راز موفقیت نارندرا مودی و حزب ملی‌گرای او در هند چیست؟

راز موفقیت نارندرا مودی و حزب ملی‌گرای او در هند چیست؟

• سوتیک بیسواس
• گزارشگر بی‌بی‌سی، هند

۳۷ دقیقه پیش

منبع تصویر، AFP

توضیح تصویر،

به نظر می‌رسد که بسیاری از هندی‌ها به چشم نجات‌دهنده‌ای به آقای مودی نگاه می‌کنند که تمامی مشکلاتشان را حل خواهد کرد

شکی نیست که حزب ملی‌گرای هندو بهاراتیا جاناتا (بی‌جی‌پی) که از سال ۲۰۱۴ زمام امور را در هند در دست داشته است، به حزب مسلط این کشور تبدیل شده است.

این حزب توانسته است با رهبری نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، در دو انتخابات قاطعانه پیروز شود، و با وجود از دست دادن برخی ایالات جای پای خود را در سراسر کشور محکمتر کند.

حزب کنگره، نیروی سیاسی مخالف در هند، ضعیف و سرگردان است، و به نظر می‌رسد که شاخه‌های منطقه‌ای آن که زمانی قدرت زیادی داشتند پتانسیل خود را از دست داده‌اند؛ و هیچ فرد معتبری که بخواهد آقای مودی را به چالش بکشد در افق دیده نمی‌شود.

• مودی در مراسم نصب سنگ بنای معبد جدید هندوها شرکت کرد
• چرا هند در حال حذف اسامی اسلامی است؟
• هندوهای تندرو نارندرا مودی را از خودشان می دانند

سوهاس پالشیکار، کارشناس علوم سیاسی، می‌گوید بی‌جی‌پی "دومین نظام حزبی مسلط" هند است. اولی حزب کنگره ایندرا گاندی، نخست‌وزیر سابق این کشور، بود که بیش از نیم قرن بر هند حکومت کرد.

بی‌جی‌پی نخستین و تنها حزبی است که از سال ۱۹۸۴ به بعد اکثریت واضح کرسی‌های مجلس را به خود اختصاص داده است. بعد از ایندرا گاندی که در سال ۱۹۸۴ ترور شد، آقای مودی "تنها رهبری است که می‌تواند مدعی برخورداری از حمایت توده‌ای در سراسر کشور شود".

موفقیت انتخاباتی بی‌جی‌پی عمدتا به شخصیت کاریزماتیک آقای مودی و سیاست‌ورزی مبتنی بر دوقطبی مذهبی و ملی‌گرایی زمخت نسبت داده می‌شود.

موتور محرک کارزارهای سیاسی این حزب شبکه‌ای از کارمندان است که عمدتا پیاده‌نظام سرچشمه ایدئولوژیک آن یعنی "راشتریه سویم سیوک سنگه" (آراس‌اس) محسوب می‌شوند.

در سال‌های اخیر، بی‌جی‌پی از "منابع مالی غیرشفاف" نیز بهره برده است، و از طرف گستره عظیمی از رسانه‌های نامنتقد جریان اصلی نیز حمایت می‌شود.

اما وینای سیتاپاتی، کارشناس علوم سیاسی، در کتاب جدید خود که تحت عنوان "بی‌جی‌پی پیش از مودی" منتشر شده است می‌گوید که "چاشنی اسرارآمیز" موفقیت این حزب، و همچین آراس‌‌اس، شاید "تمرکز خدشه‌ناپذیرشان بر اتحاد" باشد.

آقای سیتاپاتی، استاد علوم سیاسی و حقوق در دانشگاه آشوکا، می‌گوید که کادرهای آراس‌اس، سنگ‌بنای ۹۵ ساله ملی‌گرایی هندو، از سن کم نسخه خاصی از تاریخ هندو را آموزش می‌بینند که در آن "دلیل شکست هندوهای سربلند متحد نبودن با یکدیگر و از پشت به یکدیگر خنجر زدن" معرفی می‌شود.

این آموزه با مسائل دیگری نیز تقویت می‌شود، از جمله تعریف گزینشی تاریخ و تمرین‌های فیزیکی مشهور این گروه که "نه تنها ورزش است، بلکه ورزشی گروهی است". به اعضا یاد داده می‌شود که با یکدیگر رژه بروند، مانند یک هرم روی یکدیگر بایستند، و "بازی‌هایی" بکنند که بیشتر شبیه کارهایی است که شرکت‌های خصوصی برای تقویت روحیه تیمی می‌کنند.

پروفسور سیتاپاتی به من گفت "هدف همه این کارها تاکید بر اهمیت اتحاد است. این اعتقاد وحدت‌بخش به اخلاق سازمانی تبدیل شده است. این چیزی فرای عضوگیری مرسوم در احزاب دیگر است."

هدف بی‌جی‌پی اتحاد هندوها، یعنی بیش از ۸۰ درصد جمعیت هندوستان، و ترغیبشان به وحدت رای است. به گفته پروفسور سیتاپاتی، برای همین است که این حزب جایگاه اجتماعی مبتنی بر کاست را کم‌اهمیت جلوه می‌دهد - چیزی که به طور سنتی هندوها را از یکدیگر جدا کرده است و بر موضع‌گیری سیاسی آن‌ها تاثیر گذاشته است - "بر طبل اسلام‌هراسی می‌کوبد"، و بر اهمیت متون باستانی هندو تاکید می‌کند.

البته بی‌جی‌پی نیز، مانند دیگر احزاب، شاهد اختلافات درونی بوده است. با این که ۴۰ سال از حضورش در صحنه سیاست انتخاباتی هند می‌گذرد، اما فقط ۱۲ سال در قدرت بوده است. نبودن در قدرت به این معنی بود که برای مدت‌های مدید خبری هم از تقسیم مقام و منصب بین کارمندانش نبود.

منبع تصویر، AFP

توضیح تصویر،

آتال بیهاری واجپایی و کریشنا ادوانی با وجود اختلافات در کنار یکدیگر باقی ماندند

رابطه رهبران اصلی این حزب - آتال بیهاری واجپایی و لال کریشنا ادوانی - غالبا با مشکل همراه بود. برای مثال، در پی شورش‌های ضد اسلامی که در سال ۲۰۰۲ در ایالت گجرات به وقوع پیوست، آقای واجپایی و برخی از اعضای کابینه‌اش مخالف ادامه کار آقای مودی به عنوان وزیر اول این ایالت بودند. این شورش بعد از آن آغاز شد که ۶۰ زائر هندو جان خود را در آتش‌سوزی عمدی قطاری از دست دادند. با این حال، حزب اتحاد خود را حفظ کرد.

پروفسور سیتاپاتی می‌گوید "رفتار آن‌ها شبیه اعضای خانواده‌ای است که روابط داخلی خوبی ندارند اما از همدیگر جدا هم نمی‌شوند. دلبستگی زیادشان به اتحاد حاصل درک عمیقی است که از کاستی‌های جامعه هند دارند."

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

نارندرا مودی و آمیت شاه دو نفر اصلی حزب بی‌جی‌پی به شمار می‌روند

احزاب سیاسی ائتلافی از گروه‌ها و منافع رقیبند که معمولا توسط رهبران کاریزماتیک، ایدئولوژی، توانایی سازمان‌دهی و، در مورد هند، کاست در کنار یکدیگر نگه داشته می‌شوند. اختلاف و درگیری درون حزبی مساله‌ای شایع است. اختلاف بین رهبران و دعواهای گروهی باعث انشعاب در احزاب هند شده است. برخی از رهبران حزب کنگره بعد از جدایی از آن احزاب منطقه‌ای موفقی تاسیس کرده‌اند.

اما بی‌جی‌پی شاهد اتفاقاتی از این دست نبوده است - حداقل تا به امروز.

این حزب، چه در دوره رهبری آقایان واجپایی و ادوانی، و چه حالا که توسط آقای مودی و آقای شاه، وزیر کشور، اداره می‌شود، توانسته است با حمایت سرشار آراس‌اس اتحاد خود را حفظ کند. آقای سیتاپاتی می‌گوید "این حرف که بسیاری از رهبران بی‌جی‌پی از آقای مودی بدشان می‌آید اصلا حرف جدیدی نیست. خیلی از رهبران بی‌جی‌پی و آر‌اس‌اس که با من مصاحبه کرده‌اند وفاداری آقای مودی به ایدئولوژی حزبی و مهارت‌های انتخاباتی او را می‌ستایند. اما به نظر خیلی از آن‌ها بی‌رحم، خود‌بزرگ‌بین و تک‌رو است."

میلان وایشناو، کارشناس علوم سیاسی، معتقد است که بی‌جی‌پی "حزبی غیرعادی" است و همین مساله به آن کمک می‌کند.

او که عضو ارشد موقوفه کارنگی برای صلح بین‌المللی در واشنگتن است به من گفت "بی‌جی‌پی شاخه سیاسی منظومه‌ای فراگیر از سازمان‌های ملی‌گرای هندو است. جدا کردن تشکیلات سیاسی از نهادهای متحد و اسما سیاسی مرتبط با آن کار واقعا سختی است. این مدل شبکه‌ای باعث تقویت بی‌جی‌پی توسط سازمان‌های پایه‌اش می‌شود و این شبکه پرپشت افراد را، به اصطلاح، داخل خیمه نگه می‌دارد."

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

سابقه بسیاری از رهبران بی‌جی‌پی به آر‌اس‌اس بازمی‌گردد

البته انشعاب مخالفان از بی‌جی‌پی امری بی‌سابقه نیست. اما راهول ورما، کارشناس علوم سیاسی و یکی از نویسندگان کتاب "ایدئولوژی و هویت" که نقش ایدئولوژی را در سیاست هند بررسی می‌کند، می‌گوید "عجیب این است که حیات سیاسی آن‌ها به خطر می‌افتد و مجبور می‌شوند به حزب بازگردند. شاید دلیلش این است که بی‌جی‌پی حزبی عمیقا ایدئولوژیک است و چسب ایدئولوژیک مانع از فروپاشی آن می‌شود - و این چیزی است که شما هم در احزاب دست راستی می‌بینید و هم دست چپی."

این که بی‌جی‌پی تا ابد متحد باقی خواهد ماند یا خیر قابل پیش‌بینی نیست. سیاست‌ورزی شدیدا هدف‌محور این حزب به این معنی است که خیلی راحت اعضای سابق - و غالبا آلوده - احزاب دیگر را به خود جذب می‌کند، مساله‌ای که شاید به تضاد بر سر "خلوص" ایدئولوژیک منتهی شود. آقای ورما می‌پرسد "شما تا کی می‌توانید این تضادها را مدیریت کنید؟"

قطعا تا زمانی که حزب پیروز میدان سیاست باشد.

برای همین است که انتخابات، بنیاد وجودی بی‌جی‌پی محسوب می‌شود. آقای ورما می‌گوید پایگاه اجتماعی بی‌جی‌پی دارد گسترده‌تر می‌شود، اما رهبری آن همچنان به طور عمده در اختیار کاست فوقانی است. این هم تضاد دیگری است که شاید حزب در آینده با آن دست به گریبان شود.

منتقدان می‌گویند که گرایش بی‌شائبه بی‌جی‌پی به سیاست‌ورزی اکثریت‌گرا دارد "تعریف هند" را تغییر می‌دهد، هندی که بامداراتر بود و از ارزش‌های سکولار پیروی می‌کرد. پروفسور سیتاپاتی می‌گوید "تعریف آن‌ها از هند به کرسی نشست چرا که در کارشان متحد بودند."

• خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید