آموزش و پرورش، مجیدِ «قصه‌های مجید» را نمازخوان کرد

یک ماه پس از جنجالی شدن موضوع تغییر داستان نادر ابراهیمی در کتاب‌های درسی و در پی رسانه‌ای شدن تغییر تکه‌هایی از داستان قصه‌های مجید در کتاب‌های درسی، هوشنگ مرادی کرمانی نیز به این تغییر واکنش نشان داد و گفت آموزش و پرورش بدون مجوز و اطلاع او چنین کاری کرده است.

هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده «قصه‌های مجید» روز یکشنبه ۱۶ آذر به خبرگزاری ایسنا گفت: «بدون مجوز نویسنده و بدون اطلاع من دست به چنین کاری زده‌اند. من رضایت ندارم و اطلاع هم نداده‌اند».

در داستان «سفرنامه اصفهان» از این مجموعه در کتاب فارسی پایه هفتم در دو جا عبارت «نماز خواندم» به متن این داستان اضافه شده است.

انتشار تصویر این تغییر در شبکه‌های اجتماعی واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخت و اکنون آقای مرادی کرمانی با اعلام این‌که راضی به این تغییر نیست، گفته است: «مجید یک بچه ۱۰-۱۲ ساله است و به سنی نرسیده که نماز بخواند. در این داستان این بچه می‌خواهد به اصفهان برود و جاهای دیدنی‌اش را ببیند».

در متن اصلی داستان هوشنگ مرادی کرمانی آمده است «بی‌بی برایم بار و بندیل بست. من هم بیکار ننشستم، ناشتایی خورده و نخورده پریدم روی چرخ...»، اما در کتاب درسی متن را این‌طور تغییر داده‌اند: «بی‌بی وقت نماز صبح بیدارم کرد، برایم بار و بندیل بست. من هم نماز خواندم، ناشتایی خورده و نخورده، پریدم روی چرخ...»

جای دیگری هم در متن اصلی داستان مرادی کرمانی آمده است «ظهر شد. صدای اذان می‌آمد. کار اکبر آقا تمامی نداشت. حوصله‌ام سر رفته بود...»، اما در کتاب درسی داستان را این‌گونه تغییر داده‌اند: «ظهر شد، صدای اذان می‌آمد. وضو گرفتم و نماز خواندم. کار اکبر آقا تمامی نداشت. حوصله‌ام سر رفته‌ بود.‌..»

هوشنگ مرادی کرمانی با اشاره به تغییراتی که چند سال پیش نیز در این داستان اعمال شده بود، گفته است «در داستان دست می‌برند و می‌خواهند از این راه بچه‌ها را نمازخوان کنند، اما این کار تاثیر آموزشی و تربیتی برای بچه‌ها ندارد. این داستان، داستانی ادبی است».

مسئولان وزارت آموزش و پرورش هنوز به این موضوع واکنش نشان نداده‌اند، اما حدود یک ماه پیش، پس از آن‌که همسر نادر ابرهیمی نسبت به تغییر در داستان «قلب کوچک را به چه کسی بدهیم» در همین کتاب درسی به‌تندی واکنش نشان داد، وزیر آموزش و پرورش گفت این تغییر در دوره مسئولیت او رخ نداده است.

محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش، همچنین به این پاسخ بسنده کرد که از همکاران خود در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی خواسته است «تغییرات دو سال اخیر کتاب‌های درسی را بازبینی و اصلاحات لازم را در چاپ جدید اعمال کنند».

در متن اصلی داستان نادر ابراهیمی آمده بود «قلبم را می‌بخشم به همه‌ آن‌هایی که جنگیدند و دشمن را از خاک ما، از سرزمین‌ ما و از خانه ما بیرون انداختند». اما در کتاب درسی این متن این‌گونه تغییر پیدا کرده است: «قلبم را می‌بخشم به همه آن‌هایی که به‌ خاطر اسلام جنگیدند».

انواع سانسور در کتاب‌های درسی ایران موضوعی است که در یک دهه اخیر هرازچندگاه مطرح می‌شود. پیش از این در شهریورماه سال جاری نیز حذف دختران از طرح جلد کتاب ریاضی سوم دبستان جنجالی شد که نهایتاً موج اعتراض‌ها باعث شد وزیر آموزش و پرورش این اقدام را «بی‌سلیقگی» بخواند و ضمن «عذرخواهی»، وعده اصلاح آن را بدهد.

این در حالی بود که سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش که مسئولیت تدوین کتب درسی را بر عهده دارد، در پاسخ به انتقادات گسترده در این باره، دلیل آن را «شلوغی تصویر قبلی» عنوان کرده و مدعی شده بود «پیشنهاد دوستانی که از منظرهای هنری، زیباشناسی و روانشناسی بخش‌های مختلف کتاب را بررسی می‌کنند بر این بوده است که تصویر خلوت‌تر گردد».

این واکنش‌ها و نیز «عذرخواهی و وعده اصلاح» وزیر آموزش و پرورش در حالی است که از نتیجه «دستور بررسی» او که آبان سال گذشته در واکنش به موج انتقادها به تغییرات جنجالی محتوای کتب درسی ادبیات فارسی از آن خبر داد، هنوز گزارشی منتشر نشده است.

سال گذشته وقتی فهرستی از حذفیات و اضافات سال‌های اخیر کتاب‌های درسی ادبیات فارسی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها پیدا کرد، وزیر آموزش و پرورش در توئیتر نوشت «دستور بررسی» داده و اطمینان داد که «آموزش و پرورش پاسدار و مروج سرمایه‌های معنوی کشور است».

حذف غزل «در این سرای بی‌کسی» هوشنگ ابتهاج (سایه)، غزل «جوانی» رهی معیری، شعر «باغ بی‌برگی» اخوان، داستان «حلاج» تذکره‌الاولیاء، شعر «داروگ» نیما یوشیج، داستان «سیاحت‌نامه ابراهیم بیگ»، شعر «مادر» ایرج میرزا، و اضافاتی چون شعرهایی از شاعران انقلاب از جمله شعر مرتضی امیری اسفندقه درباره محسن حججی از جمله این تغییرات گسترده بود.

همان زمان، حسین قاسم‌پور مقدم، مدیر گروه تألیف کتب درسی ادبیات فارسی، از همۀ این حذف و اضافه‌ها به‌طور کامل دفاع کرد و گفت: «وقتی شما در یک نظام ارزشی زندگی می‌کنید، برای حفظ کیان آن موظفید بین دو متن، آن را انتخاب کنید که به اعتقادات و باورهای نظام نزدیک باشد».

در کنار این موارد، حذف برخی مطالب مربوط به «جنایات تاریخی روسیه در ایران» از کتاب فارسی ۲ پایه یازدهم و پس از آن، حذف انتگرال از کتاب‌های درسی دانش‌آموزان دبیرستانی حاشیه‌ساز شده است، اما در هیچ‌یک از موارد منجر به اصلاح این موارد در کتب درسی نشده است.

سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش نقش اصلی را در تدوین و تغییر محتوای کتاب‌های درسی مدارس ایران بر عهده دارد که ریاست آن از دی ۱۳۹۷ تا اردیهشت امسال با علی ذوعلم بوده است.

علی ذوعلم در کنار سمت‌هایش، معاون مؤسسه پژوهشی حفظ و نشر آثار علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، نیز هست که مسئولیت تأمین محتوای سایت خامنه‌ای، تولید کتاب از سخنرانی‌های خامنه‌ای و تربیت پژوهشگر در این زمینه را بر عهده دارد.

بر اساس گزارشی که سال گذشته منتشر شد، این سازمان همچنین در حال برنامه‌ریزی برای گنجاندن مطالب ضدآمریکایی در کتاب‌های درسی است و آقای ذوعلم با اعلام این‌که کارگروهی برای این کار تشکیل داده، گفت در یک بازه دو، سه ساله این پروژه به نتیجه خواهد رسید.

بیشتر در این باره:

پشت صحنه تغییرات کتاب‌های فارسی مدارس

پاسخ «عجیب» آموزش و پرورش به حذف جنجالی دختران از جلد کتاب ریاضی

وزیر آموزش و پرورش وعده داد حذف دختران از جلد کتاب درسی را اصلاح می‌کند

تأیید حذف مطالب منفی مربوط به روسیه از کتاب درسی در ایران

ماجرای سانسور پوستر سایت خامنه‌ای در مجله وزارت آموزش و پرورش