تبانی فروشگاه‌ها و شرکت‌های بسته بندی حبوبات برای گران فروشی/ وقتی کشاورز و مصرف کننده باهم ضرر می‌کنند

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، درحالی همه‌جا سخن از گرانی دلار و اثر آن بر کالا‌های اساسی است که کاملا زیرپوستی می‌بینیم روند افزایش قیمت حبوبات هم با حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی شکل گرفته و از ابتدای سال تا امروز متوسط قیمت انواع حبوبات نزدیک به ۳۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است. وقتی در فروشگاه‌های بزرگ به قفسه‌های حاوی حبوبات نگاهی می‌اندازیم می‌بینیم هر ۹۰۰ گرم لوبیا یا عدس با قیمتی بین ۳۵ تا ۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسد که این امر حاکی از نظارت پایین دستگاه‌های مربوط است که نه تنها هیچ حمایتی از کشاورزان نمی‌کنند بلکه مصرف کنندگان را نیز فراموش کرده و فضا را برای جولان دلالان و واسطه‌ها فراهم کرده اند.

گروه صنایع غذایی و کشاورزی پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، امین محمودی- قیمت انواع حبوبات در میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران حتی با قیمت تنظیم بازار نیز طی یکسال افزایش چشمگیری داشته است به طوری که غالب مصرف کنندگان با اکراه اقدام به خریداری این محصولات می‌کنند.

از ابتدای تیرماه امسال بود که قیمت انواع حبوبات در بازار‌های سراسر کشور افزایش یافت که این گرانی ابتدا به بهانه افزایش قیمت ارز بود، مسئولین امر می‌گفتند اکثر حبوبات موجود در بازار وارداتی است. برای مثال عدس از کشور‌های کانادا، هند و استرالیا، لوبیا از کشور‌هایی مانند ترکمنستان، ازبکستان و قرقیزستان و به‌طور کلی همسایه‌های شمالی ایران و نخود بیشتر از کشور‌های اتیوپی، تانزانیا و استرالیا وارد می‌شود.

اما بعد از ثبات قیمت در مرداد ماه دوباره نرخ این محصول گرانتر از قبل شد که این بار مشخص بود دلالان حرف اول و آخر را در این بازار مانند سایر بازار محصولات کشاورزی می‌زنند به طوری که ضرر عمدتا به کشاورزان و مصرف کنندگان می‌رسید، به عبارت دیگر کشاورزان نیز محصول خود را با هزاران زحمت برداشت کرده و هزینه‌های تولید بالایی را متحمل می‌شدند، اما سودش را نمی‌بردند.

قیمت‌های بازار چگونه اند؟

در وضعیت فعلی و با گشتی در بازارروز، قیمت نخود نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷ هزار تومان، لپه ۱۶هزار تومان، عدس ۱۵هزار تومان، لوبیا چیتی ۱۴هزار تومان، لوبیا سفید ۶ هزار تومان، لوبیا قرمز ۱۶هزار تومان و لوبیا چشم بلبلی ۱۰ هزار تومان گران‌تر شدند. این در حالی است که قیمت این اجناس در بازار آزاد به مراتب بیشتر است و تفاوت ۴۰ تا ۵۰ درصدی دارد.

تولیدکنندگان نباید انگیزه شان را از دست بدهند
بختیاری فاتحی، کشاورز نمونه وزارت جهاد کشاورزی در سال ۹۸ و تولیدکننده حبوبات در استان کردستان در گفتگو با رادار اقتصاد گفت: فاصله بین قیمت فروش محصولات کشاورزی در نزد کشاورزان و خرید مصرف کننده به دلیل وجود واسطه‌ها و دلالان همیشه یکی از معضلات بخش کشاورزی بوده که حبوبات نیز از این آسیب بی نصیب نمانده است.

وی افزود: البته قیمت فروش حبوبات در نزد کشاورزان نسبت به سال قبل افزایش یافته است و این موضوع غیر قابل کتمان است، اما آن چه که در گرانی‌های اخیر نمایان است بیشتر در بحث سورتینگ و بسته بندی اتفاق می‌افتد.

این کشاورز نمونه وزارت جهاد کشاورزی اظهار کرد: این گرانی‌ها بیشتر ریشه در دست سوم بازار (دلالان) دارد، چون تولیدکننده و مصرف کننده سهمی در آن ندارند.

فاتحی بیان داشت: در بحث تولید حبوبات نسبت به دیگر محصولات کشاورزی آسیب کمتری به کشاورزان از ناحیه افزایش سرسام آور نهاده‌های تولید همچون کود و سم و ماشین آلات وارد شده است، ولی به هرحال این افزایش قیمت سبب رنجش کشاورزی و افزایش قیمت تمام شده محصولات شده است.

وی گفت: در بحث خرید محصولات کشاورزی باید قیمت‌ها به گونه‌ای باشد که هم تولیدکننده و کشاورز متضرر نشده و انگیزه کشت را از دست ندهند و هم این که مصرف کنندگان نیز قدرت خرید محصول مدنظر را داشته باشند.

این تولید کننده نمونه حبوبات دیم در پایان در خصوص قیمت فروش حبوبات تولیدی خود اذعان داشت: میانگین خرید بیشتر حبوبات از کشاورزان در غرب کشور حدود ۲۰ هزار تومان بود به طوری که قیمت انواع نخود در زمان برداشت از ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان بوده است، انواع عدس هم ۲۰ تا ۲۵ تومان بوده است.

مریم عزیزی، یکی دیگر از کشاورزان نمونه و تولیدکننده حبوبات در استان چهارمحال و بختیاری در گفت گو با رادار اقتصاد گفت: با توجه به بارندگی خوبی که در استان چهارمحال و بختیاری وجود دارد اقدام به کشت دیم حبوبات کرده ام و با توجه به وجود دامداری‌های زیاد در منطقه و اقوام مقدار کمی کود برای کشاورزی خود استفاده می‌کنم لکن هزینه‌های تولید خود را به شدت پایین آوردم، ولی این امر کمکی به من نکرده و همچنان دلالان عدس، لوبیا خود را به قیمت بسیار اندکی ۱۱ الی ۱۲ هزارتومان خریداری می‌کنند.

وی افزود: با این وجود وقتی در فروشگاه‌های بزرگ به قفسه‌های حاوی حبوبات نگاهی می‌اندازیم می‌بینیم هر ۹۰۰ گرم لوبیا یا عدس با قیمتی بین ۳۵ تا ۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسد که این امر حاکی از نظارت پایین دستگاه‌های مربوط است که نه تنها هیچ حمایتی از کشاورزان نمی‌کنند بلکه مصرف کنندگان را نیز فراموش کرده و فضا را برای جولان دلالان و واسطه‌ها فراهم کرده اند.

* برخی اقلام کاملا وارداتی است

در همین حال حمید خداداد فعال صنفی درباره افزایش قیمت حبوبات گفت: با توجه به نوع حجم کشت و تولید برخی از اقلام حبوبات ایران در مواردی همچون عدس وابستگی کامل به واردات دارد به صورتی که بخش قابل توجهی از عدس موجود بازار از کشور کانادا تامین می‌شود بنابراین نوسان نرخ ارز مستقیم در این کالا و اقلام مشابه اثرگذاری دارد.

این مقام صنفی در ادامه افزود: سطح زیر کشت و میزان تولید حبوبات با میزان تقاضای بازار کاملا متفاوت است به صورتی که تولیدکنندگان داخلی امکان تامین تمام نیاز بازار را ندارد به همین دلیل واردات انجام می‌شود که هر تغییری در ورود این اقلام به بازار می‌تواند التهاب را به بازار تحمیل کند که اخیر چنین اتفاقی را تجربه کردیم.

وی تاکید کرد: در فاصله زمانی که مصوبه عدم تخصیص ارز دولتی به واردات حبوبات از سوی بانک مرکزی صادر و برای اجرا ارسال شد روند واردات اقلام موجود در انبار‌های بنادر به تاخیر افتاد که عامل اصلی کمبود بخشی از حبوبات مورد نیاز بازار شد و اکنون هم که حذف دلار دولتی موج تازه‌ای از گرانی را در این بخش از سبد خرید خانواده ایجاد کرده است.

این فعال صنفی معتقد است با رسیدن فصل سرما و افزایش تقاضای خرید حبوبات برای خوراکی‌های زمستانی احتمالا نوسان قیمتی جدیدی را تا پایان سال دوباره تجربه کنیم که اگر از همین امروز برای آن برنامه‌ریزی نداشته باشیم قطعا اواسط زمستان شاهد جهش قیمتی هستیم.

خداداد درباره تفاوت قیمت اقلام بسته بندی شده با فروش فله نیز گفت: این روند کاملا طبیعی است که تفاوتی در این میان داشته باشیم، اما در پاره‌ای از موارد قیمت‌گذاری از سوی تولیدکنندگان منطقی نیست و با تعیین نرخ‌های غیرواقعی و ارایه تخفیف‌های بالا در واقع سودجویی و گران فروشی شکل گرفته که این روند می‌تواند از سوی بازرسان اصناف و تعزیرات مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد.

* کمبود حبوبات نداریم

قاسم علی حسنی، دبیر کل اتحادیه بنکداران مواد غذایی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا قیمت لپه و انواع مختلف حبوبات به ۴۰ هزار تومان رسیده است، افزود: سود جویی و گران فروشی اصلی‌ترین دلیل این افزایش قیمت هاست، هیچ ارتباطی به کمبود ندارد.

وی اضافه کرد: شگردها، دخالت ها، آزاد سازی ها، ممنوعیت‌ها و .. از دیگر علت‌های بالا رفتن قیمت حبوبات در بازار داخلی است.

حسنی گفت: اگر دولت به این صنف اجازه دهد خود حبوبات را وارد و بفروشد و در ضمن ارز نیمایی کنار برود دیگر مردم شاهد افزایش قیمت حبوبات و دیگر مواد غذایی در بازار‌های داخلی نخواهند بود.
دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی افزود: ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی، ارز نیمایی همه و همه باعث می‌شود یک عده قلیلی دسترسی به ارز‌های دولتی و بانکی داشته و این کالا‌ها را وارد می‌کنند زمانی که بار محدود و همینطور رقابت و شفافیتی در کار نباشد پرواضح است که گرانفروشی صورت می‌گیرد.

وی همچنین در پاسخ به سئوال دیگری مبنی بر اینکه آیا لوبیا، نخود، عدس و لپه وارداتی است، افزود: برخی از این اقلام وارداتی و برخی در داخل تولید و تامین می‌شود، اما بخش عمده مصرف عدس مورد نیاز کشور از کانادا و روسیه، نخود از اتیوپی و استرالیا، لوبیا از قزاقستان، ازبکستان و ... وارد می‌شود.

دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی افزود: وقتی حبوبات با ارز ارزان وارد و وارد کننده سود هنگفتی به جیب می‌زند دیگر انگیزه‌ای برای تولید در داخل باقی نمی‌ماند.

وی با اشاره به اینکه ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی همه را بدبخت کرده است، گفت: برای مثال کالایی که با دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومانی وارد می‌شد با دلار ۱۶ هزار تومانی به دست مصرف کنندگان می‌رسید.

حسنی ادامه داد: اتحادیه‌ها سازمان‌های نظارتی هستند و باید به مسئولان مافوق خود گزارش دهندو صنف مواد غذایی در تعیین قیمت‌ها هیچ دخالتی ندارد، البته از اعضای این صنف شاید ۵ درصد وارد کننده باشند بقیه خارج از اتحادیه هستند.

همچنین قاسمعلی حسنی دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی در گفتگو با میزان اظهار کرد: واردکنندگانی که از دولت ارز گرفتند کالا را به صورت قطره چکانی به بازار عرضه می‌کنند و فروشندگان نیز در این میان با سودجویی به افزایش قیمت دامن می‌زنند.

وی گفت: عدس از کشور‌های کانادا و روسیه، نخود از اتیوپی و استرالیا، لوبیا از چین، قیرقیزستان، قزاقستان و ازبکستان وارد کشور می‌شود و بخشی از بازار را در اختیار دارند.

حسنی تصریح کرد: مشکل اصلی مربوط به ارز یارانه‌ای است که از طرف دولت به حبوبات اختصاص داده می‌شود است اگر این ارز پرداخت نشود کشور ظرفیت بالایی در تولید دارد و حتی می‌توانیم صادرکننده نیز باشیم، اما ارز ارزان مانع این مسئله است.

اما بد نیست بدانیم گرانی حبوبات در دو سه ماهه گذشته یک دلیل عجیب دارد. دلیلی مثل تبانی تولید کننده با فروشنده برای عرضه کالا با قیمت بیشتر، مهمترین دلیل گران شدن اجناس تا امروز بیشتر شدن هزینه‌های تولید عنوان می‌شد، اما مدیرکل تعزیرات حکومتی استان تهران اعلام کرده گرانی حبوبات یک دلیل دیگر دارد. او گفته برخی شرکت‌های تولیدی و بسته‌بندی حبوبات با فروشگاه‌های عرضه کالا برای گران‌فروشی با یکدیگر تبانی می‌کنند تا گران‌تر بفروشند.

محمدعلی اسفنانی مدیرکل تعزیرات حکومتی استان تهران درباره گران شدن حبوبات گفت: «متاسفانه برخی از شرکت‌های بسته‌بندی حبوبات که صدا و سیما هم آن‌ها را تبلیغ می‌کنند تخلف و گران‌فروشی می‌کنند و حبوبات درجه ۲ را به عنوان حبوبات درجه یک بسته‌بندی می‌کنند و آن را با قیمت بیشتر از حبوبات درجه یک می‌فروشند.»

به گفته اسفنانی این تخلفات ثبت شده و دستور رسیدگی به آن صادر شده و قطعا برخورد تعزیراتی با این متخلفان انجام می‌شود. مدیرکل تعزیرات حکومتی استان تهران در ادامه با اشاره به سایر تخلفات این قبیل شرکت‌ها توضیح داد: «این متخلفان در اصل چند تخلف انجام می‌دهند اول اینکه حبوبات با کیفیت درجه ۲ یا ۳ را به عنوان حبوبات درجه یک عرضه می‌کنند و دوم اینکه قیمت هر کیلو از حبوبات بسته‌بندی بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان گران‌تر از حبوبات فله‌ای است بنابراین با یک بسته‌بندی ساده علاوه بر اینکه کالای با کیفیت پایین را با عنوان کالای درجه یک عرضه می‌کنند بلکه گران‌فروشی هم می‌کنند.

برخی از شرکت‌های بسته‌بندی حبوبات و شرکت‌های تولیدی با تبانی با فروشگاه‌های قیمت مصرف کننده را بالاتر از قیمت اصلی کالا درج می‌کنند و با اعمال یک تخفیف کالا را به مصرف کننده می‌فروشند در حالی که حتی با اعمال تخفیف قیمت بیش از قیمت واقعی آن کالا است. این تخلفات در دست پیگیری است و قطعا با آن‌ها برخورد می‌شود.»

وی درباره آینده بازار اقلام اساسی گفت: با توجه به نوسان نرخ ارز باید منتظر ماند و دید که در بازار چه اتفاقی می‌افتد و پیش بینی خاصی راجع به وضعیت بازار نمی‌توان داشت.

محمد آقا طاهر رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی در گفتگو با میزان درباره دلایل افزایش قیمت حبوبات اظهار کرد: کمبودی وجود ندارد بلکه برخی افراد به دنبال گرانفروشی هستند که باید مانع آن‌ها شد.

یدالله صادقی رئیس سازمان صمت استان تهران نیز درباره افزایش قیمت حبوبات گفت: علت تغییر قیمت همیشه ناشی از تغییر در طرف عرضه و تقاضا است بر این اساس ستاد تنظیم بازار این موضوعات را در دستور کار دارد.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران تصریح کرد: درباره تامین حبوبات به شرکت بازرگانی دولتی ماموریت داده شده تا با واردات کسری نیاز بازار داخل را تامین کند که با تخصیص ارز و با پیگیری شرکت بازرگانی روند واردات حبوبات تسریع و عرضه تقویت می‌شود تا تعادل قیمتی شکل بگیرد.