آبان ۹۸؛ زمانی که حکومت پوست انداخت!

جمهوری اسلامی در استفاده از خشونت عریان علیه شهروندان معترض کارنامه دهشتناکی دارد. سال ۷۱ در مشهد پس از شورش گسترده مناطق حاشیه نشین و سقوط شهر، علی خامنه‌ای دستور داد معترضان را "مثل علف هرزه بکَنند، درو کنند و دور بیندازند". مرداد ۷۳ در اعتراضات قزوین، به گفته سعید حجاریان از «کاتیوشا و آر پی جی» استفاده کردند. فروردین ۷۴ در اعتراضات اسلامشهر، قرارگاه ثارالله سپاه با هلی‌کوپتر مردم را به گلوله بست. بهمن ۸۲ در اعتراضات خاتون‌آباد، هلیکوپترهای یگان ویژه ناجا به کارگران بی‌پناه شلیک کردند. در اعتراضات ۸۸ و ۹۶ هم بارها علیه معترضان بی دفاع از گلوله جنگی استفاده شد.

همه این سوابق تکان‌دهنده اما در مقابل حجم خشونت در آبان ۹۸ تقریباً هیچ است. آمار رسمی وجود ندارد. اما شواهد نشان می‌دهد تعداد کشته‌های اعتراضات آبان از مجموع تمام کشته‌های اعتراضات مشهد، قزوین، اسلامشهر، خاتون آباد و جنبش سبز بیشتر بوده است.

تحقیقات عفو بین‌الملل، خبرگزاری رویترز و گزارشگر ویژه سازمان ملل جای تردیدی باقی نگذاشته که نیروهای نظامی حاضر در صحنه یک دستورالعمل سطح بالا برای "کشتار" داشته‌اند. در سراسر ایران از گلوله جنگی استفاده شده است و ماموران نظامی عموماً اندام‌های حیاتی معترضان مشخصاً قلب یا سر آنان را هدف گرفته‌اند.

حداقل یک فیلم وجود دارد که نیروهای سپاه را هنگام شلیک با تفنگ دوربین‌دار (دراگانوف) نشان می‌دهد. چندین فیلم وجود دارد که تایید می‌کند در شهرهای مختلف از جمله ماهشهر، شهریار و شهرقدس از تیربار یا شلیک رگبار استفاده شده است. همین که علی فدوی قائم مقام سپاه تاکید کرده نیروهای تحت امرش در موقعیت مشابه عملیات "کربلای ۴" بوده اند و "۴۸ ساعت جنگیده اند" ثابت می‌کند ذهنیت حکومت نه کنترل شورش که برخورد نظامی با معترضان و قلع و قمع آنها بوده است. اوج این ذهنیت را می‌شود در قتل عام نیزارهای ماهشهر و استفاده نیروهای سپاه از سلاح‌های سنگین مثل تانک، پهپاد و دوشکا دید.

چنین دستوری یعنی "کشتار سراسری" شهروندان بی دفاع با سلاح‌های جنگی حداقل در ایران طی سه دهه اخیر سابقه نداشته است. اعتراضات آبان در روزهایی رخ داد که کشور عراق شاهد راهپیمایی‌های بی‌سابقه مردمی علیه دخالت‌های جمهوری اسلامی، سپاه قدس و گروه‌های تحت فرمان ایران مثل حزب الله و حشدالشعبی بود.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

هسته سخت قدرت در ایران از جمله آیت الله خامنه‌ای معتقد بود این اعتراضات «یک توطئه وسیع خارجی» برای براندازی جمهوری اسلامی است و به همین خاطر آن را با مشت آهنین پاسخ داد. اما برداشت مقامات ایران تاثیری بر اصل ماجرا ندارد. آنچه در عمل اتفاق افتاد این بود که جمهوری اسلامی در آبان ۹۸ از یک رژیم سیاسی "اقتدارگرا - سرکوبگر" به طراز حکومت‌های "کشتارگر" مثل رژیم صدام حسین در عراق، رژیم معمر قذافی در لیبی و رژیم بشار اسد در سوریه سقوط کرد.

استفاده نیروی‌های امنیتی از گلوله‌های جنگی در اعتراضات آبان ماه ۱۳۹۸

در آبان ۹۸ فقط تاکتیک‌ها یا روش‌های امنیتی جمهوری اسلامی عوض نشد، ماهیت حکومت ایران تغییر کرد. نظام سیاسی روحانیون پوست انداخت و ایران وارد عصر تازه‌ای از حیات سیاسی شد.

بیش از چهار دهه است که جمهوری اسلامی تبلیغ می‌کند تنها حکومت مستضعفان روی کره زمین است. این جمله آیت الله خمینی که "یک موی کوخ نشینان بر همه کاخ نشینان ترجیح دارد" هنوز روی دیوارها موجود است. واژه "مستضعف" اساساً یکی از بنیان‌های پروپاگاندا و سیاست در نظم سیاسی فعلی است. نام یکی از ثروتمندترین کارتل‌های اقتصادی متعلق به ولی فقیه را "بنیاد مستضعفان گذاشته‌اند و به شاخه شبه‌نظامی سپاه پاسداران هم "بسیج مستضعفین" می‌گویند. اعتراضات ۹۸ ناگهان همه این معادلات را به هم ریخت. حکومتی که می‌گفت نماینده مستضعفان است نه تنها به اعتراضات طبقات فرودست و فقیر اعتنایی نکرد بلکه آنها را دشمن پنداشت و با گلوله جنگی به استقبالشان رفت. این دومین تغییر ماهیت جمهوری اسلامی در آبان ۹۸ بود.

این پوست‌اندازی شبهات و سئوالات زیادی در میان طبقات مذهبی ایجاد کرد. کار به جایی رسید که علی خامنه‌ای حدود یک ماه بعد از اعتراضات، یعنی آذر ۹۸ مجبور شد حتی تعریف رسمی از "مستضعف را هم تغییر دهد و تاکید کند واژه مستضعفین به معنی فرودستان یا اقشار آسیب پذیر نیست، بلکه به معنی "امام و پیشوای بشریت" است! سردار حسین نجات معاون فرهنگی وقت سپاه هم تاکید کرد غرب به دنبال براندازی با تکیه بر "افراد فرودست، حاشیه نشین و بی سواد جامعه است که در فضای مجازی آلوده شده اند".

در حقیقت وقایع آبان ۹۸ باعث دگردیسی جمهوری اسلامی شد. انقلابی که فقرا، کوخ‌نشین‌ها و محرومین را "خلیفه‌الله" می‌نامید حالا رسماً با نگاهی تحقیرآمیز درباره آنها حرف می‌زند و معتقد است طبقات محروم به ابزار جدید دشمن و عامل براندازی تبدیل شده‌اند. تاثیرات این دگردیسی کم نیست. نظامی که به طور سنتی در مقابل طبقات متوسط شهری بوده، حالا چند دهک دیگر جامعه را هم از قطار انقلاب پیاده کرده است. نتیجه این رویکرد منطقاً انزوای بیشتر حکومت، تشدید رفتارهای پلیسی و عمیق‌تر شدن شکاف میان دولت - ملت است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

آبان ۹۸ یک تغییر بزرگ دیگر هم ایجاد کرد. بیش از ۳۱ سال است که آیت‌الله علی خامنه‌ای به عنوان رهبر مادام‌العمر و تام الاختیار بر ایران حکومت می‌کند. تقریباً همه آن چیزی که در کشور اجرا می‌شود از سانسور اینترنت گرفته تا سختگیری‌های مذهبی، سیاست خاورمیانه‌ای، دشمنی با آمریکا، برنامه‌های موشکی و اتمی و حتی سیاست‌های کلان اقتصادی محصول اراده شخص اوست. با این حال ساختار پیچیده مذهبی در ایران در کنار پروپاگاندا و سرکوب باعث شده بود او کمتر در معرض انتقادات علنی باشد.

آقای خامنه‌ای همان کارکردی را دارد که نیازف در ترکمنستان، قذافی در لیبی، حافظ اسد در سوریه و صدام حسین در عراق داشت. با این حال او به مراتب کمتر از این رهبران در معرض اعتراض عمومی بوده است. فعالان سیاسی داخلی مخصوصاً اصلاح طلبان داخل قدرت عمدتاً کلیت جمهوری اسلامی و رهبر مادام العمر آن را به عنوان دو خط قرمز پذیرفته‌اند. حتی در اعتراضات دانشجویی پیشرو هم بخشی از دانشجویان ترجیح می‌دادند از این خطوط قرمز عبور نکنند و بیشتر بر نهادهای وابسته به رهبر مثل سپاه، صدا و سیما، کیهان و... متمرکز باشند.

صدها نفر در جریان اعتراضات آبان ۹۸ دستگیر شدند

اعتراضات آبان ۹۸ این پارادایم سیاسی را تغییر داد و مرزهای کنشگری اعتراض در ایران را فرسخ‌ها جابجا کرد. تا آن جا که در ویدیوها می‌بینیم اکثریت مطلق شعارها در تمام شهرها علیه همین دو خط قرمز یعنی "کلیت جمهوری اسلامی" و "رهبر" آن بوده است. شعار قدیمی "کشته ندادیم که سازش کنیم/ رهبر قاتل رو ستایش کنیم" به صورت پراکنده در اعتراضات جنبش سبز و بعداً در اعتراضات دی۹۶ هم شنیده شد. اما در آبان ۹۸ این شعار به نحو معناداری مورد اجماع قرار گرفت و در حداقل صد شهر تکرار شد.

تصمیم راس هرم قدرت برای شلیک به معترضان شاید تصمیم آسانی بود، اما باعث پوست‌اندازی حکومت شد و آن را وارد عصر تازه‌ای کرد. از آبان ۹۸ در ذهن خیلی از شهروندان مخصوصاً نسل جوان، جمهوری اسلامی فقط یک رژیم سیاسی "اقتدارگرا" نیست بلکه مثل عراق صدام حسین و سوریه بشار اسد یک ساختار نظامی خشن است که از ادعای اولیه خود یعنی حکومت برای مستضعفان رسماً فاصله گرفته و به سادگی می‌تواند معترضان را به رگبار ببندد. حکومتی که حالا مردم‌اش بسیار بیشتر از قبل به راس هرم قدرت و رهبر مادام‌العمر آن نگاه می‌کنند و او را مقصر می‌دانند.

* مطالب منتشر شده در صفحه "دیدگاه" الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  افزایش بهای بنزین، آغاز اعتراضات مردمی

  در شامگاه جمعه ۲۴ آبان ۹۸ تصاویر و ویدئوهای کوتاهی از ایران در فضای مجازی منتشر شد. این تصاویر مردم ایران را از نقاط مختلف کشور نشان میدادند، مردمی که به خیابانها آمده بودند تا صدای خشم و اعتراض خود را نسبت به افزایش بهای بنزین به گوش مقامات و دولتمران جمهوری اسلامی برسانند.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  گسترش تجمعات اعتراضی در ایران

  یک روز از این واقعه نگذشته بود که در اکثر شهرهای ایران، از تهران گرفته تا سیرجان و زاهدان، تجمعات اعتراضی خودجوش مردم شکل گرفت. هر روز به تعداد معترضان افزوده می‌شد.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  مردم در برابر دولت

  اعتراضات مردمی با خشونت نیروهای امنیتی و انتظامی روبرو می‌شود. مردم برای دفاع از خود دست به سازماندهی می‌زنند. آنان با وسایل نقلیه شاهراهها و جاده‌های اصلی را مسدود می‌کنند. چند بانک به آتش کشیده می‌شود. اینترنت در دومین روز اعتراضات با تصمیم شورای امنیت کشور (شاک) قطع می‌شود. مدارس و بازار تهران تعطیل می‌شوند

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  واکنش مقامات دولتی

  محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور معترضان را "اخلالگر" خواند. خامنه‌ای از مسئولان حفظ امنیت خواست به وظایف خود عمل کنند. ابراهیم رییسی، رییس قوه قضاییه، نیز از دادستان‌ها خواست در برابر آنچه "جریانات ضد انقلاب"، "نفوذی‌ها" و "اقدامات خرابکارانه" خواند، قاطعانه اقدام کنند. روحانی گفت "اخلالگران عددی نیستند". شریعتمداری تهدید به "قلع‌وقمع اوباش" کرد.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  سرکوب اعتراضات توسط نیروهای امنیتی

  مردم با خشونت بی‌سابقه نیروهای انتظامی روبرو می‌شوند. ماموران برای سرکوب معترضان از گاز اشک آور، باتوم و اسلحه استفاده می‌کنند. ویدئوهای منتشرشده در فضای مجازی از حمله نیروهای امنیتی به تظاهرکنندگان و تیراندازی به سوی معترضان و کشته ‌شدن صدها تن حکایت می‌کنند. تلویزیون دولتی ایران با پخش یک گزارش ویدیویی کشته‌شدن معترضان در نیزارهای ماهشهر را تایید می‌کند.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  "آبان ۹۸ گسترده‌تر و مخرب‌تر از دیماه ۹۶"

  خبرگزاری سپاه پاسداران اذعان داشت که میزان خشونت و تخریب نسبت به تجمعات دیماه ۹۶ گسترده‌تر و مخرب‌تر بوده است. شهردار اصفهان مدعی شد که نا‌آرامی‌های اخیر حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان به "زیرساخت‌ها، معابر و تاسیسات شهری" اصفهان خسارت وارد کرده است. بر اساس گزارش‌های نهادهای نزدیک به حوزه‌های علمیه در ایران حدود ۹ حوزه علمیه و دفتر امام جمعه به آتش کشیده شد.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  بازداشت‌های فله‌ای

  حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیته امنیت ملی مجلس اعلام کرد ۷هزار نفر در ارتباط با اعتراضات اخیر در سراسر کشور دستگیر شده‌اند. دادستان کل کشور از"غربالگری" دستگیرشدگان خبر داد. هلاله موسویان وکیل دادگستری گفت رده سنی بازداشت‌شدگان از ۱۸ تا ۳۰ سال است و در میان آنان افراد زیر ۱۸ سال نیز هستند که عمدتا ۱۳ تا ۱۵ ساله‌اند.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  آزار جنسی و تجاوز به کودکان بازداشت‌شده در کردستان

  کاوه کرمانشاهی سخنگوی حقوق بشر کردستان خبر داد که بازداشت‌شدگان حوادث آبان‌ماه در شهرهای مختلف کردستان در معرض شکنجه‌های جسمی و آزار و اذیت‌های جنسی قرار گرفته‌اند. وی اضافه کرد که اخباری از آزارهای جنسی و حتی تجاوز به کودکان به وسیله باتوم در بازداشتگاه رسیده است. به گفته او از جمله موارد ثابت شده آزار جنسی و تهدید به تجاوز در مورد سه دانش آموز مریوانی است.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  "کشتار با تیراندازی مستقیم"

  دفتر حقوق بشر سازمان ملل از استفاده نیروهای امنیتی ایران از گلوله جنگی برای مقابله با معترضان ابراز نگرانی کرد. کیهان نوشت "مجازات اعدام با طناب دار برای لیدرهای آشوب" قطعی است. فرماندار بهارستان گفت "بابت تحویل اجساد قربانیان پولی دریافت نشده است". رویترز به نقل از چهار منبع موثق رسمی ایران گزارش داد در اعتراض‌های هفته آخر آبان‌ حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شده‌اند که از آن میان ۱۷ کودک و ۴۰۰ تن زن بودند.

• اعتراضات آبان‌ ۹۸؛ سرکوب شدید و احکام سنگین

  ۱۶ آذرِ، یک دقیقه سکوت در روز دانشجو

  در مراسم روز دانشجو به میهمانان مورد نظر دانشجویان مجوز داده نشد. به نقل از باشگاه خبرنگاران ابراهیم رییسی رئیس قوه قضاییه در دانشگاه تهران سخنرانی کرد. حسین اشتری فرمانده نیروی انتظامی در سخنرانی خود در این روز گفت ماموران انتظامی توانستند اتفاقات را در کمتر از ۴۸ ساعت خنثی کنند. یک دقیقه سکوت در دانشگاه‌ها و مدارس درخواست چند تشکل صنفی در اعتراض به سرکوب اعتراض آبان ۹۸ بود.