بازگشت بایدن به برجام؛ نگرانی مخالفین امیدواری موافقین

به گزارش ایرنا، به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران مسائل سیاسی و رسانه‌ها، شکست «دونالد ترامپ» در انتخابات آمریکا،  «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی و «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی را در شرایط بغرنجی قرار داده است. 

اظهارات «جوبایدن» رئیس جمهوری جدید آمریکا درباره بسیاری از مسائل از جمله طرح «معامله قرن» و انتقاد از عربستان به دلیل جنگ یمن و نادیده گرفتن مسائل حقوق بشری از جمله قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی و همچنین وعده جو بایدن مبنی بر بازگشت به توافق هسته‌ای، سعودی‌ها و صهیونیست‌ها را در شرایط آشفته‌ای قرار داده است.  

بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای که ترامپ از آن خارج شده است ناخرسندی ترامپ، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی را به دنبال خواهد داشت و در بین کشورهای منطقه، عربستان و رژیم صهیونیستی بیش از سایرین نگران این موضوع هستند.  

نگرانی از بازگشت آمریکا به برجام در بین آن دسته از کشورهای عربی منطقه که به امید بقای ترامپ در کاخ سفید با رژیم صهیونیستی توافق عادی‌سازی روابط امضا کرده‌اند بیشتر است.  امارات و بحرین با محوریت عربستان تحت هیچ شرایطی تمایل ندارند آمریکا به برجام بازگردد و توافق جدیدی را با حضور خود مطالبه می‌کنند.  

 «فیصل بن‌فرحان» وزیر خارجه عربستان اول ماه جاری (آذر ) در گفتگو با شبکه خبری «سی‌ ان‌ بی‌سی» گفت که عربستان باید در هر گونه مذاکره بالقوه بین دولت بعدی آمریکا و ایران در زمینه هسته‌ای مشارکت داشته باشد که نه تنها فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محدود کند، بلکه در پی آنچه وی رفع رفتار ‌های خصمانه ایران در منطقه خواند، باشد. 

 «عبداللطیف الزیانی» وزیر امور خارجه بحرین ۲۹ آبان در گفت و گو با پایگاه خبری اکسیوس،  گفت که انتظار دارد دولت جو بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا قبل از پیش رفتن به سمت یک توافق هسته‌ای جدید، با بحرین و دیگر کشورهای خلیج فارس مشورت و رایزنی کند.  

سفیر امارات در آمریکا که با کمک ترامپ نقش مهمی در عادی‌سازی روابط کشورش با رژیم صهیونیستی داشته است ۲۱ آبان امسال در  گفت وگو با شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی گفت که به رسیدن به یک توافق جدید با تهران باور دارد اما در این توافق نه فقط یکی از مشکلات بلکه همه آن‌ها باید مطرح شوند. 

وی افزود: در این توافق نباید فقط مسئله هسته‌ ‌ای را در نظر بگیریم بلکه باید تمام مشکلاتی را که امروز باید با آن‌ها سر و کار داشته باشیم باید در نظر گرفته شوند. 

العتیبه درباره وضعیت دولت بایدن برای مذاکره با ایران گفت: فکر می‌کنم که آمریکایی‌ها در جایگاه بهتری برای مذاکره قرار دارند. اکنون یک دولت جدید داریم اما ایران هم ابزارهای نفوذ زیادی دارد. 

وی افزود: باید از ابزار تحریم‌ها،  کاهش قیمت نفت و فشار اقتصادی، منطقه یا هر چیز دیگری که در حال رخ دادن است برای رسیدن به توافقی بهتر استفاده کنیم.  

بایدن و تیم انتخاباتی او در کارزار انتخاباتی خود از برخی کشورهای عربی منطقه به ویژه عربستان سعودی به خاطر زیرپا گذاشتن حقوق بشر، قتل خاشقچی و جنگ انتقاد کرده بود و در یکی از برنامه‌های انتخاباتی خود شخص «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان را مسئول دانست.  

رژیم صهیونیستی نیز که در دوره «ترامپ» با اقدامات یکجانبه برای تجاوز به حقوق فلسطینی‌ها به پیشروی ادامه می‌داد و با کمک دولت ترامپ توانست «معامله قرن» را مطرح و با خیانت برخی از کشورهای منطقه از جمله امارات، بحرین و عربستان به خروج از انزوای منطقه‌ای تلاش کند، اکنون با رفتن ترامپ از جناح حزب جمهوری خواه به عنوان متحد خود و آمدن بایدن از حزب دموکرات احساس نگرانی می‌کند.     

مسئولان رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی و تیم ترامپ که از سیاست بایدن نگران هستند اخیراً در شهر «نیوم» عربستان مذاکره سه جانبه‌ای را انجام داده‌اند.  گزارش بسیاری از رسانه‌ها نشان می‌دهد که مذاکره سه جانبه که با حضور بن سلمان، پمپئو و نتانیاهو برگزار شد مذاکره‌ای ضد ایرانی بود. 

شبکه «المنار» لبنان از قول «آری شبیط» تحلیلگر مسائل سیاسی رژیم صهیونیستی گزارش داد که اکنون شاهد همکاری ترامپ، رژیم اسرائیل و کشورهای عربی هستیم. آن‌ها با این همکاری به دنبال این هستند که از فرصت باقی مانده از دوران ریاست جمهوری ترامپ استفاده کنند و فضا را به گونه‌ای رقم زنند که مانع از بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای شوند. 

وی افزود: آن‌ها برای رسیدن به این هدف از هر وسیله‌ای استفاده می‌کنند و ترور شهید محسن فخری زاده نیز در همین راستا انجام شده است. 

تحلیلگر روزنامه الکترونیکی «رای الیوم» نوشت: پس از پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بن سلمان نگران است که بایدن علیه او وارد عمل شود. او می‌ترسد بایدن که دارای روابط خوبی با «محمد بن نایف» ولیعهد سابق عربستان است علیه بن سلمان وارد عمل شود و او را به حاشیه براند. از این رو، او با برقراری روابط با رژیم صهیونیستی و فرار رو به جلو می‌خواهد حمایت صهیونیست‌ها از خود را به همراه داشته باشد. 

روزنامه «العرب» چاپ لندن نوشت:  بسیاری از ناظران مسائل سیاسی معتقدند که تحرکات پیشتازانه عربستان و رژیم اسرائیل ناشی از نگرانی آن‌ها از سناریوهایی است که ممکن است در دوره بایدن برای آن‌ها رقم خورد. بسیاری از شاخص‌ها نشان می‌دهد که او همه سیاست‌های دوران اوباما را در پیش خواهد گرفت. نتانیاهو و بن سلمان که بیشترین سود را از حضور ترامپ در کاخ سفید بردند اکنون تلاش می‌کنند خود را در برابر سیاست‌های بایدن که با آنان به عنوان بازیگری در حاشیه رفتار خواهد کرد، حفظ کنند. 

در بین کشورهای منطقه، کویت، قطر و عمان تاکنون بصورت رسمی به بازگشت آمریکا به برجام که توسط بایدن اعلام شده است واکنشی نشان نداده‌اند اما این کشورها پس از خروج دولت ترامپ از این توافق، با تصمیم دولت آمریکا مخالفت کردند.   

نماینده دائم کویت در سازمان‌های بین المللی در وین اسفند سال گذشته از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) حمایت کرد و  مدعی شد که با وجود اینکه می‌دانیم این توافق برطرف کننده نگرانی‌های کشورهای منطقه نیست، اما از مبدا روح همکاری و در جهت حمایت از تلاش‌های دیپلماتیک، امیدواریم که این توافق در تقویت امنیت و ثبات منطقه و جهان سهیم باشد. 

نماینده دائم کویت در سازمان‌های بین المللی ادامه داد: نگرانی‌های یاد شده جدی است اما در نبود جایگزینی برای برجام، بقای این توافق برای ضمانت ادامه راستی آزمایی آژانس از صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، مهم است. 

وی استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای را از حقوق تمامی کشورها دانست و افزود: دولت کویت از همه طرف‌ها می‌خواهد با حسن نیت کار کنند و از ایران می‌خواهد همکاری و شفافیت کامل خود را به شکل سریع با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه  دهد. 

معاون وزیر خارجه کویت نیز اردیبهشت ۹۷ پس از خروج آمریکا از برجام با تاکید بر اهمیت توافقنامه هسته‌ای میان ایران و کشورهای ۱+۵، گفت: این توافقنامه نقش مهمی در صلح و امنیت منطقه دارد. 

 «خالد الجار الله» در مراسم روز ملی ایتالیا تاکید کرد که کویت از زمان توافق ایران و جامعه جهانی (برجام) همواره به دلیل نقش مهمی که این توافق در حفظ امنیت و ثبات منطقه داشته، از آن حمایت کرده است. 

 حمایت کویت از توافقنامه هسته‌ای در حالی انجام شد که عربستان، بحرین و امارات یک شب قبل از آن در کنار رژیم صهیونیستی از تصمیم «ترامپ» برای خروج از برجام و اعمال تحریم‌ها علیه ایران حمایت کردند. 

 وزارت خارجه قطر نیز در توئیتی، حمایت از تصمیم «ترامپ» را غیر منطقی خواند و نوشت که غیر از چند دولت، برخورد سایر کشورها با تصمیم رئیس جمهوری آمریکا با منطق، حکمت و خویشتنداری توام بود.  

وزارت خارجه عمان که نقش مهمی در شکل گیری توافق هسته‌ای داشت نیز اردیبهشت ۹۷ پس از خروج آمریکا از برجام با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد که گزینه مقابله به نفع هیچ طرفی نیست و سلطنت عمان از موضع ۵ طرف دیگر در پایبندی به برجام قدردانی می‌کند. 

کارشناسان مسائل بین الملل و ناظران سیاسی کشورهای منطقه معتقدند که کشورهای خلیج فارس به جز امارات، بحرین و عربستان همراه با رژیم صهیونیستی، خواهان کاهش تنش در منطقه خلیج فارس و بهبود وضعیت اقتصادی به ویژه پس از شیوع کرونا هستند و به همین دلیل از بازگشت بایدن به برجام استقبال می‌کنند.  

به اعتقاد آن‌ها گرچه مقامات رده‌های میانی کشورهای کویت، عمان و قطر ممکن است در گذشته در ظاهر و متناسب با شرایط سیاسی حاکم بر منطقه عنوان کرده‌اند که برجام برطرف کننده نگرانی‌های کشورهای منطقه نیست اما به این نکته تاکید کرده‌اند که این توافق بر امنیت و ثبات منطقه تاثیرگذار است و از بازگشت مجدد آمریکا به برجام استقبال خواهند کرد.