دلار جهانگیری همچنان قربانی می‌گیرد/ بازار مرغ در آشوب نهاده ۲ نرخی و توزیع فاجعه‌بار نهاده دولتی

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، قیمت مرغ در بازار به ۳۷ هزار تومان رسیده است. محصولی پروتئینی که امید می‌رفت با خروج گوشت قرمز از سبد غذایی مردم به دلیل تنه زدن قیمت گوشت به نرخ طلا، نیازهای پروتئینی خانوارها را تامین کند، حالا به قیمتی رسیده است که با نرخ‌های مصوب فاصله زیادی دارد. ۳۰ مهر ماه سال جاری بود که ستاد تنظیم بازار به دلیل کمبود نهاده‌ها در بازار و متناسب با افزایش نرخ نهاده؛ با تغییر چشمگیر قیمت مرغ موافقت کرد و به یکباره قیمت مصوب این محصول را از ۱۴۴۰۰ تومان به ۲۰۴۰۰ تومان افزایش یافت. اما به تدریج مرغ با همان نرخ جهش یافته هم در بازار پیدا نمی‌شد و در حال حاضر هم پیدا نمی‌شود.

اوضاع لبنیات هم بهتر از مرغ نیست. در سال جاری دو بار تولیدکنندگان لبنیات درخواست افزایش قیمت داشتند. تیرماه امسال ستاد تنظیم بازار به تولیدکنندگان این اجازه را داد که قیمت محصولات لبنی خود را بین ۲۲ تا ۲۸ درصد افزایش دهند. اما تولیدکنندگانی که به افزایش قبلی راضی نشده بودند و پیگیر افزایش مجدد قیمت‌ها بودند، موفق شدند حرف خود را به کرسی نشانند. ۲۹ آبان خبر رسید که قیمت لبنیات رسما ۴۰ درصد دیگر هم گران خواهد شد.

همان روزهایی که قیمت مصوب لبنیات در ابتدای تابستان افزایش پیدا کرده بود، بسیاری از محصولات لبنی پیدا نمی‌شد و تولیدکنندگان به روش‌های مختلف سعی می‌کردند محصولاتی با قیمت‌های بالاتر از نرخ‌های مصوب روانه بازار کنند. شیر کم چرب و معمولی در بازار به سرعت نایاب می‌شد در حالی که شیر کم چرب حاوی ویتامین D که کمی قیمت بیشتری داشت و فقط آزمایشگاه می‌توانست تشخیص دهد که آیا واقعا شیر حاوی این ویتامین هست یا خیر، به وفور در بازار یافت می‌شد. ماست‌های با درصد چربی بالا فراوان یافت می‌شد و کره‌ای که نایاب شده بود، به یکباره با جهش نرخ مصوب آن و در نهایت آزاد شدن قیمت آن به وفور در بازار پیدا شد. این افزایش قیمت‌ها چه بلایی بر سر سبد غذایی مردم می‌آورد؟ مگر بخش کشاورزی یارانه ۴۲۰۰ تومانی دریافت نمی‌کند؟

* خرید از بازار آزاد

ارز ۴۲۰۰ تومانی یا همان ارز یارانه‌ای یا به تعبیری دلار جهانگیری به کالای کیمیایی تبدیل شده است که در اختیار خیلی از بخش‌ها نیست. ابتدای سال ۹۷ که دولت تصمیم گرفت قیمت ارز را ۴۲۰۰ تومان کند، در بذل و بخششی بی‌سابقه به همه گروه‌های کالایی ارز ارزان اختصاص داد اما به سرعت متوجه شد که این رویه، کار را برای مدیریت تخصیص و تامین ارز دشوار می‌کند.

بعد از مشکلاتی که با توزیع ارز ارزان پیش آمد، هر بار و در هر جلسه هم‌اندیشی دولت، بخشی از کالاهای مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شدند اما بخش کشاورزی تنها بخشی بود که با شعار تامین امنیت غذایی کشور، همچنان در سر لیست یارانه بگیران دولتی جا خوش کرده بود. منابع موثق در وزارت صمت می‌‎گفتند که در هر کشوری رایزنی می‌شود که بخشی از دلارهای بلوکه شده ایران آزاد شود، اولین اسامی که برای دریافت کالا در برابر منابع ارزی بلوکه شده درلیست‌ قرار می‌گیرند، تامین کننده‌های نهاده‌های دامی و یا مواد غذایی مورد نیاز مردم هستند اما چه شد که با وجود تخصیص این یارانه، تولیدکنندگان می‌گویند که رنگ نهاده دولتی را هم نمی‌بینند؟

تولید کنندگان بارها اعلام کرده‌اند که نهاده کافی به آنها نمی‌رسد و تنها ۳۰ درصد نیاز خود را به نرخ مصوب دولتی تهیه می‌کنند و بقیه نهاده ی خود را مجبورند از بازارهای سیاه به قیمت ۵ برابرخریداری کنند و به همین دلیل هزینه‌های تولید آنها بالا می‌رود. البته در مقابل این گفته تولیدکنندگان در مقطعی شایع شده بود که تفاوت قیمت نهاده دولتی و بازار آزاد به حدی است که برای تولیدکننده جوجه‌ریزی به صرفه نیست برای همین جوجه‌ها را راهی چاه‌های معدوم سازی می‌کنند تا از محل سود حاصل از فروش نهاده دولتی در بازار آزاد، روزگار بگذرانند. آیا این گفته‌ها درست بود؟ چه کسی نظارت کرد که ببیند نهاده‌های یارانه‌ای سر از بازار در می‌آورند یا نه؟

معدوم سازی جوجه‌ها چقدر بازار را با مشکل تامین مرغ مواجه کرد؟ آیا جهش امروز قیمت مرغ، از تبعات همان معدوم سازی‌هاست؟ چرا قیمت محصولات کشاورزی در یک سال چندین بار تغییر کرده است؟ پس یارانه‌های این بخش صرف چه چیزی شده است؟

مرتضی رضایی معاون وزیر جهاد کشاورزی در گفتگو با صدا و سیما درباره افزایش دوباره قیمت لبنیات در یک سال می‌گوید: قیمت ۴ هزار و ۱۵۰ تومان اعلام شده قبلی برای شیر خام، بر اساس تأمین ۱۰۰ درصدی نهاده‌ها برای دامداران، اعلام شده بود و افزایش قیمت فعلی به این علت است که این نهاده‌ها به اندازه کافی در اختیار دامداران قرار نگرفته است.

به گفته او در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی حدود ۳۵ تا ۳۶ درصد کنجاله سویا، حدود ۶۰ درصد جو و ۵۰ درصد ذرت مورد نیاز دامداران را تامین می‌کند.

معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی اضافه می‌کند: دامداران مجبورند بقیه نیاز غذایی دام‌هایشان را از نهاده‌های جایگزین در بازار و با قیمت‌های بالاتر تأمین کنند و بر این اساس، قیمت شیرخام در درب دامداری، ۴۵۰۰ تومان تعیین شده است.

رضایی توضیحی درباره دلیل عدم تامین کامل نهاده‌های مورد نیازی دامداران ارائه نمی‌کند بنابراین معلوم نیست چرا وزارت جهادکشاورزی نمی‌تواند کل نهاده‌های مورد نیاز دامداری‌ها را تامین کند اما بخش خصوصی، همین نهاده‌ها را از بازارهای جهانی تامین کرده و در بازار داخل عرضه می‌کند تا این نهاده‌های دو قیمتی، فضایی برای سوداگری را فراهم کند.

* قیمت متفاوت بازار خرده فروشی

گشتی در بازار خرده فروشی نشان می‌دهد هر کیلو گوشت آبگوشتی گوسفند، ۱۱۶ تا ۱۲۰ هزار تومان قیمت دارد. گوشت ران گوسفندی، ۱۵۸ هزار تومان قیمت خورده است. هر کیلو ران گوساله ۱۴۲ هزار تومان، گوشت خورشتی، ۱۱۵ هزار تومان و گوشت گردن ۱۱۳ هزار تومان قیمت دارد. گوشت مرغ به کیلویی ۳۷ هزار تومان رسیده است. قیمت شیر یک لیتری با یک و نیم درصد چربی در برندهای مختلف متفاوت است. شیر پگاه با این مشخصات ۶۹۰۰ تومان قیمت دارد در حالی که کاله محصولی با همین مشخصات را حدود ۱۲ هزار تومان می‌فروشد. پنیر ۴۰۰ گرمی، حدود ۱۲ هزار تومان، خامه بیش از چهار هزار تومان و قیمت ماست ۵۰۰ گرمی بسته به درصد چربی از ۴۵۰۰ تومان آغاز و به حدود هشت هزار تومان هم می‌رسد. قیمت یک شانه تخم مرغ هم ۳۵ هزار تومان در بازار تعیین شده است و تمام این قیمت‌ها با آنچه قیمت مصوب و یا نرخ خرید تضمینی اعلام شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی اعلام شده است، کاملا متفاوت است.

با توجه به تفاوت قیمت بین نرخ‌های بازار و نرخ‌های مصوب تعیین شده و گفته‌های معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره عدم تامین کامل نیاز پرورش دهندگان دام و طیور، چقدر قیمت‌های موجود در بازار خرده فروشی منطقی است؟ قیمت تمام شده با همان شرایطی که وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند، برای تولیدکننده چقدر است؟ و سئوالات دیگری که فقط مسئولان وزارت جهاد کشاورزی می‌توانند به آن پاسخ بگویند اما روابط عمومی معاونت امور دام تا لحظه تنظیم این گزارش به سئوالات خبرنگار رادار اقتصاد پاسخ نمی‌دهد.

مسئول روابط عمومی معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند که از صبح روز دوشنبه خبرنگاران زیادی درباره قیمت محصولات کشاورزی با این معاونت تماس گرفته‌اند اما برای پاسخگویی به سئوالات، باید مسئولی باشد که به پرسش‌ها پاسخ بگوید ولی هیچ مسئولی برای پاسخگویی حضور ندارد زیرا همه مسئولان در جلسات هستند.

او وعده می‌دهد که اگر کسی را پیدا کرد که به سئوالات پاسخ بگوید، پاسخ پرسش‌هایی که از طرف خبرنگاران به تلفن همراه او ارسال می‌شود را خواهند داد.

* مجلس به دنبال استیضاح وزیر جهاد کشاورزی

اگرچه چندی است که تنظیم بازار محصولات کشاورزی از وزارتخانه متولی تولید گرفته شده است اما مرغ ۳۷ هزار تومانی کار دست وزیر جهاد کشاورزی داده است زیرا جعفر راستی عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی مجلس در گفتگو با رادار اقتصاداستیضاح وزیر جهاد کشاورزی را تنها راه مجلس برای مقابله با بی بند و باری در بازار می‌داند.

پیشتر علی خضریان عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز در نشست علنی چهارشنبه ۱۹ شهریورماه مجلس شورای اسلامی پس از شنیدن سخنان کاظم خاوازی وزیر جهاد کشاورزی از صحبت‌های او در خصوص سوال ملی «علت حذف ردیف اعتباری خودکفایی گندم از سال ۹۴ تاکنون و انحصار واردات گندم برای افراد خاص چیست؟ » به صورت مشروط قانع شد.

او درباره دلیل قانع شدن مشروط خود گفته بود: اگر وزیر جهاد کشاورزی و معاونان او پاسخگوی وضع نابسامان بازار تا دو هفته دیگر نباشند، استیضاح خاوازی را در آینده نزدیک رقم خواهیم زد.