شب ازدواجش مشغول مطالعه بود/روزه استیجاری می‌گرفت تا کتاب بخرد

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: شهید محراب آیت الله حاج شیخ عطاالله اشرفی اصفهانی از بزرگان قیام انقلابی مردم ایران به زعامت امام خمینی (ره) بود که پیش و پس از انقلاب مجاهدت‌های بسیاری در راستای اعتلای اسلام و وطن کرد. او از بزرگان اندیشه اعتقادی امامیه نیز بود و سیره و سلوک عملی و اجتماعی‌اش حیرت انگیز است.

رهبر معظم انقلاب درباره این شهید محراب فرموده‌اند: «به نظر من مرحوم آیت الله اشرفی اصفهانی مظهر یک روحانی کامل بود. در بعضی از کتاب‌های نویسندگان معروف گاه چهره یک روحانی و صفاتی را که یک روحانی باید داشته باشد، دیده‌ایم و خوانده‌ایم. اگر من می‌خواستم تمثیل مظهر یک روحانی کامل را به مردم معرفی کنم که روحانی خوب آن کسی است که این صفات را داشته باشد، شخصیت مرحوم آیت‌الله اشرفی به عنوان یک روحانی خوب و ممتاز برایم تداعی می‌شد.»

مهم‌ترین کتاب شهید اشرفی اصفهانی «مجمع الشتات فی اصول الاعتقادات» نام دارد که در چهار جلد به زبان عربی تألیف شده است. این کتاب را سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر می‌کند و تاکنون به چاپ‌های متعدد رسیده است. ترجمه گزیده‌ای از این کتاب به قلم محمد باهر نیز منتشر شده است.

گزیده سخنرانی‌های این شهید محراب با عنوان «غروب خورشید در محراب باختران» نیز توسط سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است. تألیف دیگر این شهید محراب با عنوان «برهان قرآن» نیز توسط انتشارات اسوه در دسترس مخاطبان قرار گرفته است. «تفسیر قرآن، خلاصه‌ای از تفاسیر شیعه و سنی» و «غیبت امام عصر» نیز از دیگر تالیفات آیت‌الله اشرفی اصفهانی است. در ادامه سلسله روایت‌ها از سیره اندیشمندان در زمینه مطالعه به شهید اشرفی اصفهانی پرداخته‌ایم.

مختصری درباره زندگی شهید آیت‌الله اشرفی اصفهانی

شهید اشرفی اصفهانی در سال ۱۲۸۱ شمسی در سده (بعدها خمینی شهر) اصفهان به دنیا آمد. در سن ۲۰ سالگی برای ادامه تحصیل به قم رفت و به مدت بیست و سه سال در مدرسه رضویه و مدرسه فیضیه تحصیل کرد و در سن ۴۰ سالگی به درجه اجتهاد رسید. او در دروس شیخ عبدالکریم حائری، سید محمدتقی خوانساری، سید صدرالدین صدر، سید محمد حجت و سید حسین بروجردی شرکت کرده و فلسفه را از امام خمینی (ره) فرا گرفت.

بیشتر کتاب‌های شهید اشرفی اصفهانی تا درس خارج، وقفی بود و نتوانست به خاطر مشکلات مادی‌اش کتابی از آن خود داشته باشد. او با دو سال نماز استیجاری و گرفتن مبلغ آن توانست یک دوره کتاب فقهی جواهر را خریداری کند و بتواند به تدریس بپردازد آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری به او درجه اجتهاد داد. در دوره‌ای، اشرفی اصفهانی در غیاب آیت‌الله خوانساری و امام خمینی امامت جماعت مدرسه فیضیه را بر عهده می‌گرفت. آیت‌الله بروجردی نیز عنایت ویژه به او داشت به‌طوری که هر وقت اشرفی به اصفهان می‌رفت و بازمی‌گشت، آیت‌الله بروجردی به دیدار شاگردش به حجره او در مدرسه فیضیه می‌آمد. اشرفی اصفهانی به دستور آیت‌الله بروجردی از ممتحنین حوزه شد و کتاب مکاسب را از طلاب امتحان می‌گرفت.

آیت‌الله اشرفی در سال ۱۳۳۵ به دستور آیت‌الله بروجردی به کرمانشاه هجرت کرد و با اداره حوزه علمیه تازه تأسیس آیت‌الله بروجردی در آن دیار، تدریس معارف اسلامی را با ۶۰ نفر از طلاب شروع کرد. از جمله فعالیت‌های وی در این دوره می‌توان به تکمیل ساخت مدرسه آیت‌الله بروجردی و توسعه کتابخانه آن مدرسه اشاره کرد. هرچند علمای دیگری نیز همراه با آیت‌الله اشرفی اصفهانی به کرمانشاه مراجعت کرده بودند، اما تنها او بود که در آنجا اقامت طولانی گزید. پس از پیروزی انقلاب با درخواست‌های بسیار مردم امام خمینی (ره) ایشان را به عنوان نماینده خود در این استان و امام جمعه کرمانشاه منصوب کردند. در نهایت آیت‌الله اشرفی اصفهانی ظهر جمعه ۲۳ مهر ۱۳۶۱ در نماز جمعه مسجد جامع کرمانشاه توسط منافقین به شهادت رسید. آیت‌الله اشرفی چهارمین شهید محراب است.

معرفی منابع مطالعاتی پیرامون زندگی و اندیشه‌های شهید اشرفی

«زندگی و مبارزات آیت‌الله شهید اشرفی اصفهانی» نوشته حسین کاوشی و فاطمه نظری کهره از تولیدات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، یکی از بهترین کتاب‌های منتشر شده درباره شهید آیت‌الله اشرفی اصفهانی است که دو بخش کلی دارد: بخش اول با عنوان «آیت‌الله اشرفی اصفهانی و حرکت در مسیر مبارزه» در چهارفصل به زندگی و فعالیت‌های او از تولد تا پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد. بخش دوم کتاب تحت عنوان «از مقاومت تا شهادت» در سه فصل تنظیم شده است؛ فصل اول پیروزی انقلاب اسلامی و فعالیت‌های آیت‌الله اشرفی اصفهانی در نخستین سال‌های پیروزی انقلاب را بررسی می‌کند. فصل دوم به چگونگی شهادت آیت‌الله اشرفی اصفهانی اختصاص یافته و فصل سوم سیری در آثار و تألیفات و مبانی فکری او دارد.

سی‌وچهارمین مجلد از مجموعه «دیدار با بهشتیان» انتشارات دارخوین نیز به روایت‌های از زندگی از آیت‌الله شهید اشرفی اصفهانی اختصاص دارد. این کتاب به قلم الهه حاجی حسینی است. انتشارات مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان نیز کتاب زندگینامه این اندیشمند مجاهد انقلاب را به قلم اصغر فکور منتشر کرده است. همچنین در کتاب‌های «حدیث خوبان» نوشته حمید خلیلیان و «توسل یافتگان» اثر پژوهشکده تزکیه اخلاقی امام‌علی (ع) نیز روایت‌هایی از زندگی آیت‌الله اشرفی اصفهانی درج شده است.

گفته‌اند که او حتی در شب ازدواجش نیز از مطالعه دست برنداشت و همچنین در شب شهادتش نیز حدود دو ساعت معارف دین را نوشت و مطالعه کرد همچنین کتاب «عروج خونین: به مناسبت کنگره بیستمین سالگرد شهادت عالم و مجاهد پارسا چهارمین شهید محراب حضرت آیت‌الله عطاالله اشرفی اصفهانی» نیز به کوشش محمد اشرفی اصفهانی توسط نشر شاهد منتشر شده است.

شهید اشرفی اصفهانی و مطالعه

زندگی شهید اشرفی اصفهانی توأم با زهدی حیرت انگیز بود. پس از انقلاب که او از یاران نزدیک رهبر انقلاب و بزرگان کشور بود، زندگی‌اش هیچ تغییری نکرد و کماکان به همان وضعیت پیش از انقلاب ادامه داشت. در دوران طلبگی وی کرایه رفت و آمد به شهر و دیارش را با صرفه جویی در غذای روزانه تهیه می‌کرد، روزهای سال را روزه استیجاری می‌گرفت و شب‌ها را تا نیمه به نماز استیجاری می‌گذراند تا شاید بتواند کتاب‌هایی را که برای تحصیل به آنها نیاز داشت، تهیه کند.

بیشتر کتاب‌های شهید اشرفی اصفهانی تا درس خارج، وقفی بود و نتوانست به خاطر مشکلات مادی‌اش کتابی ملکی داشته باشد. او با دو سال نماز استیجاری و گرفتن مبلغ آن توانست یک دوره کتاب فقهی جواهر را خریداری کند و بتواند به تدریس بپردازد.

نزدیکان شهید، همدرسان و خانواده شهید اشرفی اصفهانی روایت کرده‌اند که او با کتاب انس فراوان داشت و به آن عشق می‌ورزید در هر حالی مطالعه می‌کرد گاه یک ساعت و اندی سر سفره به مطالعه می‌پرداخت تا آنکه مطالب را می‌فهمید. گفته‌اند که او حتی در شب ازدواجش نیز از مطالعه دست برنداشت و همچنین در شب شهادتش نیز حدود دو ساعت معارف دین را نوشت و مطالعه کرد.