والری ژیسکار دستن، رئیس جمهوری پیشین فرانسه درگذشت

تبلیغ بازرگانی

والری ژیسکار دستن که به سبب ابتلا به بیماری کوویدـ١٩ در بخش بیماری‌های قلب مرکز بیمارستانی ـ دانشگاهی تروسو در تور بستری بود، چهارشنبه شب دوم دسامبر درگذشت. او هنگامی که در سال ١٩٧٤ در ٤٨ سالگی به ریاست جمهوری فرانسه برگزیده شد، نماینده و مظهر جریان مدرنیتۀ پیروزمند سیاسی وقت بود که ریشه در راست میانه لیبرال و دموکرات مسیحی داشت و اروپای پس از جنگ جهانی دوم را برپا داشته بود.

گزینش والری ژیسکار دستن در سال‌های پس از مه ١٩۶٨ و در پی دوران شارل دو گُل و ژرژ پمپیدو، در نظر بسیاری نسیم آزادی را در فرانسه به وزش آورد. او در دورۀ هفت سالۀ ریاست جمهوری خود دست به اصلاحات فراوان زد که بسیاری از کشورهای اروپائی هنوز در پی آنند.

جرم زدائی از سقط جنین، کاهش سن برخورداری از حقوق مدنی به ١٨ سال که راه شرکت جوانان در انتخابات را گشود، انحلال سازمان رادیو تلویزیون دولتی که ادارۀ کلیۀ شبکه‌ها و تولید در این زمینه را در دست داشت و استقلال بخشیدن به هر یک از آنها برای ایجاد رقابت و لغو سانسور درون سازمانی، اصلاحات اداری بسیار به منظور تمرکز زدائی و نیز گشودن درب ارجاع قوانین به شورای نگهبان از سوی ۶٠ نماینده مجلس ملی و یا سنا که قدرت فراوانی به اقلیت پارلمانی می‌داد در دورۀ ریاست جمهوری او انجام گرفت. والری ژیسکار دستن در پهنۀ بین‌المللی نیز مبتکرِ گزینش نمایندگان پارلمان اروپا با رای مستقیم و عمومی مردم بود، ایجاد گروه پنج کشور صنعتی جهان که اندک اندک شمار شرکت کنندگان در آن به هشت رسید و اینک با تعلیق روسیه به گروه هفت شهرت دارد، به همت او انجام گرفت، و نهاد شورای اروپا به پیشنهاد او بر پا گردید.

جایگاه اجتماعی و سیاسی

والری ژیسکار دستن، که در خانواده‌ای بورژوا زاده شده و در دو نهاد آموزش عالی پُرآوازۀ فرانسه، دانشگاه پلی تکنیک و موسسۀ ملی مدیریت اداری آموزش دیده بود، در ٣٠ سالگی به نمایندگی مجلس برگزیده شد، در ٣۶ سالگی به وزارت دارائی رسید و در ٤٨ سالگی جوان ترین رئیس جمهوری این کشور تا آن هنگام شد.

او که از سوی مردم مظهر طبقۀ نخبگان به شمار می‌آمد، پس از انتخاب به ریاست جمهوری، رفتاری بیسابقه در این زمینه پیش گرفت. وی در همان شب انتخاب به زندان لیون رفت و به گفتگو با زندانیان پرداخت، در روز ورود به کاخ الیزه سراسر خیابان شانزه لیزه را پیاده پیمود، خود را میهمان خانواده‌های معمولی از کشاورز و دامدار و کارگر و معلم کرد و همراه با همسر خود برای صرف شام و گفتگو به خانۀ آنها می‌رفت و خانواده‌ها و نمایندگان طبقات گوناگون را نیز برای صرف صبحانه و یا ناهار به کاخ الیزه فرامی‌خواند.

دوران ریاست جمهوری او با این حال، دوران آسانی نبود. وی از یک سو گرفتار رقابت‌های داخلی بویژه از سوی ژاک شیراک شد که مدتی نخست وزیری او را بر عهده داشت. دو بحران نفتی سال‌های ١٩٧٤ و ١٩٧٨ نیز در دوران ریاست جمهوری او روی داد و به افزایش بیکاری در کشور انجامید و پایگاه او را در کارزار انتخاباتی بعد بشدت سست کرد. ماجرای معروف به «الماس‌های بوکاسا» که نخست از سوی هفته نامۀ «کَنَر آنشنه» فاش شد و سپس با بمباران پیاپی در لوموند دنبال گردید، بدون تردید در تیره کردن چهرۀ او نزد فرانسویان نقش بسیار بازی کرد. ژیسکار دستن در سال ١٩٧٣ هنگامی که وزیر اقتصاد و دارائی فرانسه بود، مقداری الماس از سوی ژان بدل بوکاسا، امپراطور افریقای مرکزی به عنوان هدیه دریافت داشته بود. هفته نامۀ «کَنَر آنشنه» برای نخستین بار در اکتبر ١٩٧٩ از این ماجرا پرده برداشت و ارزش آنها را یک میلیون فرانک برآورد کرد. روزنامۀ لوموند از آن پس پیاپی به این ماجرا پرداخت و تلاش رئیس جمهوری وقت برای اثبات ارزش واقعی هدایای دریافت شده که یک دهم مبالغ ذکر شده در مطبوعات بود، به جائی نرسید. ژیسکار دستن در کتاب خاطرات خود ارزیابی انجام گرفته از سوی رئیس انجمن کارشناسان دادگاه تجدید نظر پاریس را چاپ کرد. او الماس‌های دریافت شده را به مبلغ اندکی بیش از ١١١ هزار فرانک به فروش رساند و بخشی از آن را به «صلیب سرخ» افریقای مرکزی و بخش دیگر را به طرح‌های خیرخواهانه در این کشور اختصاص داد. با این حال، این ماجرا زندگی سیاسی و حتی زندگی روزمرۀ وی را در دو سال آخر ریاست جمهوری و شاید پس از آن نیز مسموم و دشوار کرد.

کارشناسان افکار عمومی در فرانسه بر این باورند که پیوند او با فرانسویان در آخرین سال‌های ریاست جمهوری چنان گسسته شده بود که دیگر هیچ تلاشی برای «بست زدن» آن بکار نمی‌آمد.

شکست در برابر فرانسوا میتران

والری ژیسکار دستن در انتخابات مه ١٩٨١ در برابر فرانسوا میتران، نخستین رئیس جمهوری سوسیالیست فرانسه، شکست خورد، هر چند نظرسنجی‌ها پیروزی او را وعده می‌داد. وی تنها ۶ ماه پس از این شکست نامزد عضویت در انجمن شهر کوچک محل زندگی خود شد و سپس به مدت ٢٠ سال ریاست انجمن استان «اُورین» را بر عهده گرفت.

او در سال ٢٠٠٣ به عضویت آکادمی فرانسه درآمد و سال بعد به ریاست «کنوانسیون در بارۀ آیندۀ اروپا» برگزیده شد و در تدوین «قانون اساسی» اتحادیۀ اروپا نقش تعیین کننده‌ای ایفا کرد. والری ژیسکار دستن از هواخواهان سخت باور اتحاد اروپا و نهادهای اروپائی بود و برای ایجاد پول واحد اروپا نیز تلاش بسیار کرد.

دوران ریاست جمهوری والری ژیسکار دستن با شورش‌های پیش از انقلاب در ایران و سپس سرنگون شدن نظام پادشاهی در این کشور و برآمدن جمهوری اسلامی همزمان بود. بسیاری از ایرانیان، رئیس جمهوری وقت فرانسه را به سبب پناه دادن به آیت‌الله خمینی در پاریس و بویژه آزاد گذاشتن او برای دامن زدن به امواج انقلاب را بشدت مورد انتقاد قرار می‌دهند. والری ژیسکار دستن در خاطرات خود و نیز در گفتگوهای گوناگون به این موضوع پرداخته و همواره تاکید کرده است که شاه مخالف ایجاد محدودیت برای آیت‌الله خمینی بود، زیرا می‌پنداشت که آزادی بیان پرده از «دیدگاه‌های کهنه» او برمی‌داشت و جهانیان و ایرانیان بدرستی درک می‌کردند که وی کیست و چه نظراتی در بارۀ مسائل اجتماعی و از جمله حقوق زنان دارد و برای آینده چه می‌خواهد. نقش والری ژیسکار دستن در کنفرانس سران چهار کشور بزرگ صنعتی جهان در گوادلوپ که گفته می‌شود در آن تصمیم به رها کردن محمد رضا شاه پهلوی گرفته شد نیز موضوع بحث و گفتگو میان مورخان ایرانی است.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید