ناشناخته بودن تأثیر تمدن ایرانی اسلامی در فضای نخبگانی اسپانیا

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدمهدی احمدی، رایزن فرهنگی ایران در اسپانیا از کتابخانه اسلامی این کشور بازدید کرد. در ابتدای این دیدار آراسلی گارسیا مارتین، مدیر بخش آمریکای لاتین کتابخانه و لوئیسا مورا ویارخو، مدیر بخش اسلامی ضمن خوش‌آمدگویی به معرفی این مجموعه پرداختند.

محمدمهدی احمدی، رایزن فرهنگی ایران نیز ضمن ابراز خوشحالی از این بازدید با اشاره به دو کتابی که در حوزه تاریخ اسلام و تمدن اسلامی نوشته است، گفت: خلق و خو و فرهنگ مردم اسپانیا و ایران تا حدود زیادی به هم مشابهت دارد و این راه را برای معرفی فرهنگ این دو کشور به یکدیگر هموار می‌کند. همکاری برای اجرای برنامه‌هایی با این هدف در صدر اهداف رایزنی فرهنگی ایران خواهد بود.

او همچنین به محققان ایرانی اشاره و خاطرنشان کرد: محققان ایرانی در کتابخانه‌های شخصی خود ده‌ها هزار جلد کتاب نگهداری می‌کنند که نشان‌دهنده عمق علاقه مردم ایران و فرهنگ ایرانی به امر مطالعه و پژوهش است.

رایزن فرهنگی ایران در اسپانیا در مورد کتابخانه اسلامی اسپانیا خاطرنشان کرد: این مجموعه شامل دو بخش آمریکای لاتین و بخش عربی / اسلامی است که هر دو بخش مهمی از تاریخ اسپانیا را چه در دوران استعمار قاره آمریکا و چه در دوران اندلس تشکیل می‌دهند. بخش سومی نیز در این مرکز برای ایجاد همکاری‌های مختلف بین‌المللی و پژوهشی ایجاد شده است که از جمله فعالیت‌های آن می‌توان به اعطای بورسیه تحصیلی به دانشجویانی که در رشته‌های مرتبط با تاریخ آمریکای لاتین و اسلام‌شناسی فعالیت می‌کنند اشاره کرد.

احمدی در ادامه پیشنهاد کرد که ارتباط میان رایزنی فرهنگی و مرکز پژوهشی و کتابخانه اسلامی با انعقاد تفاهم‌نامه همکاری استحکام یابد و بدین ترتیب راه برای تعامل و همکاری جدی و سازنده در آینده باز شود.

او بر ارائه منابع ایرانی اسلامی جدید به آرشیو کتابخانه و نیز ایجاد فرصت بورس تحصیلی برای دانشجویان ایرانی علاقه‌مند به مطالعه در این حوزه تاکید کرد.

رایزن فرهنگی ایران در اسپانیا درباره بیوگرافی کتابخانه اسلامی اسپانیا یادآور شد: آن‌چه با نام کتابخانه اسلامی اسپانیا نام برده می‌شود در واقع بخشی از مجموعه کتابخانه آژانس اسپانیایی همکاری‌های بین‌المللی برای توسعه (AECID) است. این مرکز که یکی از زیرمجموعه‌های وزارت خارجه اسپانیا است، وظیفه انجام مأموریت‌های مربوط به دیپلماسی فرهنگی این کشور را بر عهده دارد.

احمدی همچنین بیان کرد: بسیاری از بورس‌های تحصیلی و برنامه‌های تبادل دانشجو از طریق این مرکز انجام می‌شود، همچنین بودجه اختصاص داده‌شده برای تعاملات فرهنگی و هنری پس از طی مسیرهای قانونی خود در نهایت در اختیار این مرکز قرار می‌گیرد تا برنامه‌های فرهنگی و توسعه‌ای خود را پیش ببرد. کتابخانه این مرکز شامل دو بخش آمریکای لاتین و عربی / اسلامی است. فقط ۱۴۰۰ عنوان مجله و نیز نزدیک به ۱۰۴ هزار عنوان کتاب به زبان‌های مختلف از جمله عربی، اسپانیایی، ایتالیایی، فرانسوی و … درباره موضوعات مربوط به اسلام در مخزن این کتابخانه موجود است. در موضوع ایران حدود ۱۳۰۰ عنوان کتاب در مخزن کتابخانه که در شش طبقه از ساختمان بزرگ آن قرار گرفته موجود است.

رایزن فرهنگی ایران در اسپانیا سپس گفت: بخش اسلامی کتابخانه (که اغلب به آن بخش عربی می‌گویند) در واقع بر اساس کتابخانه شخصی یک کشیش فرقه عیسوی به نام فلیکس پارخا که کتاب‌های زیادی در زمینه اسلام جمع‌آوری کرده بود و اولین کتاب اسپانیایی با نام «اسلام‌شناسی» را نیز نوشته در سال ۱۹۵۴ بنا شده است. از جمله کتاب‌های ارزشمند موجود در مخزن این کتابخانه می‌توان به کتاب «الاغانی» نوشته ابوالفرج اصفهانی و مجموعه آثار بدیع‌الزمان همدانی می‌توان اشاره کرد.

احمدی ادامه داد: بیشتر محتوای امروزی مخزن کتابخانه اسلامی اسپانیا شامل مجموعه کتاب‌هایی است که از سوی برخی خانواده‌های اسپانیایی که اجداد مسلمان داشته‌اند و یا مطالعات مربوط به اسلام‌شناسی در خانواده آن‌ها انجام می‌شده، اهدا شده است. در بازدید از مجموعه کتابخانه اسلامی نکته حائز اهمیت این است که تعداد منابع شیعی موجود در مخزن این کتابخانه در مقایسه با منابع دیگر بسیار محدود و معدود است و عملاً این کتابخانه در ارائه اسلام و منابع اسلامی به محققان و پژوهشگران اسپانیایی تنها روایت سنی از اسلام را ارائه می‌کند.

رایزن فرهنگی ایران در اسپانیا دلیل این امر را در دو بخش تحلیل کرد و گفت: اول این‌که با وجود نام‌گذاری کتابخانه به «اسلامی» عملاً هنگام صحبت از جهان اسلام در اسپانیا، سخن تنها به کشورها و جوامع عربی محدود می‌شود. در واقع اسلام‎‌شناسی و مطالعات عرب در عمل بر هم منطبق پنداشته می‌شوند و کمتر درباره تأثیر عمیق ایران و نیز علوم شیعی بر علوم اسلامی و توسعه فقه، فلسفه و علم در جهان اسلام صحبت می‌شود. این پدیده به دلیل حضور پردامنه و گسترده عربستان سعودی به عنوان متولی جهان اسلام و عرب در اسپانیا بسیار تشدید شده است به طوری که نه تنها در فضای عمومی اسپانیا، که در فضای نخبگانی آن نیز از تمدن ایرانی و تأثیر آن بر تمدن اسلامی صحبتی نمی‌شود.

احمدی در ادامه اظهار کرد: نکته دوم که در ادامه نکته اول باید آن را در نظر گرفت این است که کتاب‌های موجود در آرشیو و مخزن و به خصوص کتاب‌هایی که در صحن عمومی کتابخانه و به نوعی در ویترین آن قرار گرفته‌اند، به شکل معناداری شامل کتاب‌هایی می‌شوند که محصول تفکر وهابی و در راستای شاخه‌ای از اسلام است که اتفاقاً امروز باید به جای آن‌که تبلیغ شود مورد نقد قرار بگیرد. با این حال به دلیل کمک‌های گسترده عربستان سعودی و امارات به توسعه فضای دانشگاهی و مذهبی اسلامی / عربی در اسپانیا، هژمونی قدرت بزرگی شکل گرفته است که در آن تفکر وهابی به عنوان اسلام معرفی مورد تبلیغ قرار می‌گیرد.

او افزود: با توجه به دو نکته مذکور بسیار ضروری است برای مقابله با این نفوذ فرهنگی بالا، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با طرح و برنامه‌ای ویژه وارد شود و در مقابل این تحریف تاریخی و ضعف علمی موجود در اسپانیا بایستد.

رایزن فرهنگی ایران در اسپانیا مهمترین راه‌حل در این زمینه را تهیه مجموعه کتاب‌هایی در فقه شیعی، تاریخ تشیع و دانشمندان ایرانی که بر تفکر اسلامی تأثیرگذار بوده‌اند دانست و تصریح کرد: افزودن ترجمه‌های اسپانیایی، انگلیسی و عربی از منابع شیعی و ایرانی یکی از اقداماتی است که در این مورد دارای اولویت است. همچنین لازم است مجموعه‌ای از کتاب‌های مرجع علمی در موضوع تطور تمدن ایرانی _ اسلامی به زبان فارسی و نیز به زبان‌های دیگر به گنجینه کتابخانه اسلامی اسپانیا اضافه شود.

مسئولان کتابخانه اسلامی اسپانیا نیز ضمن استقبال از همکاری با رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به بیان توضیحاتی درباره فعالیت‌های این مرکز پرداختند.