پروفسور سارا گیلبرت؛ کسی که واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد را طراحی کرد

پروفسور سارا گیلبرت؛ کسی که واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد را طراحی کرد۲ ساعت پیش

منبع تصویر، JOHN CAIRNS/UNIVERSITY OF OXFORD

توضیح تصویر،

پروفسور سارا گیلبرت: "اصلا تصور نمی‌کردیم ساخت واکسن چنین فوریتی پیدا کند"

اگر پروفسور سارا گیلبرت بنا به غریزه‌اش عمل می‌‌کرد، واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد ممکن بود هرگز ساخته نشود.

سال‌ها قبل در دوره دکترا، او تصمیم گرفت کار علمی را کلا کنار بگذارد. او دانشجوی جوانی در دانشگاه "ایست آنگلیا" بود و در رشته علوم زیستی تحصیل می‌کرد و از تنوع فکر و تجربه در این دپارتمان انگیزه ‌می‌گرفت ولی زمانی که برای مقطع دکترا به دانشگاه "هال" رفت، فهمید به این نگاه محدود و متمرکز علاقه‌ای ندارد.

او به بی‌بی‌سی گفت: "بعضی از دانشمندان براحتی، کم و بیش بتنهایی و مدت طولانی روی یک موضوع کار می‌کنند ... این روش مورد علاقه من نیست. من دوست دارم ایده‌های مختلف در زمینه‌های دیگر را هم در نظر بگیرم. در آن زمان تصمیم گرفتم کار علمی را کنار بگذارم و کار دیگری انجام دهم" ولی در نهایت "تصمیم گرفتم یک فرصت دیگر به علم بدهم...به درآمدش احتیاج داشتم".

این تصمیم در نهایت منجر به این شد که هفته گذشته نتایج اولیه مرحله سوم آزمایش انسانی واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد نشان دادند این واکسن در مصونیت از کرونا هفتاد درصد کارایی دارد و به گفته پژوهشگران با تغییر دُز، کارایی‌اش می‌تواند به نود درصد افزایش پیدا کند.

تحقیقات مالاریا

سارا گیلبرت در آوریل ۱۹۶۲ در شهر کترینگ در نورتهمپتون‌شر به دنیا آمد. پدرش در کار تجارت کفش بود و مادرش هم معلم زبان انگلیسی و عضو اپرای آماتور محلی.

با وجود تردیدهایی که داشت دکترایش را گرفت و قبل از فعالیت در حوزه سلامت، در یک مرکز تحقیقات آبجوسازی در زمینه چگونگی دستکاری مخمر ابجو کار کرد. سارا اصلا قرار نبود متخصص واکسن شود اما در اواسط دهه ۱۹۹۰ وارد کار دانشگاهی در آکسفورد شد و به پژوهش درباره ژنتیک و سپس واکسن مالاریا پرداخت.

زندگی سارا بعد از تولد سه‌قلوهایش پیچیده‌تر شد. بزرگ کردن آنها کار آسانی نبود و به عقیده دوستانش همین نشانه "استقامت خاموش" و "رویکرد قاطع و سرسخت" اوست. فِرِدی پسر سارا فکر می‌کند مادرش همیشه حامی بچه‌هایش بوده و صلاح آنها را می‌خواسته است. فردی می‌گوید هر سه فرزند راه خودشان را رفتند هرچند که در نهایت هر سه تصمیم گرفتند در رشته بیوشیمی تحصیل کنند.

آزمایش سریع یک نوآوری

دکتر گیلبرت در آکسفورد مدارج ترقی را طی کرد و استاد موسسه معتبر جنر در این دانشگاه شد. او گروه پژوهشی خودش را برای ساختن واکسن فراگیر آنفلوآنزا راه‌اندازی کرد، واکسنی که در مقابل تمام گونه‌های ویروس آنفلوآنزا مصونیت ایجاد کند.

در سال ۲۰۱۴ مسئول ساخت اولین واکسن ابولا شد و بعد از شیوع مِرس (سندرم تنفسی خاورمیانه)، به عربستان‌سعودی سفر کرد تا ساخت واکسن برای این نوع از ویروس کرونا را شروع کند.

اوایل سال ۲۰۲۰ که کارآزمایی دوم این واکسن تازه آغاز شده بود، ویروس جدید یعنی سارس-کرونای-۲ شایع شد. پروفسور گیلبرت بسرعت متوجه شد که شاید بتواند همان روش را برای ساخت واکسن این نوع نوظهور ویروس کرونا هم بکار بگیرد.

پروفسور ترزا لمب همکار او در آکسفورد می‌گوید: "ما سریع بودیم". به محض اینکه دانشمندان چینی ساختار ژنتیکی ویروس جدید را منتشر کردند، "واکسن تقریبا در یک آخر هفته طراحی شد. ما خیلی سریع دست به کار شدیم".

در حالیکه کرونا همینطور در دنیا قربانی می‌گرفت احساس فوریت برای ساخت واکسن، خود را به شکل عملکرد نچندان متعارف سارا گیلبرت نشان می‌داد، مثل ای‌میل‌هایی که ساعت چهار صبح فرستاده بود و نشان می‌داد او از صبح خیلی زود تا پاسی از شب کار می‌کند.

• واکسن کرونا؛ هر آنچه لازم است شما بدانید
• آینده کرونا؛ سیر همه‌گیری و سناریوهای احتمالی
• کرونا و واکسن‌هایش؛ پاسخ به پرسش‌های مخاطبان

منبع تصویر، JOHN CAIRNS/UNIVERSITY OF OXFORD

توضیح تصویر،

پروفسور ترزا لمب برای ساخت واکسن کرونا در موسسه جنر دانشکاه آکسفورد با پروفسور سارا گیلبرت همکاری می‌کند

پبدا کردن واکسنی که در آزمایشگاه روی کرونا موثر باشد چند هفته طول کشید. تولید اولین سری واکسن اوایل آوریل شروع شد در حالیکه مقررات سختگیرانه آزمایش واکسن هم بیشتر شدند. پروفسور گیلرت می‌گوید ساخت واکسن لحظه‌ تعیین‌کننده نداشت بلکه یک رشته گام‌های کوچک بودند که یکی پس از دیگری برداشته شدند: "ما از اول به آن به چشم مسابقه برای غلبه بر ویروس نگاه می‌کردیم نه مسابقه با دیگر سازندگان واکسن. اینجا دانشگاه است و قصد ما از این کار پول در آوردن نیست".

دوستان مدرسه و دانشگاه و همکاران دکتر گیلبرت او را وظیفه‌شناس، ساکت و مصمم توصیف می‌کنند. به گفته یکی از دانشجویان دکترایش، "آدم گاهی اوقات فکر می‌کند او خیلی خجالتی و تودار است. بعضی همکارانم در موسسه جنر همیشه کمی از او می‌ترسیدند ولی وقتی او را بشناسید و با او وقت بگذرانید، اصلا اینطور نیست".

فعلا که چششم جهانیان به پروفسور گیلبرت و دیگر سازندگان انگشت‌شمار واکسن کرونا دوخته شده است اما به گفته یکی از دوستانش، پروفسور گیلبرت به هیچ وجه از این موضوع خوشش نمی‌اید: "او کسی نیست که دوست داشته باشد در مرکز توجه باشد".