هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۶ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. در این راستا در حوزه حیات وحش می توان به کشف یک قلاده خرس زخمی در نوشهر و شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در سه استان اشاره کرد. بر اساس آخرین گزارشات در یک هفته اخیر دستکم ۸۲ شکارچی غیرقانونی بازداشت شده و ۷ قاچاقچی چوب و پرندگان زینتی به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر در برخی از روزهای هفته گذشته هوای شهرهای اراک، تهران و مشهد و اصفهان برای گروه‌های حساس و در برخی نقاط این شهرها برای عموم ناسالم اعلام شد. همچنین طبق گزارشات سالانه ۱۷ هزار هکتار جنگل در ایران طعمه حریق می‌شود که به گفته کارشناسان محیط زیست “از حد طبیعی خود گذشته است و نمی‌توان همچون گذشته آن را امری طبیعی و اکوسیستمی دانست”. در حوزه پسماند و آلاینده های محیط زیستی نیز می‌توان به عدم تفکیک زباله ها در شهرهای خراسان‌جنوبی، معضلات مدیریتی در شیرابه های شهرستان رودسر و ورود سالانه حدود ۵ هزار و ۶۰۰ کیلوگرم سرب به تالاب میانکاله اشاره کرد. در شهرهای تهران و بهارستان هم متصدیان ۳ واحد آلاینده زیست محیطی به تحمل دوران حبس محکوم شدند.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه‌های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات ‌وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در آخرین خبر منتشر شده در این خصوص رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نوشهر از پیدا کردن یک قلاده خرس قهوه ای زخمی در مناطق جنگلی این شهر خبر داد و افزود: “احتمالا به علت افتادن در تله شکارچیان زخمی شده است”.

همچنین شهاب‌الدین منتظمی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: “درحال حاضر سازمان دامپزشکی مرگ پرندگان مهاجر به‌دلیل ابتلا به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان را در سه استان تایید کرده است که یکی از آن‌ها تالاب میقان در استان مرکزی و دیگری تالاب میل در استان اردبیل است همچنین در یکی از نقاط تالابی در استان مازندران آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان گزارش شده است”.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۸۲ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۳۳ گزارش منابع رسمی است، در استان های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، کرمان، ایلام، لرستان، گلستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، گیلان، سمنان، آذربایجان غربی، همدان، قزوین، اصفهان، خوزستان، هرمزگان، مازندران بازداشت و به مراجع قضایی ارجاع داده شدند.

بر اساس گزارشات منابع رسمی در هفته ای که سپری شد، بیش از ۳۰ تن چوب جنگلی در استان های گیلان، گلستان و چهارمحال و بختیاری کشف و ضبط شد. در این خصوص ۷ متهم بازداشت و با تشکیل پرونده به مرجع قضائی معرفی شدند.

در همین راستا، حسین دهکی، فرمانده مرزبانی هرمزگان گفت: “از ابتدای امسال تاکنون ۲۹ فروند شناور متخلف صید ترال در آب‌های هرمزگان توقیف و ۱۵۱ متهم نیز دستگیر شده اند”.

همچنین مسعود مستقیم فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان خراسان جنوبی گفت: “از ابتدای امسال تاکنون ۱۹۳ شکارچی غیرمجاز در این استان دستگیر شدند و ۷۸ قبضه انواع سلاح شکاری کشف و ضبط شد”.

در خبری دیگر رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان هویزه گفت: “طی روزهای گذشته ۵۸۵ قطعه پرنده از شکارچیان غیرمجاز کشف شده که در میان کشفیات شکار و صید غیرمجاز کم سابقه بوده است‌. شکارچیان همه این پرندگان را سربریده بودند”.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت هوای شهرهای اراک، تهران و مشهد به ترتیب با شاخص‌های ۱۱۶، ۱۴۰ و ۱۰۸ در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس (بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار و کودکان) و اصفهان با شاخص ۱۷۴ ناسالم برای عموم شهروندان اعلام شد.

در این راستا شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، علت اصلی آلودگی هوا در فصل سرد را خودروها و صنایع دیزل سوز عنوان کرده و محیط زیست عدم نصب فیلتر دوده توسط شهرداری بر روی اتوبوس‌ها را دلیل اصلی افزایش آلودگی می‌داند.

همچنین بهرام تهرانی، کارشناس محیط زیست با اشاره به خطراتی که آلودگی هوا برای سلامت دارد، اظهار کرد: “آلودگی هوا یک مسئله عمومی برای سلامت است که در سراسر دنیا میلیون‌ها نفر بر اثر آن می‌میرند و حدود ۸۰ درصد بیماری‌های قلبی و عروقی مربوط به آلودگی هواست”.

جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو می‌بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

آتشی که در فقدان تجهیزات اطفای حریق حتی به مناطق حفاظت ‌شده نیز گسترش پیدا کرده و فعالان زیست‌محیطی بارها از بی‌توجهی مقام‌های دولتی انتقاد کرده‌اند.

در این زمینه، علی ظفری کارشناس محیط زیست با بیان اینکه سالانه حدود ۱۷ هزار هکتار جنگل در ایران دچار آتش سوزی می‌شود، اظهار کرد: “بر اساس آمار‌ها باید گفت که آتش سوزی جنگل‌ها در ایران از حد طبیعی خود گذشته است و نمی‌توان همچون گذشته آن را امری طبیعی و اکوسیستمی دانست”.

همجنین برداشت‌های بی رویه و غیرقانونی در بالادست تالاب گاو خونی، کاهش آب ورودی، تغییر اقلیم و خشکسالی و تامین نشدن حقابه‌های طبیعی از جمله چالش‌هایی عنوان می‌شود که حیات این تالاب را به خطر انداخته و به گفته مسوولان و کارشناسان محیط زیست، ادامه این روند می‌تواند تالاب گاوخونی را به کانون تولید گرد و غبار تبدیل کند و تا شعاع زیادی را تحت تاثیر قرار دهد

بحران پسماند و آلاینده ها

از گزارشاتی که در این راستا طی یک هفته گذشته منتشر شده می‌توان به عدم تفکیک زباله ها در شهرهای خراسان‌جنوبی اشاره کرد که با توجه به شیوع ویروس کرپنا در کشور سلامت شهروندان را به خطر می اندازد.

علی محمدپور رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان رودسر با بیان اینکه زباله یکی از چالش‌های زیست محیطی مهم این شهرستان است افزود: “شیرابه ها چندین برابر زباله های معمولی برای محیط زیست آلودگی ایجاد می کند”.

ورود سالانه حدود ۵ هزار و ۶۰۰کیلوگرم سرب به تالاب میانکاله اشاره کرد که اثرات بسیار خطرناکی بر گونه‌های گیاهی و جانوری این حوضه آبی دارد.

سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهارستان نیز از صدور حکم یک سال حبس برای یک واحد آلاینده تولید فرآورده های لبنی در حوزه استحفاظی این شهرستان خبر داد.

همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران گفت: “در ماه مهر یک واحد خدماتی که باعث آلودگی آب می‌شد، صاحب آن به یک سال حبس محکوم شد و در آبان ماه بخش‌های آلاینده یک واحد صنعتی با دستور مرجع قضایی پلمپ شد که مسئول واحد اقدام به فک پلمب کرده بود و بنابر قانون با فرد متخلف برخورد و به حبس محکوم شد”.