از توصیه وزیر فرهنگ برای زیست فرهنگی جدید تا افتتاح مجازی کتابخانه

آیین بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران و روز گرامیداشت «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» با شعار «دانایی، مانایی» شنبه ۲۴ آبان به صورت مجازی برگزار شد.

وزیر فرهنگ‌و ارشاداسلامی در پیام تصویری به این مراسم گفت: امسال هفته کتاب و روز کتابدار را در شرایط خاصی برگزار می کنیم؛ شرایطی که فضای کرونا همه زیست اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ما را تحت تاثیر خود قرار داده؛ از جمله حوزه فرهنگ و به طور خاص حوزه کتاب و کتابخانه.

سید عباس صالحی با اشاره به تبعات شیوع بیماری کرونا در کتابخانه‌ها گفت: اتفاقاتی که در حدود ۸ یا ۹ ماه اخیر در این فضا پدید آمد، آسیب‌هایی را در حوزه کتاب و کتابداری و کتابخوانی به وجود آورده است. به طور خاص تعطیلی کتابخانه‌ها در ماه های متوالی و تعطیلی قفسه‌های باز بسیاری از کتابخانه‌ها، نگرانی‌هایی را برای مراجعان از جهت امکان حضور در کتابخانه‌ها و همچنین امکان حضور در برخی از  فعالیت‌ها، اجتماعات و تجمعاتی در گذشته بر محور کتاب و یا در حاشیه کتاب و کتابخوانی در کتابخانه‌ها انجام می‌شد، پدید آورده است.

وی افزود:  به نظر می‌آید در کنار این تهدیدها و آسیب‌های این دوره می‌توان فرصت‌هایی هم ساخت و به فرصت هایی هم اندیشید؛ در همین دوره ۸ یا ۹ ماهه مسئولان کتابخانه‌ها، عزیزان ما در حوزه کتابداری و کتاب گردانیِ حوزه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشوری، ایده‌هایی را ساختند و پرداختند که این امر نشان‌دهنده توجه به این فرصت‌ها بوده است. اینکه طبعاً کتابخانه به عنوان یک فضا و مکان ساعاتی مشخص دارد؛ ساعات باز بودن و روزهای تعطیل؛ اما بسیاری از کتابداران ما با فضاهای جدیدی که در کنار فضاهای حضور ایجاد کردند توانستند زمان‌های ارتباط را از زمان‌های اداری به زمان های غیر اداری توسعه بدهند. شاید یکی از مشکلات و دغدغه‌های ارتباط با کتاب‌خانه‌ها این بود که گاهی زمان‌های اداری وافی نبود به نیازهای مراجعین. اما الان زمان های فرا وقت اداری و روزهای تعطیل به کمک زمان های اداری آمدند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: همچنین این شرایط باعث شده تا مخاطبان کتابخانه‌ها دایره وسیعتری را پیدا کنند و مخاطب یک کتابخانه دیگر الزاما از اعضا و افراد همان محله نیست. با ابتکاراتی که بسیاری از کتابداران ما در همین ۸ یا ۹ ماه اخیر داشتند فرصت‌هایی پدید آمده تا کتابخانه‌ها دایره مخاطبان شان را از مخاطبان سنتی، محلی و منطقه‌ای خودشان فراتر ببرند.

وی همچنین امکان اشتراک ایده ها و تکثیر آنها را از دیگر فرصت‌های ایجاد شده در این دوران دانست و گفت: شاید بسیاری از کتابداران ما در شکل های سنتی و قبل از این دوره ایده های ابتکاری داشتند که تا بخواهند آنها را به دیگر کتابداران و مجموعه‌های فعال حوزه کتاب‌خوانی منتقل کنند، زمان بسیار زیادی صرف می‌شد. اما در شرایطی که الان در فضای فعالیت‌های عزیزان در فعالیت های برخط و شبه برخط داریم، ایده‌های کتابداران به سرعت مورد توجه دیگران قرار می‌گیرد و قابلیت تکثیر پیدا می‌کند. بنابراین گرچه دوره کرونا آسیب‌هایی رو به خطوط ارتباطی و تعاملی کتابداران ما با مخاطبانشان ایجاد کرده و هنوز هم ادامه دارد، اما فرصت‌هایی را هم پدید آورده؛ فرصت‌هایی بسیار مغتنم و ارزشمند هستند و می‌شود بر اساس این فرصت‌ها دوره جدید و نقطه عطف جدیدی را در فضای کتابداری و کتابخوانی انتظار داشت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: همچنین فرصتی را بسازند برای ایام فراغت و سرگرمی و کمک‌هایی به کودکان و نوجوانانی که امروز مدرسه نمی‌روند، اما از طریق کتابخانه ها می توانند فرصت های جایگزین پیدا کنند تا در کنار فضای ترک مدرسه حضوری و حضور در فضای مجازی به عنوان آموزش رسمی، نهاد کتابخانه‌ها و کتابداران عزیز بخش مکملی باشند برای زیست کودکان و نوجوانان ما در شرایط کرونایی.

وی تقویت حوزه خلاقیت و آفرینش را از دیگر فرصت‌های موجود در کتابخانه‌های عمومی عنوان کرد و گفت: در این دوره رویکردی را ما در کتابخانه‌ها به خصوص در سال‌های اخیر مشاهده کردیم و می‌کنیم که کتابخانه در کنار خواندن فرصتی برای آفریدن نیز هستند. افقی برای نشان دادن خلاقیت‌های کسانی که به محیط کتابخانه می‌آیند. فضای مجازی و محیط‌های برخط فرصت‌های خلاقیت‌ها و آفرینش های جدید و وسعت یافته را فراهم کرده و می کند؛ قصه خوانی ها، کتابخوانی‌ها، معرفی کتاب ها، بازی های فرهنگی اجتماعی جمعی و انفرادی و خیلی چیزهای دیگری که می تواند در افق جدید، از فضاهای سنتی و کلاسیک معناها و وسعت بهتری پیدا کند. حداقل اینکه به عنوان یک خط موازی می‌تواند به کمک و مسیری بیاید که قبلاً عزیزان ما می پیمودند و دنبال می کردند.

صالحی افزود: تجربیات صورت گرفته نشان داده که در این دوره کرونایی ایده‌های کتابداران عزیز ما می‌تواند کشف و سریعتر تکثیر شود. در دوره ماقبل کرونا گاهی کتابداران ما در در سیستان و بلوچستان، در هرمزگان و یا در یک روستای دور افتاده گاهی ایده‌هایی را دنبال می‌کردند که زمان زیادی صرف می‌شد که این ایده‌ها کشف شوند تا چه برسه به اینکه تکثیر شوند. اما الان فرصتی فراهم شده و ایده‌های عزیزان ما در حوزه کتاب و کتابخوانی و کتابدار ای با سرعت بیشتری توسط همکاران، کتابداران دیگر و مسئولان مدیریتی شناخته شود و ایده های برتر و موفق فرصت  گسترش و تکثیر را پیدا کنند.

صالحی تأکید کرد: اگرچه دوره کرنا مصیبت بوده و هنوز هم پر آفت و پر مصیبت است، اما ما می‌توانیم از کنار این انباشت از مسائل و مشکلات، فرصت‌های جدیدی را برای زیست فرهنگی خودمان و به طور خاص حوزه کتاب و کتابخوانی پیدا کنیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز در این مراسم گفت: سالی که گذشت، تعطیلی و کاهش فعالیت های حضوری فرهنگی و خدمات کتابخانه ای در مدت مدیدی از این سال به دلیل همان بیماری بوده است. اشتیاق و دلتنگی اعضای کتابخانه‌های عمومی و اغلب کتابداران برای حضور در کتابخانه ها از سویی و ضوابط لازم الاجرا برای جلوگیری از گسترش این بیماری، باعث تعطیلی یا کاهش بخش وسیعی از فعالیت‌های فرهنگی و از جمله کتابخانه های عمومی شد.

علیرضا مختارپور افزود: البته و علی‌رغم این وضعیت، بسیاری از کتابداران و همکاران با ابتکار و خلاقیت به فعالیت‌های متنوع و متعدد در فضای حقیقی یا مجازی پرداختند که فصل جدیدی از خدمات ارزشمند این عزیزان را برای جامعه فرهنگی ایران نمایان کرد. از مشارکت در تولید ماسک در ماه‌های اول در برخی کتابخانه‌ها، ارسال کتاب به منزل اعضا تا کمک به ضدعفونی کردن معابر عمومی و مسابقات و جلسات و محافل در فضای مجازی و معرفی کتاب و انواع پویش ها و فعالیت ها، از جمله مشارکت در مواسات و همدلی اجتماعی که موجب افتخار نهاد است.

وی ادامه داد: این حس فعالیت و خلاقیت و ابتکار موجب شد تا بر خی از فعالیت‌های نهاد که احتمال متوقف بودن آنها به دلیل وضع بیماری در کشور بسیار زیاد بود به صورت مجازی و بدون کمترین آسیبی انجام شود و حتی در مواردی با رشد و ارتقاء سطح کیفی و کمی مواجه شود. پویش‌های «هر خانه یک کتابخانه»، برگزاری دوره «مشاوره کتابدار»، برگزاری «جشنواره کتابخوانی رضوی» و «پویش اقتراح ماسک» و بسیاری از فعالیت‌های کتابخانه‌ای، نمونه‌هایی از این برنامه‌ها بوده اند. اجرای همین برنامه بزرگداشت «روز کتاب کتابخوانی و کتابدار» که در سراسر کشور از طریق فضای مجازی صورت می‌گیرد نیز مصداقی از تلاش مجدانه همکاران ستادی و استانی است.

افتتاح ۵ کتابخانه عمومی در کشور به صورت مجازی و دستور بهره برداری از ۲۵ کتابخانه دیگر

در این آیین همچنین پنج کتابخانه عمومی در استان های اردبیل، البرز، تهران، چهارمحال و بختیاری و لرستان به صورت مجازی افتتاح شد. همچنین دستور بهره برداری ۲۵ کتابخانه عمومی دیگر در هفته کتاب صادر شد.

کتابخانه عمومی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی در شهرستان بیله سوار استان اردبیل، کتابخانه عمومی قاصدک در شهر فردیس استان البرز، کتابخانه عمومی مهر در شهر صفادشت، شهرستان ملارد استان تهران، پیشخان خدمات کتابخانه ای مهر در شهرستان لردگان استان چهارمحال و بختیاری و کتابخانه درجه ۱ بروجرد(آیتی) در شهر بروجرد استان لرستان، به صورت مجازی افتتاح شد.

طی هفته کتاب از ۲۴ لغایت ۳۰ آبان ما، ۲۵ کتابخانه عمومی دیگر نیز افتتاح خواهد شد. کتابخانه های عمومی انجیرلو (فهمی) در استان اردبیل؛ کتابخانه های عمومی آران ۲، شهدای افجان و شهدای ابریشم در استان اصفهان؛ کتابخانه های عمومی شهدای شهرک واوان، فرزانگان، آرا، صاحب الزمان و سیار در استان تهران؛ کتابخانه های عمومی پردنجان و امام علی(ع) در استان چهارمحال و بختیاری؛ کتابخانه های عمومی بینالود، مرحوم محمد شاهین فر، مرحوم غلامحسین داودی، عمید الملک کندری، شهید ناصر سنگل آبادی و مرحومه زینلی در استان خراسان؛ کتابخانه عمومی شهید صفدرعلی کبودخانی در استان زنجان؛ کتابخانه های عمومی سردار سلیمانی، شهروند تخصصی کودک، شهید راستی، بابامنیر و صدرا در استان فارس؛ کتابخانه عمومی الهی قمشه ای(تخصصی مادر و کودک) در استان گیلان و کتابخانه عمومی روستای خیردرار در استان لرستان در هفته جاری به بهره برداری می رسند.

گفتنی است کتابخانه عمومی شهدای نوبهار قم نیز در آستانه هفته کتاب به بهره برداری رسیده بود.

فعالان حوزه کتابخانه های عمومی معرفی شدند

تجلیل از فعالان نهاد کتابخانه ها از دیگر برنامه های این مراسم بود، برگزیدگان فعال در حوزه کتابخانه‌های عمومی شامل، کتابخوانان برتر، کتابداران برتر در حوزه فعالیت های شاخص، کتابداران برتر در حوزه فعالیت های ترویجی، برگزیدگان حوزه فعالیت در فضای مجازی، خیرین، کتابداران فنی، کتابخانه های مشارکتی برتر، خدمتگزاران برتر، پیشکسوت برتر، انجمن های استانی و شهرستانی برتر معرفی شدند.