلب کنیم چالش‌ها و مشکلات جنوب استان حل نمی‌شود.

*در این سفر چه تصمیماتی برای صید ترال که یکی از مشکلات صیادان بود اتخاذ شد؟

معین الدین سعیدی: با انواع صید ترال مخالف هستیم و در این راستا جلسات کارشناسی متعددی با مسئولان محیط زیست و شیلات برگزار کردیم و مقرر شده تا ۲ سال صید ترال در منطقه ممنوع شود.

اکنون صید فانوس ماهیان به عنوان یک بخشنامه و موافقتنامه به شیلات ایران و فراکسیون محیط زیست ابلاغ شده است اما در منطقه آزاد صید «یال اسبی» یا «ترال کف» هنوز وجود دارد و بخشنامه‌ای در این خصوص تدوین نشده است.

وزیر جهاد کشاورزی هم مخالفت خود را با صید ترال اعلام کردند که در قالب نامه به اجلاس سران قوه ارسال شده که قطعاً با این پیگیری‌ها صید ترال برای همیشه ممنوع می‌شود.

متأسفانه در برنامه ششم توسعه موانعی برای صید ترال تعریف نشده و این مهم زمینه را برای سوءاستفاده فراهم کرده است. این نوع صید هیچ نفعی برای صیادان محلی ندارد و حتی دیده شده صید ترال گاهی در همان دریا فروخته می‌شود.

*عواملی که باعث حاشیه نشینی عمیق در چابهار شده را تشریح کنید؟

معین الدین سعیدی: ریشه‌های حاشیه نشینی در منطقه متعدد است و این پدیده با توجه به عمق و رشد روز افزون محرومیت به الگویی منحصر به فرد در دنیا تبدیل شده است که علت آن هم کم توجهی به روستاها و خشکسالی است.

در جنوب سیستان و بلوچستان مشکلات متعددی در بحث سلامت، آب شرب، راههای ارتباطی، کیفیت آموزشی، فضاهای ورزشی، طرح هادی وجود دارد و با استانداردهای استانی فاصله معنا داری وجود دارد.

وقتی سخن از محرومیت به میان می‌آید ممکن است اینگونه عنوان شود که جنوب کرمان و میناب هم جزو مناطق محروم محسوب می‌شوند اما محرومیت در چابهار بسیار متفاوت است.

اکنون ۸۱ درصد مردم جنوب استان به صورت سقایی آبرسانی می‌شوند و پنج شهرستان این منطقه فاقد فاضلاب هستند.

۴ سال از افتتاح بازارچه مرزی ریمدان می‌گذرد اما هنوز این مرز غیر فعال است اگر از ظرفیت‌های مرز استفاده شود شاهد مهاجرت معکوس از شهر به روستا خواهیم بود.

* برای حل مشکلات منطقه چه باید کرد و موانع توسعه منطقه را بیان کنید؟

معین الدین سعیدی: برای حل مشکلات منطقه ابتدا باید مشکل را به رسمیت شناخت و از پاک کردن صورت مسئله خودداری کرد. ما میان کارگزار نالایق با نظام جمهوری که آثار و برکات زیادی را به ارمغان آورده است فرق قائل هستیم.

به فرموده مقام معظم رهبری راه‌های نرفته بسیار بیشتر از راه‌های رفته است و چالش‌ها در این منطقه متفاوت است و باید تعریف جدیدی از محرومیت ارائه شود.

متأسفانه طرح‌های توسعه ملی بدون در نظر گرفتن پیوست محلی اجرا می‌شوند و توسعه یک سویه به ضد توسعه تبدیل می‌شود در حالی که توسعه پایدار مستلزم توسعه انسان محور است و وقتی به اهداف توسعه دست پیدا می‌کنیم که شاهد رشد شاخصه‌های انسانی در منطقه باشیم.

اگر می‌خواهیم سواحل مکران توسعه پیدا کند باید ابتدا توسعه انسان مکرانی محقق شود و اگر توسعه محلی محقق نشود بندر، پتروشیمی و راه آهن مشکلی را حل نمی‌کند چرا که پروژه‌های اینچنینی برای اقتصاد کشور برنامه ریزی شده‌اند و از آنها سودی عاید مردم نمی‌شود.

نباید فراموش کنیم که مردم منطقه مسلمان و ایرانی هستند و ۵ درصد آنها شناسنامه ندارند این سبک حاشیه نشینی در جمهوری اسلامی صحیح نیست و باید مسئولان نسبت به این مشکل حساس شوند. افرادی ممکن است زمین خوار باشند که باید با آنها برخورد شود.

برای اولین بار استاندار که فرماندار سابق چابهار هم بود در بحث حاشیه نشینی چابهار ورود کردند و بنیاد مسکن و ستاد بازآفرینی شهری در منطقه موظف به اجرای اقدامات لازم شد.

انقلاب متعلق به مستضعفان است و نهادهای درگیر وزارت کشور و بنیاد مسکن به عنوان نهادهای محوری باید پای کار بیایند همچنین نهادهای انقلابی مانند بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام، قرارگاه خاتم و بسیج سازندگی باید به جد به این مسئله ورود کنند.

اکنون ساخت هزار واحد مسکونی توسط وزارت راه پیش بینی شده و ورود بنیاد مسکن هم منوط به تعیین تکلیف اراضی مردم است و لازم است بودجه‌ای هم برای زیرساخت‌های منطقه در نظر گرفته شود.

مهمترین مشکلات مردم منطقه چابهار چیست؟

معین الدین سعیدی: در حال حاضر آب شرب مهمترین مشکل ما است و تا زمانی که دسترسی مردم به آب فراهم نشود سایر زیرساخت‌ها هم معیوب است.

مردم چابهار در کنار دریا هستند اما آب آشامیدن ندارند، سه سد بزرگ در منطقه داریم که از این تعداد دو سد تکمیل و آبگیری شده اما روستاییان دشتیاری و باهو کلات در پایین دست سد دسترسی به آب ندارند زیرا شبکه آبرسانی تکمیل نشده است همچنین سدهای پرآب هم تبدیل به تشتک تبخیر شده‌اند و سالانه میلیون‌ها متر مکعب آب تبخیر می‌شود.

وزارت نیرو باید از مردم منطقه عذر خواهی کند، چراکه قانون ششم توسعه وزارت نیرو را مکلف کرده است تا از شبکه‌های آب شیرین کن بهره برداری کند، از طرفی بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس از آب دریا استفاده می‌کنند و آب را شیرین و به مصرف کشاورزی می‌رسانند اما حتی برای آب شرب مردم کاری نکردیم و اکنون نیز قرار شده آب دریا به استان‌های کرمان و خراسان انتقال پیدا کند در حالی که بومیان منطقه هنوز از آب دریا بهره مند نشده‌اند.

قرار است سهمیه آب مردم منطقه از ۱۵ به ۳۰ لیتر افزایش پیدا کند اما هنوز این وعده عملی نشده است. همچنین وزیر نیرو قول داده که تا پایان سال ۱۵۰ هزار نفر از مردم منطقه از آب آشامیدنی بهره مند شوند.

* وضعیت بودجه اختصاص یافته به منطقه چابهار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

معین الدین سعیدی: در سالیان قبل دولت سه ردیف اعتباری مخصوص استان را حذف کرده است، ساختار بودجه ما عادلانه نیست از ریشه مشکل دارد و اولویت‌ها و شاخص‌ها در آن در نظر گرفته نشده است بنابراین لازم است تا یک تبعیض مثبت در نظام بودجه اتفاق بیفتد.

عدالت در توزیع منابع و فرصت‌ها یک ضرورت است و هر چیز باید در جای خودش قرار گیرد و در بودجه سال آینده و قانون توسعه هفتم باید مسائل مردم استان دیده شود.

در شرایط فعلی با بعد مسافت بین شهرهای استان لازم است تا ادارات کل در شهرستان چابهار استقرار پیدا کنند و این مهم باید در برنامه توسعه هفتم مطرح شود.

مجوز کشت پنبه در سه هزار هکتار از ارضی ایرانشهر به مدت ۵۰ سال ممنوع بود و در چگونگی این ممنوعیت اما و اگرهای مختلفی مطرح شد که خوشبختانه با پیگیری‌های انجام شده این ممنوعیت به زودی برداشته می‌شود و دشت جلگه به مساحت ۳۰۰۰ هکتار به کشت پنبه اختصاص پیدا می‌کند و کمیته امداد متولی این بخش است.

برای بررسی مشکلات منطقه تا کنون ۷ کارگروه تخصصی پیرامون مسئله آب، حاشیه نشینی، مرز، شیلات، فاقدین شناسنامه و اراضی ملی تشکیل شده است، متأسفانه بسیاری از اراضی روستاییان بدون اینکه خودشان بدانند ملی تشخیص داده شده است این در حالیست که محدودیت زمین در منطقه نداریم پس چرا زمین‌های اجدادی مردم با چالش مواجه است.

کمیسیون تعیین تکلیف اراضی در زاهدان وجود دارد و کشاورز قصر قند و زرآباد برای پیگیری تعیین تکلیف به دلیل بعد مسافت به مرکز شهر مراجعه نمی‌کند و بازنده دعوای مطرح شده می‌شود که می‌طلبد راهکار حقوقی پیدا کرد تا مردم به حق‌شان برسند.

* وضعیت فضاهای آموزشی در حوزه انتخابیه شما چگونه است؟

معین الدین سعیدی: فضاهای آموزشی منطقه با مرز استان و استانداردها فاصله معنا داری دارد و سرانه آموزشی در کشور به ازای هر دانش آموز ۶ متر است در بخشی از استان این سرانه ۸ متر یا بیشتر است اما در جنوب استان یک متر است.

به عبارتی یک منطقه داریم که ۱۵ هزار دانش‌آموز دارد اما آموزش‌وپرورش مستقل ندارد و درجایی دیگر با هزار و ۵۰۰ دانش‌آموز اداره آموزش‌وپرورش مستقل دارد این حقایق عدالت آموزشی را به چالش می‌کشاند ما در کمیت و کیفیت دچار مشکل هستیم.

رقابت دانش آموزان در امتحان و کنکور برابر نیست و به لحاظ کمبود امکانات این رقابت قابل‌مقایسه نیست، در کنکور باید سهمیه‌ای ویژه برای رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی در نظر گرفته شود همان‌طور که در سال‌های قبل دیده‌شده و انتظار داریم برای دانش‌آموز دشتیاری و کنارک رشته‌های خاصی تعریف شود.

اکنون با کمبود معلم در استان مواجه هستیم و معلمان با مشکلات متعددی روبرو هستند ازجمله طرح خرید خدمت که به‌عنوان نوعی برده‌داری نوین جلوه می‌کند و وعده‌هایی که در این بخش داده‌اند عملی نشده است.

در این زمینه از وزیر طرح سوال شده و قرار شده درزمینهٔ معیشت این افراد اقداماتی انجام شود.

ما نگاهی به خارج و معاندین و دشمنان نداریم اگر کیان جمهوری اسلامی دچار مشکل شود مردمان سیستان و بلوچستان اولین افرادی هستند که قبل از تهرانی‌ها وارد میدان می‌شوند زیرا پیوند این مردم با نظام، انقلاب و رهبری گسستنی نیست اما نباید نجابت و صبر آن‌ها سبب عقب ماندن آن‌ها شود.

* عملکرد رسانه‌ها را در پرداختن به سفر اخیر رئیس مجلس به استان‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

جلال رشیدی: برای پاسخ به این سوال باید دید ذهنیت از مجلس انقلابی چه ذهنیتی است آیا طرح‌هایی که به تصویب می‌رسد همان‌هایی است که نیروهای انقلابی آرزوی آن را داشتند که در مجلس مطرح شود یا درگیر حاشیه‌هایی مانند، دنا پلاس، واکسن آنفلوانزا و فیلترینگ است.

به نظر می‌رسد رسانه‌های جریان انقلاب در کنار مجلس نیستند و برای انعکاس اقدامات انجام شده همکاری نمی‌کنند در حالی که رسانه‌ها باید کارهای انجام شده را انعکاس دهند و تکمیل کننده فرآیند کار باشند.

برای بازدیدهای میدانی خیلی‌ها جو سازی کردند که کار مجلس نیست و اگر می‌خواهد کمک کند بیاید بنشیند و قانون تصویب کند، اما واقعیت این است که این نشستن در اتاق‌های شیک و آوردن گزارش حتی گزارش‌های دقیق و موشکافانه در جلسات نمی‌تواند راهگشا باشد مادامی که مشکل را از نزدیک نبینید صدها گزارش هم نمی‌تواند شما را با عمق مشکلات آشنا کند.

اینکه تعدادی از نمایندگان بدون آنکه کسی به آنها گفته باشد راهی هفت تپه، غیزانیه و حاشیه چابهار شوند، نکته قابل توجهی است چرا که نمایندگان احتیاجی به مطرح کردن خود ندارند و می‌توانند این کار را با تعدادی مصاحبه انجام دهند اما هدف نمایندگان این بود که ما صدای مردمی باشیم که صدایشان به جایی نمی‌رسد.

در این سفرها اگر نماینده‌های دیگر استان‌ها هم همراه شوند دیگر نماینده تنها نیست و مسئولان متوجه خواهند شد که یک مجلس پشت آنها است.

مجلس انقلابی دارد خوب کار می‌کند باید دست به دست هم دهیم تا مشکلات حل شود، کار نمایندگان قانونگذاری است و کار اجرایی بر عهده مسئولان است، خوشبختانه در این سفر به ممنوعیت صید ترال دست پیدا کردیم و کشت پنبه بعد از ۵۰ سال ممنوعیت مجدد مورد بررسی قرار گرفت.

در بحث حاشیه نشینی ارگان‌های مختلف موظف به رسیدگی شدند و نسبت به آب شرب حساسیت ایجاد شد و اصلاح شبکه آبرسانی کلید خورده است، اما باید به این نکته توجه داشت قرار نیست همه مشکلات ناگهانی حل شود اما این دستاوردها خوب است.

شهرستان دشتیاری در سیستان و بلوچستان چندین سال است که مشکل دارد و گروه‌های جهادی در منطقه فعال هستند ولی وقتی جمع ۱۲ نفره ای از نمایندگان به این مسئله ورود کنند برای حل مشکلات حساسیت ایجاد می‌شود.

در «مرودشت، ارسنجان و سعادت شهر» ۴۰۰ هزار نفر جمعیت داریم که با کمبود آب مواجه هستند اما به آب دسترسی دارند اما در سیستان و بلوچستان این کمبودها خیلی متفاوت است و برای دسترسی به آب باید ساعت‌ها رانندگی کرد و مردم از آب «هوتک» استفاده می‌کنند، «هوتک‌هایی» که آب راکد دارند و حیوانات وحشی هم از آنها استفاده می‌کنند.

حاشیه نشینی در چابهار را چطور می‌بینید؟

جلال رشیدی: ریشه حاشیه نشینی در چابهار ریشه در دعواهای ارگان‌های دولتی دارد که باید ابتدا این دعواها حل و فصل شود تا پس از تعیین تکلیف اراضی بتوانیم برای زیرساخت‌های راه و برق هم تصمیم گیری کنیم.

ظرفیت‌های زیادی در منطقه وجود دارد که به عمد یا غیر عمد مغفول مانده است در حالی که چابهار بیشترین نیاز کشور در بحث ماهی را تأمین می‌کند اما مردم آنجا در محرومیت به سر می‌برند و سوال پیش می‌آید که چرا برای پدیده قاچاق که یکی از مشکلات این منطقه بوده چاره اندیشی نشده است؟ و دولت‌ها نیامده‌اند راهکاری پیدا کنند تا این تهدید به فرصت تبدیل شود.

اگر تعدادی پالایشگاه در منطقه ساخته شود قاچاقچی خرد که همان صادر کننده خرد است می‌تواند بنزین و گازوئیل را بفروشد و با سپردن کار به دست جوانان می‌توان تحریم‌ها را هم دور زد.

نگاه‌ها به مرز باید تغییر کند اگر این اتفاق بیفتد دیگر نیازی به وجود نیروهای نظامی و صرف هزینه انسانی و مالی نیست، اکنون داد و ستد در مرزهای ترکیه سرخس و بازارچه‌های دیگر کشور در حال انجام است اما اینجا مرز جنبه امنیتی پیدا کرده است.

* از دیدگاه شما مهمترین مشکل سیستان و بلوچستان در چیست؟

جلال رشیدی: مشکلات ما در این منطقه سیاسی نیستند بلکه اجتماعی و فرهنگی و ناشی از تفکر لیبرالیسم است، مردم در حالی مشکل آب دارند که رودخانه‌های جاری و سدها پر آب است و شبکه‌های پایین دست به طول ۵۰ کیلومتر شبکه گذاری نشده و سبب شده مردم در تأمین آب شرب‌شان دچار مشکل شوند.

اکنون امارات، عربستان، عمان و قطر با شیرین کردن آب دریا به کشاورزی می‌پردازند چرا دولتی که ارز ۴۲۰۰ تومانی را به خلال‌دندان، سنگ‌پا و غذای گربه و سگ اختصاص می‌دهد حاضر نیست چندین آب‌شیرین‌کن در منطقه احداث کند بنابراین می‌طلبد نگاه لیبرالیسم تغییر کند و در گام دوم انقلاب به این مسائل بیشتر توجه شود.

موضوع صید ترال باید شفاف‌سازی شود که چگونه مافیایی است که باید دو قوه ورود پیدا کنند تا بتوانند به مدت ۲ سال ممنوع اعلام کنند، منافع صید ترال به چه کسانی می‌رسد، آیا صیادانی که نسل در نسل آنجا ماهیگیری کردند سهمی دارند؟ این مسئله باید موشکافی شود و رسانه‌ها ورود کنند.

قوانین نیز باید بازنگری شوند چراکه متأسفانه قوانین بدون در نظر گرفتن جزئیات مناطق مختلف تدوین می‌شود و برای اجرا به فرمانداران و استانداران ابلاغ می‌شود درحالی‌که هر منطقه نیازمند قوانین خاص خودش است.

برای توسعه سواحل مکران طرحی آماده کنید تا ظرفیت‌های گردشگری منطقه احیا شود و به رشد منطقه کمک کند.