آبشار مارگون و بهشت‌گمشده چشم براه زیباسازی چشم انداز

موضوع طراحی منظر طبیعی مناطق آبشار مارگون و بهشت گمشده، دوشنبه در نشست دکتر بهروز میرزائیان جلالی متخصص معماری منظر و مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار با مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس بررسی شد.

بهروز میرزائیان جلالی در این نشست اظهار داشت: با توجه با روند رشد جمعیت شهری و نیاز مبرم به فضای آزاد و سبز برای استراحت و فراغت از یک طرف و از طرف دیگر، در نظر گرفتن تغییرات اقلیمی در مناطق مختلف جهان و کشور ما، نیاز مبرمی به حفاظت و گسترش از این محیط‌ها داریم.

وی اضافه کرد: محیط‌های طبیعی بیرون از شهر که از جذابیت خاصی برخوردار هستند، بیش از مکان‌های دیگر مورد بهره برداری قرار گرفته و اغلب به علت عدم آگاهی از ارزش‌های محیط زیستی دچار آلودگی و تخریب هستند.

وی به وضعیت فعلی مناطقی مانند آبشار مارگون و بهشت گمشده اشاره کرد که نمونه‌های بارزی از این گونه آشفتگی هستند و افزود: با توجه به این روند رشد، استراتژی حفاظت از این گونه مناطق طبیعی بایستی بررسی شوند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه سیاست کلان ضمن نگهداری محیط‌های طبیعی با ارزش با عنوان اکوسیستم، توپوگرافی، منظر خاص و میراث طبیعی برای نسل کنونی و آینده، ارتقای آگاهی و بهره وری مناسب از این مکان‌ها است گفت: مناطق بهشت گمشده و آبشار مارگون با تمام ارزشهایی که دارند و یا می‌توانند داشته باشند، هم اکنون در وضعیت مناسبی قرار ندارند و با عدم توجه مشکلات خاص دچار آشفتگی منظر شده اند.

میرزائیان جلالی افزود: طی بازدیدی که به همراه کارشناسان محیط زیست از بهشت گمشده و آبشار مارگون داشته ایم، شاهد تغییرات غیر کار شناسانه و آسیب‌های جدی در کف، بدنه و به گونه‌های گیاهی، در اغلب مسیرهای بودیم. هر دو محیط با وجود دسترسی به منابع آب طبیعی فاقد هر گونه یکنواختی با ارزش هستند. استفاده بهره وران تا بالاترین نقطه این مناطق، عملاً هیچ گونه امکان و شانسی برای رشد گونه‌های گیاهی و جانوری باقی نگذاشته است.

این متخصص معماری منظر و مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار اظهار داشت: با توجه به اهمیت نگهداری و استفاده محدود از این فضاهای طبیعی نبایستی اقدامات عمرانی و یا معماری سخت در این مناطق صورت گیرد و ارتباط فضای مورد بهره وری بایستی با فضای روستایی هماهنگی داشته باشد. استفاده از مصالح بتن و آسفالت و پارکینک با وسعت زیاد، محیط طبیعی را بیشتر به سمت اتومبیل محور شدن هدایت می‌کند.

وی با بیان اینکه، اقامتگاه‌های موقتی می‌توانند بنا به سنت‌های بومی ایجاد شوند و الزامی برای ساخت بناهای بتنی در این محیط نیست گفت: در برخی از مکان‌ها دیده شده که سازمان‌های مربوطه خود به ایجاد ساختمان و سازه‌هایی کرده اند، که به گونه ایی در خلاف مسیر رویکرد طبیعت گرایی هستند.

میرزائیان جلالی به مسیر پیاده در این آثار طبیعی اشاره کرد و گفت: مسیر پیاده در اغلب این مناطق فاقد أصول طراحی در طبیعت بوده و شیب‌های کنار آنها با خطر فرسایش شدید و ریزش مواجه هستند.گونه‌های گیاهی در برخی مکان‌ها نیاز به تنوع و جایگزینی دارند، تا بدین ترتیب بیشتر برای پرندگان و سایر گونه‌های جانوری قابل استفاده (ایجاد لانه و پناهگاه) باشند.

وی همچنین امکان دسترسی به آب در این مناطق بخصوص در بالا دست را مورد تاکید قرار داد و گفت: این موضوع شرایط مناسبی را برای ایجاد حوضچه و یکنواختی زیستی فراهم می‌آورد. نحوه معماری منظر طبیعی یا فضای سبز بایستی بگونه ایی باشد که کمترین دخالت دست انسان را نشان دهد. به خاطر تغییر مسیر طبیعی روان آب به منظور ایجاد منظری زیبا کمک خاصی به حفظ اکوسیستم محیط نیست و آن را بیشتر به یک پارک تفریحی تبدیل خواهد کرد.

میرزائیان جلالی افزود: بایستی ضمن کاهش هر گونه ساخت و ساز به گونه هماهنگ با محیط، به برخی سازهای ضروری نیز توجه کرد، تا منظر محیط دچار آشفتگی نشود. برای مثال ایجاد سیستم لوله کشی برای انتقال آب به روستا در قسمت بالا دست بهشت گمشده تأثیر بسیار ناهمگونی در محیط ایجاد کرده و باید ضمن توجه به بهره وری از آب برای روستاییان و صنعت، راهکار مناسب‌تری برای پوشش لوله کشی بکار گرفته شود.

وی توصیه کرد: همکاری سازمان محیط زیست با مدیریت شهری در سطح استان بایستی به گونه ایی باشد تا با توان مضاعف به حفظ، نگهداری و بخصوص گسترش فضای‌های آزاد و سبز درون شهری پرداخته شوند. توجه خاص به حفظ و گسترش این فضاها سبب خواهد شد تا شهروندان بخش قابل توجه ایی از اوقات استراحت و فراغت خود را در درون شهر بگذرانند و بدین ترتیب از فضاهای طبیعی بیرون شهری کمتر استفاده خواهد شد.

وی ادامه داد: از طرف دیگر، با وجود گسترش فضای آزاد و سبز شهری بهتر می‌توان به شهروندان اهمیت تنوع زیست گیاهی و جانوری در طبیعت درون و بیرون شهری و نحوی بهرهوری از این منابع آموزش داد تا بدین ترتیب شاهد کمترین آسیب‌های انسانی در محیط طبیعی باشیم.

حمید ظهرابی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس نیز در این نشست ضمن تأیید نظرات کارشناسی گفت: ما نیز تا حدودی به این نتایج رسیده و از بخشی از ایرادات کار مطلع شده ایم، انرژی ما باید صرف حفظ و نگهداری آن چیزی که باقی مانده شود و در ادامه کار هم برای مرمت و جایگزینی انرژی صرف شود.

ظهرابی از دکتر میرزائیان جلالی درخواست کرد به عنوان ناظر و مشاور به کارشناسان عمرانی اداره کل محیط زیست کمک کند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس در ادامه معماری و طراحی منظر در مناطق را تشریح کرده و افزود: هدف از فرهنگ سازی جوامع حفظ محیط زیست و عدم آسیب رسانی به طبیعت از سوی انسان‌ها است.

وی با اشاره به تاکید دولت بر برون سپاری و عدم منابع موجود به منظور تأمین نیازهای مالی پروژه گفت: باید از سرمایه گذاران مشتاق بهره گیری شود، اما به دنبال راهکاری برای برخورداری جوامع محلی از منافع منطقه نیز باشیم، و ضمن منتفع شدن سرمایه گذار، موظف به مرمت و بازسازی محدوده آبشار شده و علاوه بر رایگان بودن خدمات محدوده برای مردم محلی، آنان نیز در حفاظت از منطقه مشارکت داده شوند.

آبشار مارگون شهرستان سپیدان با ۷۰ متر ارتفاع و عرض ۱۰۰ متر یکی از باشکوه‌ترین آبشارهای ایران و یکی از جاذبه‌های طبیعی استان فارس است. این آبشار که راه وصول به آن بسیار آسان است در فصل بهار منظره‌ای فراموش نشدنی را برایتان رقم خواهد زد.

بهشت گمشده یا تنگ بستانک نیز در شهرستان مرودشت قرار دارد، منطقه ای است که به دلیل زیبایی طبیعت آن، به عنوان بهشت گمشده شناخته می شود.