صد زن؛ زنان و سینما، ازافزایش تولید فیلم تا جنبش برابری جنسیتی درسینما
- حسین دانش
- منتقد سینما
منبع تصویر، Getty Images
توضیح تصویر،اعتراض فیلمسازان و دست اندرکاران زن در صنعت فیلم در جشنواره کن ۲۰۱۸ به نابرابری جنسیتی در سینما، انیس ورادا نفر اول سمت راست
"انیس واردا" که او را مادرکلان (مادربزرگ) دوست داشتنی سینمای موج نو فرانسه نیز نامیدند، درجریان کارزار برابری جنسیتی درجشنواره فیلم کن گفته بود: "سینما بدون ارزشهای واقعی فمینیستی، پردهای برای نمایش پدرسالاری خواهد بود. فمینیسم جنبش ضد مردان نیست. فمینیست سیخ کباب هم نیست که اگر یک طرف سیخ را داغ کردند، من هم حسابی طرف دیگرسیخ را داغ کنم. ما فقط برای برابری تلاش میکنیم و فراموش نکنیم مردانی هم هستند که برای ارزشهای فمینیستی احترام قائلاند و تلاش میکنند. درسینما و درمیان نسل ما، اینگمار برگمن، تارکوفسکی و ژان لوک گدار را نمیشود فراموش کرد، و هستند مردانی درصنعت تولید درسینما که سالهاست سهم و حق زنان را نادیده میگیرند اما مبارزه ما برای بهتر شدن ادامه دارد".
انیس واردا ازنسل موج دوم فمینیسم بود و درسالهای اخیرهم، با شوخطبعی و تیپ خاصی که داشت درکنارموج چهارم فمینیسم ایستاد. فیلم "خانه به دوش" محصول ۱۹۸۵ از آثار به یادماندنی سینمای فمینیستی بهشمار میرود که خانم واردا جایزه شیرطلایی جشنواره ونیز را برای این فیلم دریافت کرد.
براساس گزارشهای منتشر شده ازسوی مجامع سینمایی، میزان تولید فیلم با محور زنان در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. حجم نمایش فیلم و سریال با محوراصلی زنان درنتفلیکس، شرکتهای پخش در امریکا و اروپا وسایت آی پلیربیبیسی، نشان از تمرکز بیشترسینما درباره زنان درسال ۲۰۲۰ دارد. فیلمهای کارگردانی شده توسط زنان نیز، افزایش ۱۰٫۹درصد را تا ماه نوامبر۲۰۲۰ نسبت به تمام سال ۲۰۱۹ نشان میدهد.
آیا این آمارنشانهای امیدوارکننده درجهت برابری جنسیتی درتولید فیلم است؟
آیا جنبش برابری جنسیتی درسینما که طی چند سال اخیر به راه افتاد و انیس واردا هم عضو آن بود، به نتایج ابتدایی و امیدوارکننده نزدیک شده است؟
آیا فقط بالارفتن میزان تولید فیلمهای "زن محور" کافی است یا به گفته لورا مالوی، فیلمسازانگلیسی و نظریهپردازسینمای فمینیستی اساس کار و نوع نگاه به زنان درفیلمهای هالیوود و بخش مهمی ازجهان، نگاه کالایی و لذت پروربرای مردان است؟
منبع تصویر، Canne film festival
توضیح تصویر،جنبش برابری جنسیتی در سینما
درادامه مطلب به بررسی پرسشهای فوق پرداخته و دربخش پایانی به خوانش کوتاه ازدیدگاههای لورا مالوی درباره سینما و زنان خواهیم پرداخت.
نابرابری جنسیتی درسینمای معاصر
هالیوود به نسبت سطح کلان تولید فیلم درآن، بزرگترین مرکز نابرابری جنسیتی درصنعت سینما شناخته شده است. در گزارشی که مرکز مطالعات زنان دربخش فیلم و تلویزیون درآمریکا با همکاری بنیاد تحقیقاتی اننبرگ درسپتامبر۲۰۲۰ منتشر کرد، سهم کارگردانان زن درفیلمهای مطرح سال ۲۰۱۹ درامریکا را ۱٫۷ درصد و سهم فیلمسازان مرد را ۸۹٫۳ درصد اعلام کردهاند. در این گزارش میزان نقش زنان در کارتهیه کنندگی فیلم ۲۴٫۳ درصد درج شده است اما میزان سهمگیری زنان برای تماشای فیلم و خرید بلیط، ۵۱ درصد بوده است. پرفروشترین اثرسینمایی داستانی از کارگردان زن در سال ۲۰۱۹، فیلم "کاپیتان مارول" ساخته آنا بودن و رایان فلک بود که با بودجه ۱۵۲ میلیون دلار، تا سقف ۱٫۱۲۸ میلیارد دلار فروش کرد.
فرهنگ مسلط مردمحوردرهالیوود و رفتاردرجه دو با زنان، بحث جدی را درسالهای اخیربرانگیخته است. از نابرابری دستمزدها و سهم اندک کارگردانان زن تا تعداد جوایز دریافتی و آزار و اذیت جنسی زنان، همه نشان ازرسواییهای کلان درهالیوود داشته است. در همین حال، برخی از منتقدین آمریکایی به این باور اند که چینیها نیز در نابرابری جنسیتیی در هالیوود سهیماند به دلیل این که شرکتهای چینی چند استدیوی بزرگ هالیوود را خریده اند و در مدیریت تولید و اقتصاد فیلم در هالیوود نقش دارند. آنچه روشن است، هالیوود قبل از حضور شرکتهای چینی نیز، سابقه بسیار طولانی در نابرابری جنسیتی در سینما دارد و سالهاست مراسم اسکار هم به نابرابری جنسیتی و نابرابری نژادی متهم است.
در اروپا نیز بحث نابرابری جنسیتی درسینما مطرح است. با آنکه وضع درسویدن، هلند، آلمان و فرانسه اندکی بهتر بوده اما همچنان نابرابراست. در گزارش کمیسیون فرهنگی اتحادیه اروپا آمده است که سویدن بیشترین میزان حضور زنان مقابل دوربین و عقب دوربین درسینما را داشته است. زنان درسویدن و در سال ۲۰۱۷ تا سقف ۴۰ درصد دربخش های مختلف صنعت سینما نقش داشتهاند. این سهم بعد از سال ۲۰۱۷ کاهش یافت اما در سال ۲۰۲۰ به ۳۳ درصد رسید.
دربریتانیا با وجود سهم پنجاه درصدی زنان درآموزش عالی فیلمسازی، میزان جذب شغلی زنان در سینما پایین است. استیفن فالوس، پژوهشگر سینمایی درلندن درتحقیق مفصل خود، سهم فیلمسازان زن در بریتانیا بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ را ۱۴ درصد ذکر کرده است اما سهم زنان درشغلهای سینمایی چون بازیگری، گریم، تهیه کنندگی، طراحی صحنه و لباس بیشتر بوده است.
منبع تصویر، Getty Images
توضیح تصویر،اعتراض ۸۲ فیلمسازان و دست اندرکاران زن در صنعت فیلم در جشنواره کن ۲۰۱۸ به نابرابری جنسیتی در سینما
جنبش برابری جنسیتی درسینما "پنجاه پنجاه تا سال ۲۰۲۰"
وضعیت نابرابری جنسیتی درصنعت فیلم در آمریکا و اروپا باعث ایجاد کارزار گسترده برای طرح مطالبات صنفی زنان درعرصه سینما شد. اولینبار آنا سرنر، رئیس انستیتوی فیلم سویدن، کارزار برابری جنسیتی در صنعت سینما را در جشنواره فیلم کن در سال ۲۰۱۶ به راه انداخت. این کمپین تحت عنوان "پنجاه پنجاه تا سال ۲۰۲۰" به سهم برابر قصههای زنان در سینما، سهم برابرشغلی برای زنان در صنعت فیلم، حقوق برابر، نمایش پنجاه درصدی آثار فیلمسازان زن درجشنوارهها و سهم برابر زنان در هیاتهای گزینش و داوری جشنوارهها تاکید داشت. دراین کارزارکه توسط آلیس باکونکه، وزیرفرهنگ سابق سویدن در جشنواره کن تشریح شد، وزیر فرهنگ فرانسه، مسئولان جشنوارههای اروپایی، انستیتوی فیلم بریتانیا و تعدادی از موسسات ملی فیلمسازی دردنیا، متعهد به رعایت برابری جنسیتی درسینما و نمایش برابر فیلمها تا سال ۲۰۲۰ شدند.
منبع تصویر، Swidish film institue
توضیح تصویر،آلیس با
این کارزار طی چهار سال گذشته تبدیل به جنبشی برای زنان درعرصه سینما شد. ۸۲ فیلمساز و هنرمند زن از جمله انیس واردا و کیت بلانشت، ضمن خوانش بیانیهای بر روی پلههای جشنواره کن در سال ۲۰۱۸، درخصوص نابرابری جنسیتی درسینما و جشنوارهها اعتراض کردند. بعدا کمیسیون فرهنگی اتحادیه اروپا، برنامه جدیدی را براساس خواستههای این جنبش درعرصه برابری جنسیتی در صنعت فیلم تصویب کرد.
منبع تصویر، Wiki
توضیح تصویر،آنا سرنر، رئیس انستیتوی فیلم سویدن، آغاز کننده کارزار برابری جنسیتی در سینما
در صحبتی که اوایل امسال با آنا سرنر درجشنواره گوتنبرگ داشتم، وی ضمن خوشحالی ازایجاد برخی تغیرات درحضور پررنگتر زنان درفیلمهای تولید شده در سال ۲۰۲۰، از روند کند اجرایی شدن همه تصمیمات جنبش برابری جنسیتی در سینما در سال ۲۰۲۰ ابراز رضایت نکرد و گفت: "دنیا همچنان برای زنان نابرابراست و این زمان میبرد. تعدادی هستند که عملا علاقمند به برابری جنسیتی در صنعت فیلم نیستند اما این تغییر براساس تعهدات و قوانین عملی خواهد شد".
درمیان جشنوارهها، جشنواره بین المللی فیلم گوتنبرگ در سویدن اولین جشنواره اروپایی است که سهم پنجاه درصد برای نمایش آثارفیلمسازان زن درسال ۲۰۲۰ را عملی ساخت.
منبع تصویر، GFF
توضیح تصویر،لورا مالوی و نظریه فمینیستی در سینما
لورا مالوی، فیلمسازانگلیسی و استاد دانشگاه در لندن، یکی ازمطرحترین نظریهپردازان سینمای فمینیستی است. او برعکس خیلی ها که خواهان افزایش تولید فیلم با محور زنان هستند، بر افزایش کیفی و طرح موضوعات مرتبط با ارزشهای فمینیستی در سینمای زنان تاکید دارد. خانم مالوی چندین کتاب در عرصه سینما نوشته که کتاب "جاذبه بصری و روایت سینمایی" بخشی ازنظرات فمینیستی او را منعکس کرده است. کتاب اخیر او بنام "پس منظر بصری: درباب سینما، زنان و دوران تغییر" که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد به نوعی مانیفست او درباره زن و سینما است.
منبع تصویر، Alamy
توضیح تصویر،لورا مالوی، فیلمساز و نظریه پرداز سینمای فمینیستی
مالوی معتقد است هالیوود بیرحمانه، بدن زن را به عنوان یک کالا و مانکن به بازارعرضه میکند. او نگاه غالب مردانه درهالیوود و بخشی از سینمای جهان را مبتنی بر سودآوری و فرهنگ لذت مردانه توصیف میکند. این منتقد و نظریهپرداز، اقتصاد مسلط درصنعت سینما را، اقتصاد مرد محور در جهان تعریف میکند که دغدغههایشان، دغدغههای زنان نیست. همچنین خانم مالوی درکتاب خود تاکید کرده است که سینمای فمینیسم باید درصدد لذت زدایی ازفیلمهای با موضوع زنان باشد چنان که مرز زیبایی و نازیبایی زن را باید شکست تا به مسایل مهمتر و مطالبات انسانی دست یافت. بحث بدن، خودشیفتگی و تعریف بصری ازحقیقت زیبایی در سینما، از جمله مسایل مورد توجه این نظریهپردازاست.
لورا مالوی فصلی از کتاب جدیدش را به معرفی پنج فیلم ازپنج فیلمساز زن دردنیا اختصاص داده است. از نظرمالوی، این پنج فیلمساز زن به عنوان نمونههای از دهها فیلمسازمستقل دیگر، توانستهاند ارزشهای فیمینیستی و جهان واقعی زنان را در آثار شان به نمایش بگذارند.
فیلم "دختران غبار" ساخته جولی داش فیلمسازامریکایی، "ژان دیلمن" ساخته شانتال اکرمن فیلمساز بلژیکی، مستند "یک ساعت دیگر با تو" از الینا مارازی فیلمسازایتالیایی، فیلم "زیر پوست شهر" ساخته رخشان بنیاعتماد فیلمسازایرانی و فیلم "باغچه" ساخته کلیو برنارد فیلمسازانگلیسی از جمله آثاری است که مالوی به شرح آنها پرداخته است.
از میان این پنج فیلمساز زن، خانم "شانتال اکرمن" تحت تاثیر نظریههای فمینیستی لورا مالوی در آثارش است.
آنچه درکنار جنبش برابری جنسیتی درسینما مهم است، خوانش نظریههای افرادی چون لورا مالوی و فیلمسازان مستقل سینمای فمینیستی در جهان است که با نگاه منتقدانه به بنیانهای فکری و اجتماعی نقش زنان درسینما توجه دارند.
منبع تصویر، Swidish film institute
توضیح تصویر،لورا مالوی
بیشتر بخوانید:
- صد زن؛ بهناز فرحی: زنان نسل بعدی آرزوهای بزرگی داشته باشند
- کامالا هریس؛ زنی که با هویتهای رنگارنگ خود 'راحت' است
- صد زن؛ سمیه فاروقی؛ از هرات تا واشنگتن
- صد زن؛ از فعالیت در شهر بی سینما تا نمایندگی افغانستان در اسکار
- صد زن؛ شهزاده سمرقندی: چگونه نویسنده شدم؟
منبع خبر: بی بی سی فارسی
اخبار مرتبط: صد زن؛ زنان و سینما، ازافزایش تولید فیلم تا جنبش برابری جنسیتی درسینما
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران