راه صلح از ایران می‌گذرد...

مهسا مژدهی: روند صلح در افغانستان مسیر پر فراز و نشیبی را طی می کند. با مطرح شدن امکان خروج یکباره نیروهای ایالات متحده از این کشور حالا به میزان نگرانی ها از بالا گرفتن خشونت ها در افغانستان بالا گرفته است. در عین حال کشورهای همسایه درصددند تا نقش مثبتی در ایجاد صلح بازی کنند. رفت و آمدهای دیپلماتیک مقامات ایران و افغانستان و افغانستان و پاکستان، بالا گرفته است و به نظر می رسد چنین همکاری هایی می تواند به کمک گفتگوهای صلح بیاید.

ضرورت صلح در افغانستان

در یک سال گذشته، افغانستان شاهد روزهای سخت و خشونت باری بوده است. این اوضاع ضرورت ایجاد نوعی صلح برای برقراری امنیت و ثبات در این کشور را افزایش داده است. ایالات متحده در ماه های اخیر تلاش کرد تا با به سرانجام رساندن مذاکرات صلح بین طالبان و افغانستان بردی را به نام خود ثبت کند. دولت ترامپ در ماه های منتهی به انتخابات را آمریکا به پیشبرد اهدافش در افغانستان سرعت بخشید، اما با گسترش بیشتر حملات علیه غیرنظامیان، روشن شد که مسیر صلح در افغانستان از همکاری با ایالات متحده نمی گذرد و بدون همکاری و نقش آفرینی همسایگانی چون ایران و پاکستان، صلح دوحه به جایی نخواهد رسید.

مذاکرات دوحه عملا به بن بست رسیده اند و در عین حال با خروج ترامپ از کاخ سفید تا دو ماه آینده وضعیت شکننده ترهم میشود. چرا که هنوز مشخص نیست رویکرد دولت جدید نسبت به این مذاکرات چگونه خواهد بود. ایالات متحده در دهه های گذشته دولت و ارتش افغانستان را زیر سایه حضور خود نگه داشته و مانع از پیشرفت های نظامی آنها شده است و حالا با خروج این نیروهای آمریکایی، کابل نیازمند به همکاری با کشورهایی است که بتواند به آنها اعتماد کرده و منافع مشترکی را در منطقه داشته باشد.

از سوی دیگر به نظر می رسد که مقامات افغانستان به دنبال راه حلی پایدارترند. آنها که پیش از این حسن نیت خود را با آزاد کردن تعدادی از زندانیان طالبان نشان داده بودند، حالا ثمره ای از این عقب نشینی خود ندیده اند. در افغانستان دیگر کمتر مقام رسمی ای به دنبال ایجاد صلح از مسیر گفتگوی میان طالبان و آمریکایی هاست.

هفته گذشته عبدالله عبدالله در کنفرانس امنیتی در هرات در مورد روند مذاکرات صلح گفت: دو سال قبل ایالات متحده کوشش خود را برای صلح آغاز کرد، سوال این است که اگر طرف مقابل به کاهش خشونت و آتش‌بس تکمین نکند، چه کنیم؟باید آخرین کوشش‌های خود را برای ختم این خون‌ریزی انجام دهیم. از نظر ما صلح پیدا شدن راهی برای هم‌زیستی در کنار اختلاف‌ها است چون اختلاف‌ها راه‌حل نظامی ندارد، صلح به معنای برگشت به روزهای تاریک گذشته و خاطرات تلخ مردم افغانستان نیست. 

ما به کشورهای منطقه‌ گفته ایم که ناآرامی یک کشور ضعیف در همسایه‌گی آنان به معنای امنیت و مصوونیت آنان نیست. کشورهای منطقه این موضوع را باید درک کنند. ما به امریکایی‌ها نمی توانیم بگوییم که باشند یا بروند، آنان مطابق شرایط خود تصمیم می‌گیرند، اگر ما راهی برای هم‌زیستی در کنار مخالفت‌های ما پیدا نکنیم، جنگ دوام پیدا می‌کند، طالبان هم باید به این نتیجه برسند که از راه زور پیروز نمی‌شوند.

ایران و پاکستان برای تقویت صلح پا پیش گذاشتند

ایران و پاکستان به عنوان دو همسایه تاثیرگذار در افغانستان، آمادگی خود را برای کمک به روند صلح اعلام کرده اند. ایران در دو سال اخیر، عزم خود را برای همکاری با دو طرف جهت پیشبرد هر چه سریع تر روند صلح نشان داده است. سفر ماه گذشته عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان به تهران هم نشان داد که دو طرف برای همکاری های بیشتر، آمادگی دارند. عبدالله پس از بازگشت به کابل در این خصوص گفته بود که ایران از روند صلح با رهبری و مدیریت افغانستان حمایت همه‌جانبه می‌کند.  حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در دیدار با عبدالله گفته بود: مهم این است که مردم این کشور بعد از سالها جنگ و درگیری به یک صلح واقعی برای حفظ دستاوردهای خود دست یابند و راه‌حل این مشکل نیز گفت‌وگوهای سیاسی و مذاکره بین‌الافغانی است.

این آمد و رفت ها در شرایطی صورت می گیرد که ایالات متحده تلاش دارد تا با خروج از پایگاه های مهم خود در افغانستان، مانند پایگاه بگرام، هر چه سریع تر پای خود را از این کشور بیرون بکشد و همین خودخواهی حتی صدای کشورهایی مانند آلمان را هم در آورده است.

به نظر می رسد که کشورهای همسایه افغانستان مایلند تا صلح در این کشور نه در دوحه، که با همکاری تهران و اسلام آباد و با ابتکار این دو در همکاری با کابل شکل بگیرد. در شرایطی که زمزمه خروج آمریکایی ها از افغانستان به شدت قوی تر شده و این خروج قریب الوقوع به نظر می رسد، مقامات این کشور در صددند تا راهی را برای پس از این خروج بیابند تا افغانستان یکبار دیگر دچار چرخه خشونت و از دست رفتن قدرت دولت مرکزی نشود و این امر بدون همکاری کشورهای همسایه ممکن نیست.

اما ایران در این مسیر تنها نیست. رد پای همکاری با افغانستان در روند صلح با طالبان را در سفر اخیر جواد ظریف به پاکستان و سفر عمران خان به کابل در آخر هفته مشاهده کرد. اسلام اباد در سال های اخیر متهم است که با بی عملی در قبال تندروها، باعث قدرت گیری دوباره طالبان شده است. به نظر می رسد که وزیرخارجه کشورمان در سفری که به اسلام آباد داشت، موضوع افغانستان و صلح با طالبان را از نظر دور نگاه نداشته است. دو کشور در این سفر بر روی تلاش مشترک برای صلح در منطقه تاکید کردند و یک هفته بعد، عمران خان در سفری وارد افغانستان شد.

کابل و اسلام آباد از زمان سقوط طالبان از روابط حسنه ای برخوردار نبوده اند. اما سفر عمران خان به نظر نقطه عطفی در روابط دو کشور خواهد بود. نخست وزیر پاکستان از ابتدای ورود خود به کابل بر ضرورت صلح پافشاری کرده و گفته است که  به کابل آمده است تا اطمینان بدهد که دولت او هر آنچه را که در توان داشته باشد، مردم افغانستان را در راستای کاهش خشونت‌ها و برقراری آتش‌بس کمک خواهد کرد.

سفر عمران خان به کابل، یک هفته بعد از سفر ظریف به اسلام آباد می تواند نقطه ای روشن در ارتباط سه کشور برای مبارزه با خشونت و رسیدن به صلحی پایدار در افغانستان باشد. به همین خاطر است که رئیس جمهور افغانستان هم این سفر و فرصت پیش آمده را سفری تاریخی خوانده است.

312 310