وقتی باراک اوباما، جاستین بیبر و پنگوئن‌ها سوژه می‌شوند

فرزاد مظفری: در عصر اینترنت و شبکه‌های مجازی اجتماعی خیلی وقت‌ها مردم از مسائل و مشکلات مهم و واقعی دنیای اطراف خود بی‌خبر می‌مانند. در این بین چیزی چون سینمای مستند در نور تاباندن به حقیقت نقش مهمی بازی می‌کند.

این ژانر تاثیرگذار سینمایی برای داشتن گیشه‌های شلوغ شناخته نمی‌شود، اما بوده‌اند آثار مستندی که در گیشه سینمای جهان شانه به شانه آثار محبوب ژانرهای پرطرفدار حرکت کرده‌اند. 

در روزهایی که جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» در حال برگزاری است، برخی از پرفروش‌ترین مستندهای سینمای جهان را بشناسید.

بیشتر بخوانید: سینماحقیقت اولین جشنواره کاملا برخط سینمای ایران

این آخرش است

مشهورترین مستند سینمای جهان نیست اما درباره یکی از مشهورترین چهره‌های موسیقی جهان و در نتیجه پرفروش‌ترین مستند تاریخ سینما است. «Michael Jackson's This Is It» به کارگردانی کنی اورتگا درباره آخرین تور کنسرت‌های مایکل جکسون است که با مرگ او در سال ۲۰۰۹ نیمه‌کاره ماند.

در این مستند فیلم‌هایی از پشت‌صحنه برنامه‌های پادشاه پاپ نمایش داده می‌شود که قرار نبود دیده شوند اما با مرگ او سر از این مستند در آوردند. این مستند سال ۲۰۰۹ روی پرده سینما رفت و با فروش ۲۶۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دلاری تبدیل به پرفروش‌ترین مستند تاریخ سینما شد.

این مستند با صرف هزینه‌ای نزدیک به ۶۰ میلیون دلار ساخته شد که رقم بسیار بالایی در این ژانر است، هر چند این رقم بالا در مقابل فروش بسیار خوب آن قابل قبول است.

مایکل مور و ۱۱ سپتامبر

کمتر مستندسازی در جهان به شهرت مایکل مور رسیده است. او با ساخت فیلم‌های مشهوری چون «بولینگ برای کلمباین» و «بعد به کجا حمله کنیم؟» شهرتی جهانی دارد و موفق‌ترین اثرش «فارنهایت ۱۱/۹» است.

فیلم «فارنهایت ۱۱/۹» که در نقد سیاست‌های آمریکا در مقابله با تروریسم ساخته شده است در جشنواره کن روی پرده رفت و در رویدادی کم‌سابقه نخل طلایی این جشنواره معتبر سینمایی را هم از آن خود کرد.

مایکل مور با ۶ میلیون دلار کار ساخت این مستند را به پایان رساند و در گیشه جهانی با فروش ۲۲۲ میلیون دلاری غوغا به پا کرد و در زمان خود تبدیل به پرفروش‌ترین مستند سینمایی شد.

«فارنهایت ۱۱/۹» سال ۲۰۰۴ به سینما عرضه شد و مور سال‌ها بعد فیلمی در ادامه آن با عنوان «فارنهایت ۹/۱۱» ساخت. فیلم جدید مور درباره انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ بود و بر خلاف فیلم نخست مورد استقبال قرار نگرفت. 

رژه پنگوئن‌ها

بالاخره در فهرست پرفروش‌ها به مستندی می‌رسیم که برنده اسکار هم شده است. مستندی که از اسمش پیداست به پنگوئن‌ها می‌پردازد. لوکه ژاکه سال ۲۰۰۶ برای ساخت این مستند پرفروش جایزه اسکار گرفت.

در مستندهای حیات وحش بخش مهمی از جذابیت در کنار جلوه‌های زیبای بصری با صدای راوی است. به همین دلیل ژاکه در نسخه‌های گوناگون مستندش سراغ بزرگان سینما رفت تا راوی داستان سفر دراز پنگوئن‌های امپراتور شوند. در نسخه انگلیسی مورگان فریمن، در نسخه هندی آمیتاب باچان و در نسخه فرانسوی شارل برلینگ راوی هستند.

«ٰرژه پنگوئن‌ها» با بودجه‌ای نزدیک ۸ میلیون دلار ساخته شد و سال ۲۰۰۵ روی پرده سینما رفت. این مستند با فروشی فراتر از ۱۲۷ میلیون دلار از پرده پایین آمد. ژاکه قسمت دوم این مستند موفق را سال ۲۰۱۷ با صدای مورگان فریمن و لمبرت ویلسون روانه بازار کرد.

بیشتر بخوانید: بهترین فیلم‌های مستند سال ۲۰۲۰

زمین و زیبایی‌هایش

سال ۲۰۰۷ مستندی پرهزینه به سینما آمد که زمین و زیبایی‌های گوناگونش را به زیبایی‌ به تصویر کشیده بود. «زمین» ساخته الیستر فوترگیل و مارک لینفیلد محصول مشترک انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا است.

این مستند با صرف نزدیک به ۵۰ میلیون دلار ساخته شد و در گیشه جهانی چیزی نزدیک به ۱۰۹ میلیون دلار فروش داشت. در این مستند هم بازیگران مطرح راوی شدند. در نسخه انگلیسی پاتریک استوارت، در نسخه مخصوص آمریکا جیمز ارل‌جونز و در نسخه ژاپنی کنت واتانابه صداپیشگی کردند.

ادامه این مستند با عنوان «زمین: روزی شگفت‌انگیز» با صدای رابرت ردفورد سال ۲۰۱۷ به بازار آمد.

دیگر پرفروش‌ها

مستندهای «جاستین بیبر: هرگز نگو هرگز»، «بولینگ برای کلمباین»، «آمریکای اوباما» و «دنیای زیر دریا» از دیگر مستندهای پرفروش هستند.

همانطور که مشخص است، «جاستین بیبر: هرگز نگو هرگز» درباره خواننده پاپ مشهور کانادایی است. این مستند سال ۲۰۱۱ به بازار آمد و با فروشی نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار به کار خود پایان داد.

بیشتر بخوانید: اعتراف جاستین بیبر به اشتباهاتی که او را منفور کرد

«بولینگ برای کلمباین» از مشهورترین کارهای مایکل مور است که بر موضوع آزادی حمل سلاح در آمریکا تمرکز دارد. این مستند برنده جایزه اسکار سال ۲۰۰۲ به سینما عرضه شد و با فروش ۵۸ میلیون دلار رکورد زد.

«آمریکای اوباما» قطعا از نظر تجاری مستند بسیار موفقی بود اما شاید آنچه مد نظر سازندگانش بود را به خوبی انجام نداد. این فیلم که با بودجه‌ای ۲ میلیون دلاری ساخته شد، گیشه‌ای ۳۳ میلیون دلاری داشت. در «آمریکای اوباما» دنیش دسوزا فیلمساز محافظه‌کار آمریکایی قصد داشت بر نتیجه انتخابات ۲۰۱۲ تاثیر بگذارد و شاید مانع ادامه ریاست‌جمهوری اوباما شود که در عمل روی نداد.

همانطور که مشخص است در مستندهای پرفروش تکرار آثاری درباره چهره‌های مشهور یا مستندهای طبیعی بیشتر از باقی موضوعات است. قطعا هزاران مستند درباره موضوعاتی مهم‌تر ساخته شده است و هر سال تعداد زیادی ساخته می‌شود. در این گزارش فقط به تعدادی از مستندهای موفق در گیشه پرداخته شد.

۲۴۱۲۴۱