هفته فرهنگ و هنر؛ تابوتی بر دوش نرگس، یاد آن آذر خونین، پرگشوده

هفته فرهنگ و هنر؛ تابوتی بر دوش نرگس، یاد آن آذر خونین، پرگشوده

• مسعود بهنود
• روزنامه نگار

۳ ساعت پیش

منبع تصویر، Social Media

توضیح تصویر،

تشییع جنازه دکتر محمد ملکی

آذر ماه آخر پاییز، زمستان شد. اهواز بی‌آب، سیل دید. روزهایی با نام‌های مبارزه با سانسور، لغو برده‌داری، کودکان معلول در میان بود اما خبری نداشت. دنیای نمایش متوقف مانده، تا این که یک خبر دوبار شادمانی آورد. خبر جشنواره فیلم-تئاتر که خوش خبری بود و دیگر این که جمعیت امام علی (همان‌ها که با تهمت تندروها به زندان رفتند و پاک ماندند) این جشنواره را برای همه فرزندان خورشید برپا کرد.

حکایت صدا و سیما که هر چه می‌گذرد روابطش با ستاد انتخابات اصولگراها (مستقر در محل مجلس شورای اسلامی) گرم‌تر می‌شود، چنان شده است که مردم و دست درکاران همه در تحلیل آن مانده بودند تا این که گره از جای خوبی گشوده شد. علی فروغی رییس پیشین حراست که اینک به ریاست شبکه سه منصوب شده و تحولاتی انجام داده که انقلاب نداد، در مصاحبه‌ای فاش کرد ماجرای عادل فردوسی پور چه بوده است.

به گفته افشاگر و شفاف این مقام "دیگر نمی‌شد این‌جوری ادامه داد. نه محبوبیت ایشان (عادل فردوسی‌پور) برای ما پنهان بود و نه تخصص ایشان پنهان بود. منتها مهمترین بحث این بود که کار از مدار خارج می‌شد و باقی هم نگاه می‌کردند و می‌گفتند اگر کسی می‌تواند از مدار خارج شود و به خاطر محبوبیتش کسی به او چیزی نگوید، ما هم همین کار را بکنیم. صداوسیما از هم می‌پاشید این‌جوری. ناگزیر بودیم از اینکه این تصمیم گرفته شود."

این تحلیل مشکل گشا باعث شد که روزنامه‌ها جرات کردند و در صفحات اول خود با تیترهای بزرگ از اهمیت این تحلیل خبر دادند. خبرگزاری مهر، نزدیک به ستاد مستقر در مجلس در مقدمه شرح این حادثه نوشت: چندی پیش عادل فردوسی‌پور در مراسم رونمایی از ترجمه جدید کتابش، در گفتگو با سروش صحت از علاقه‌اش به گزارشگری سخن گفت و اینکه آن را بیشتر از حوزه‌های دیگر دوست دارد. علی فروغی به فاصله اندکی از این حرف‌ها و در پی حاشیه‌های ادامه‌دار غیبت فردوسی‌پور در این شبکه سخنانی گفت. و این دومین تحلیل راهگشا از مسایل بسیار جدی است.

نرگس محمدی زیر تابوت

روز جهانی مبارزه با سانسور بود، همزمان با دستگیری مهدی محمودیان روزنامه‌نگار، و آرام‌ترین پیگیر عدالت. کسی که داشت برای لغو احکام اعدام امیرحسین مرادی، سعید تمجیدی و محمد رجبی می‌کوشید. سالگرد قتل‌های زنجیره‌ای هم رسید. شبکه‌های اجتماعی آتش آن سوز را روشن نگه داشتند اما یادی از آن جان‌باختگان در رسانه‌های چاپی و صدا و سیما نبود. ماه دوم آزادی نرگس محمدی از حبس هفت ساله شد، و ماه اول مرخصی نسرین ستوده از زندان به دلیل ابتلا به کرونا. چنین بود که همزمان با درگذشت محمد ملکی آزادیخواهی که چهل سال زیر فشار و زندان بود، نرگس محمدی بود تا رسم قرون را به هم ریزد و زیر تابوت همفکر و همرزم برود، همراه زنانی از مادران داغدار. اما ماه به پایان نرسیده بود که نسرین ستوده به زندان قرچک - که در آن جا به کرونا مبتلا شده بود - برگشت داده شد، در حالیکه همچنان به مداوا و استراحت نیاز داشت.

روز جهانی مبارزه با سانسور، نشانه فراوان داشت. ویدا ربانی به حبس افتاد چون چند توییت نوشت، حالا شش پنج روز از اعتصاب غذایش گذشت.

منبع تصویر، Vaznedonya

توضیح تصویر،

محمدمختاری/ ۱۳۲۱-۱۳۷۷

آفتاب ۳۰ سال لب بام

محمد مختاری، که خبر کشتنش دو روزی بعد از قطعه قطعه شدن پروانه و داریوش فروهر و سه روزی پیش از پیدا شدن جسد لاغر محمد جعفر پوینده به دست "ماموران خودسر"، آذر ۷۷ در گوش جهان پیچید، در سی سال شاعری انگار همیشه در انتظار بود.

سی سال قبل از آن کشته شدن، در پایان شعری از وی که احمد شاملو آن را برگزید و در خوشه چاپ شد، سروده بود:

لبت کجاست؟

صدای روز بلند است، اما کوتاه است دنیا

درست یک واژه مانده است تا جمله پایان پذیرد

و هر چه گوش می‌سپارم تنها

سکوت خود را می‌آرایم

و آفتاب لب بام همچنان سوتش را می‌زند

دشمنی با تئاتر چرا؟

تعطیل ماندن تئاتر در ارتباط با کرونا و مصایب آن چنان به بن بست خورده که انگار بازیگران و کارکنان نمایش و نمایشخانه‌ها فقط مانده که همراه با تئاترروها، دست به تظاهراتی بزنند. اینک آرام آرام دلیل خشم اهل نمایش آشکار شده است. دو درد آشنا و صاحب نطر در این باره گفتند.

حبر رسید که بعد یازده ماه تعطیلی درست در همان روز که دولت اعلام کرد تهران از وضعیت قرمز خارج شد و برخی از اصناف می‌توانند کار خود آغاز کنند حمید رضا نعیمی سرپرست گروه شایا اعلام کرد که نمایشنامه گرگاس (زود به خیر آقای وزیر) در سالن اصلی تئاتر شهر به اجرا در می‌آید.

روزنامه اعتماد مصاحبه‌ای کرد با نعیمی و از وی پرسید پارسال هم آماده اجرا بودی حالا چطور دوباره مشغول تمرین شده‌اید، کارگردان شرح داد که در ۹۸ نمایش "فردریک" نوشته امانوئل اشمیت با گروه زیادی از بازیگران حرفه‌ای تئاتر، سینما و تلویزیون تمرین شد. همه چیز آماده شد که گفتند باید متوقف شود. هزینه دپوی دکور بسیار بالا بود که به هزینه‌های قبلی افزوده می‌شد. گروه مستاصل ماند و نهایتا ناچار شدم به بازیگران و طراحان اعلام کنم اگر خارج از تئاتر کار دیگری دارند فعلا به آن برسند، چون اینجا [تئاتر] وضعیت اصلا روشن نیست.

حمید رضا نعیمی به اعتماد می‌گوید که با این تصمیم در دو نمایش مشغول بازی شدم سه ماه در دو گروه که جمعا ۳۰ نفر می‌شدند، در پلاتوهای کاملا غیر استاندارد، صرفا با وجود یک ماسک ساده روی صورت تمرین کردیم. ظرف سه ماه تمرین هیچ کس به بیماری مبتلا نشد. در دیگر سالن‌های نمایشی هم کمترین (نزدیک به صفر) آمار درباره ابتلا به کرونا گزارش شده است. بعدا نمایش «گُرگاس» را ۴۵ روز، روزی ۷ ساعت تمرین کردیم و تا امروز حتی یک مبتلا نداشته‌ایم.

بهروز غریب‌پور، نمایشنامه‌نویس و کارگردان درباره بازپخش تله‌تئاترهای قدیمی گفت: همان اوایل دوران همه‌گیری کرونا که همه به دنبال راهکار بودند، من در این‌باره صحبت کردم. طبیعی است که یکی از وظایف قطعی صداوسیما توجه به تئاتر است و مسبوق به سابقه هم هست. مثل زمانی‌که عباس جوانمرد سازمان تئاتری تلویزیون را تشکیل داد، پخش تئاتر از تلویزیون روال دائمی پیدا کرد و چقدر هم به مردم کمک کرد. شما تصور کنید که "گاو" و "هالو" به‌عنوان آثار شاخص دراماتیک ما ابتدا در تلویزیون معرفی شدند و بعد تبدیل به فیلم شدند.

غریب‌پور به اعتماد گفته: شبکه‌های تلویزیونی مختلف دنیا بلافاصله پس از پاندمی کرونا تله‌تئاترهایشان را پخش کردند. گنجینه‌های خودشان را به روی مخاطبان باز کردند و میلیون‌ها نفر این آثار را دیدند. هم در حوزه موسیقی و هم در حوزه تئاتر این اتفاق افتاد. من نمی‌دانم لجاجت سیمای جمهوری اسلامی با تئاتر چه زمانی به پایان می‌رسد.

منبع تصویر، K.Mehregan

توضیح تصویر،

تهران در ۱۰۰ سال

دیروز و امروز تهران

در ۵ گالری خانه هنرمندان نمایشگاه عکس، پوستر،نقاشی، کاریکاتور و اسکیس‌های شهری از ۲۳ آبان برگزار شد و مقرر بود که تا چهارم آذر برقرار باشد اما با توجه به مقررات قرنطینه شهری تا ۱۴ آذر تمدید شد.

در این مدت مردم زیادی و از جمله مدیران برجسته و نمایندگانی از کشورهای مختلف جهان مانند سفیران فرانسه، اتریش و ژاپن به دیدار رفتند. تماشاگران که برخی از ایرانیان مقیم خارج از کشور بودند در دفتر یادداشت‌ها ابراز حیرت کردند از تغییراتی که در شهر رخ داده است.

یک بخش از این نمایشگاه‌ها که با کوشش مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران برنامه‌ریزی شد، به مقایسه‌ای صدساله مربوط بود. عکس‌هایی از کیوان مهرگان و عباس داوری که با کولاژ عکس‌های یک قرن پیش با بنای امروزی، عکس‌های تازه‌ای از تهران ساخته بودند.

گالری ایرانشهر در نمایشگاهی آنلاین با عنوان قاف، به گذشته‌ها سری زده است.

در این نمایشگاه آثاری از فریدون امیدی، مهناز پسیخانی، علیرضا جدی، هادی جمالی، جمشید حقیقت‌شناس، خسرو خسروی، احمد خلیلی فرد، مهشید رحیم‌تبریزی، شهناز زهتاب، رسول سلطانی، فریده شاهسوارانی، منیژه صحی، ماتیسا کازرونی، بهنام کامرانی، سیمین کرامتی، مهرداد محب‌علی، احمد مرشد‌لو، الهه مقدمی، حسن موریزی نژاد، احمد نادعلیان، کریستا ناسی، علی ندایی، کریم نصر و احمد وکیلی به چشم می‌آید.

گالری خود درباره این نمایشگاه توضیح داده که: گروه ٣٠ تشکلی از نقاشان حرفه‌ای است که فعالیت خود را از سال ١٣٧٩ آغاز کرده ‌است. اینکه به چه میزان اهداف گروهی این جمع در طی گذار از این سالها تحقق یافته، موضوع ما در این نمایشگاه نیست. گو اینکه بازخوانی چنین نمایشگاهی (بعد از ١۶ سال) شکلی از ارزیابی کیفی آثار نیز به حساب می‌آید. اما آنچه گالری ایرانشهر را ترغیب به همکاری برای برگزاری این نمایشگاه کرده است؛ نقطه‌گذاری مجدد بر تاریخ فعالیت کارگروهی نقاشان گروه ٣٠ است. چرا که انرژی و اهداف یک تشکل نه در آغاز بلکه در میانه راه و یا در پایان یک مسیر طولانی‌ست که آشکار می شود.

در یک زمان، تهران و لس آنجلس

با همه محدودیت‌ها که در تبادل فرهنگی فارسی زبانان با جهان وجود دارد، اما فرهنگ همچون آبی روان است. از هفته گذشته روزنامه اعتماد چاپ تهران صفحه آخر را به زبان انگلیسی اختصاص داد، نشانه‌ای برای ره گشودن به نگرش‌های جدید در تاریخ و تمدن باستانی.

اما شاید خبر خوش‌تر وقتی است که اولین شماره مجله جهان باستان به سردبیری تورج دریایی با هیات تحریریه‌ای به وسعت جهان، این هفته در یک زمان در تهران و لس آنجلس به دست‌ها رسید. این دو فصلنامه مجله‌ایست علمی که می‌کوشد تا آخرین تحولات و نظریه‌ها در حوزه مطالعات باستان را به زبان ساده در اختیار مخاطبان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ قرار دهد.

مجله در عین حال مصاحبه هایی دارد با چهره های صاحب نام در عرصه های گوناگون مطالعات باستان انجام خواهد داد.

در اولین شماره جهان باستان، خانم‌ها: سمرا آذرنوش از اکول پرتیک پاریس، مهناز بابایی دانشگاه آزاد اسلامی تهران، راضیه تعصب دانشگاه پرینستون، مریم دارا میراث فرهنگی از تهران، سپیده قاهری از اکول پرتیک پاریس، نینا مازجو دانشگاه کنکوردیا مونرآل، بهار مختاریان دانشگاه هنر اصفهان، انوشیک میلیکیان پژوهشگاه علوم انسانی تهران، آنی هنرچیان دانشگاه یوتا و الین هوسپیان دانشگاه لیموژ فرانسه، و آقایان: محمد ایمان‌پور دانشگاه فردوسی مشهد، حمید بیکس دانشگاه نانتر پاریس، پارسا دانشمند دانشگاه اکسفورد، شاهرخ رزمجو دانشگاه تهران، خداداد رضاخانی دانشگاه پرینستون، کیوان زارعی دانشگاه ساووا مون بلان فرانسه، شروین فریدنژاد فرهنگستان علوم اتریس و علیرضا عسگری چاوردی دانشگاه شیراز، مهرداد ملک زاده پژوهشکده باستان شناسی تهران و علی هژبری وزارت میراث فرهنگی ایران اعضای هیات تحریریه بوده‌اند.

جهان باستان مجله علمی درباره تاریخ و تمدن توسط نشرمهری منتشرشده است. طراح نام مجله نورالدین زرین کلک.

منبع تصویر، Social Media

جایزه برای نمایشنامه ویروس مرگ

جایزه بهترین متن جشنواره امریکایی پرده قرمز به نمایشنامه‌ ماهانا نریمانی نمایشنامه‌نویس ایرانی رسید. اهمیت این نمایشنامه به محتوای آن است که در آن ظهور ویروسی مرگبار، دو سال پیش از شیوع کرونا، پیش بینی شده است

ماهانا نریمانی با نمایش labor (درد زایمان) در پنجاه و یکمین دوره جشنواره پرده قرمز شرکت کرد. جشنواره در شش بخش جایزه داد. بهترین کارگردانی، بهترین متن، بهترین گروه بازیگران، بهترین بازیگر، بهترین استفاده از تکنولوژی و بهترین اثر به عنوان اثری تولید. جایزه متن به نمایشنامه ماهانا رسید که در بخش بازیگری هم کاندیدا شده بود.

نمایشنامه باردار که توانست جایزه بهترین متن جشنواره پرده قرمزرا بگیرد، داستان چهار زن باردار را روایت می‌کند که یک سال پس از انتشار یک ویروس -فیلوویرید- به موسسه‌ای دولتی وارد می‌شوند تا صلاحیت آن‌ها برای مادرشدن و دریافت واکسن سنجیده شود.

این نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتربه خبرگزاری ایلنا گفته است: تعداد واکسنی که در نمایشنامه تولید می‌شود محدود است و برای همین واکسن‌ها سهمیه‌بندی شده. مرگ و میر زیاد است، و ‌باید خانواده‌ هایی که در شرف تولد فرزند هستند، برای دریافت واکسن دارای یکسری صلاحیت‌ها باشند. اما زنان باردار با ورود به موسسه متوجه می‌شوند ماجرا چیز دیگری بوده و به خاطر شرایط سختی که در آن هستند باید هزینه‌های دیگری برای به دست آوردن واکسن بپردازند که سنگین و دردناکی است.

نریمانی تصریح کرد: من قرار نبود که در این اثر زنان را مقابل مردان قرار دهم، چیزی که سعی کردم درباره‌اش حرف بزنم «انسانیت» فارغ از هر جنسیتی است.

او یادآور شد: من این متن را دو سال و نیم پیش نوشته بودم؛ آن موقع فکر می‌کردم چنین ویروسی شاید ۵۰ سال دیگر به وجود بیاید نه یک سال بعدش! وقتی کرونا پیش آمد و همان اوایل قرنطینه، آن را به انگلیسی ترجمه کردم و برای یک فستیوال نمایشنامه‌نویسی در امریکا فرستادم و پذیرفته شد اما گفتند به خاطر تحریم‌ها مجبوریم از لیست نهایی حذف‌تان کنیم. بعد هم این جشنواره پیش آمد و با من تماس گرفتند و پیشنهاد اجرای آن را مطرح کردند.

ماهانا نریمانی تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد کارگردانی در تهران به اتمام رسانده است. او در سال ۸۹ با ورود به گروه تئاتر "جلفا" فعالیت خود را آغاز کرده و تاکنون در نمایش‌های متعددی به عنوان بازیگر حضور داشته و در مقام نویسنده و کارگردان نمایش زمین صفر روی صحنه آورده و کندو را به همکاری مهدی مشهدی کاظمی نوشته است.

منبع تصویر، Social Media

توضیح تصویر،

ناگهان درخت

کپی‌رایت بین‌المللی برای فیلم ایرانی

فیلم سینمایی "ناگهان درخت" به کارگردانی صفی یزدانیان و تهیه کنندگی پیمان معادی، در کشور آمریکا کپی‌رایت بین‌المللی گرفت و در کتاب‌خانه واشنگتن دی‌سی به ثبت رسید.

مهدی معزی مجری طرح این فیلم با اعلام این خبر، در این‌باره توضیح داد: تیم حقوقی فیلم سینمایی ناگهان درخت که در کشور آمریکا مستقر هستند، در جهت احقاق حقوق مولفین با هرگونه نقض قانون در جهت دانلود و کپی فیلم برخورد حقوقی خواهد داشت. لازم به ذکر است، قانون کپی‌رایت در کشور آمریکا دارای بالاترین قدرت اجرایی در دنیاست. تا قبل از اکران نیز اقداماتی غیرقانونی در جهت پیش فروش سایت‌هایی در آمریکا، کانادا، مالزی، ترکیه، امارات و انگلیس صورت گرفته بود که جلوی آن گرفته شد.

این فیلم قرار است از اواسط آذر ماه در پلتفرم‌های اینترنتی اکران آنلاین شود.

پیمان معادی، مهناز افشار، زهره عباسی، شقایق دهقان، مهراب قاسم خانی، سیامک صفری و پانته‌آ پناهی‌ها در این فیلم بازی کرده‌اند.