محسن رضایی،دکترین«قوی شدن» و تاسیس قرارگاه خاتم

به گزارش تابناک محسن حیدری طی یادداشتی در  خوزنا نوشت: بخش زیادی از پیشرفت های علمی و تکنولوژی تمدن های بشری، بدواً یا مآلاً در بخش دفاعی و نظامی رخ نموده و از این رو دانش و تکنولوژی دفاعی و نظامی یک کشور در پیوند عمیق با دیگر علوم و فناوری آن کشور هستند؛ پیشرفت آنها بر یکدیگر تاثیر مستقیم می گذارد و عقب ماندگی یکی باعث افت دیگری می شود. این یک تصویر تمدنی و همگن از پیشرفت یا رشد همه جانبه است که هسته دکترین «قوی شدن» را در کشورها و تمدن های گوناگون در همه قرن ها شکل داده است و جزو الفبای قدرت تمدنی و اقتدار ملی به شمار می رود. از سوی دیگر، قوای دفاعی و نیروهای مسلح کشورها برای دفاع از مرزهای خود و برقراری آرامش، نیازمند اقدامات فنی مهندسی (احداث خاکریز، سنگر، تونل و پناهگاه زیرزمینی، جاده های نظامی، مخابرات نظامی و...) هستند که به دلایل امنیتی و نظامی قابل واگذاری به پیمانکار بخش خصوصی نیستند؛ طبیعتاً ماشین آلات، متخصصان و تجاربی در این زمینه گردهم می آید. این امکانات قوای دفاعی نیروهای مسلح متعلق به کشور و عموم ملت است و از این رو توان مهندسی قوای دفاعی کشورها در پادگانها حصر نمی شود بلکه در هنگام زلزله و سیل و... با استفاده از این امکانات به یاری مردم می شتابند و در ایام صلح به تکمیل پروژه های عام المنفعه یا کمک به پیشرفت کشور می پردازند. محسن رضایی فرمانده کل سپاه در دوران دفاع مقدس، که خود در سالهای قبل از انقلاب در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه علم و صنعت تحصیل کرده بود، در طول جنگ ایران و عراق، توجه جدی به رشد علوم و فناوری دفاعی و توسعه توان مهندسی رزمی سپاه داشت که نمونه آن را در بخش های گوناگون از جمله توسعه دانش مهندسی عمران و مهندسی آی تی در عملیات خیبر و فاو مشاهده می کنیم.

رضایی که در طول جنگ، با برخورداری از حمایت های امام خمینی (ره)، سپاه را به بالندگی رسانده، نیروهای ۳ گانه زمینی، دریایی و هوایی سپاه را تاسیس نموده، دانشگاه جامع امام حسین (ع) و علوم‌ پزشکی بقیه الله (عج) را بنیان نهاده، نیروی قدس را پایه ریزی کرده، بسیج را به جایگاهی تثبیت شده و متوازن در سپاه رسانده بود، پس از خاتمه جنگ و با برخورداری از حمایت های امام خامنه ای (مد ظله) کوشید از توان مهندسی رزمی سپاه در ارتقای آمادگی های دفاعی و نیز تولید قدرت ملی و پیشرفت همه جانبه کشور استفاده کند. فرمانده کل سپاه، بلافاصله بعد از پایان جنگ، با یک درک دانش بنیان و تمدنی از مفهوم «قوی شدن» و برخورداری از روحیه جهادی و عملگرا، آمادگی قوای دفاعی بویژه سپاه را برای کمک به سازندگی و پیشرفت همه جانبه کشور اعلام کرد و به این ترتیب پیشنهاد تاسیس قرارگاه سازندگی خاتم الانبیای سپاه را به مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا ارائه کرد و پس از اخذ موافقت ایشان، اقدام به تاسیس این نهاد علمی - اجرایی - دفاعی به مثابه بزرگترین پیشران علمی و فناوری کشور نمود. محسن رضایی هرگز در مصاحبه ها یا سخنرانی های خود نگفته است که آیا در تاسیس این قرارگاه، از تجربه کشورهای دیگر نظیر قرارگاه سازندگی ارتش امریکا و یا یگان مهندسی رزمی ارتش آلمان و روسیه الهام گرفته است یا خیر، ولی آنچه مسلم است تحصیل وی در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه علم و صنعت در سالهای قبل از انقلاب و علاقمندی او به حوزه های دانش و فناوری دفاعی در طول دفاع مقدس، در کنار نگرش عملگرا و سینرژیک او در فعال کردن همه ظرفیتها در مسیر تحقق هدف «قوی شدن» ایران و ایرانیان، در تصمیم وی موثر بوده است. نگاهی به تجارب کشورهای جهان، نشان می دهد توانایی های مهندسی رزمی و علوم و فناوری دفاعی یک کشور در پادگانها حصر نمی شود بلکه در بخش های گوناگون براساس نیاز کشور و اراده ملی جاری می شود و پشتوانه پیشرفت همه جانبه کشور قرار می گیرد. مشابه قرارگاه بزرگ و تاثیرگذار خاتم الانبیا که در سال 1368 در سپاه تشکیل شد، در نیروهای مسلح امریکا وجود دارد؛ ارتش آمریکا در کنار یگان های مهندسی رزمی که معمولا به عنوان بخشی از واحدهای رزمی در مناطق عملیاتی حضور پیدا می کنند، بخش مستقلی هم به عنوان «سپاه مهندسی ارتش ایالات متحده» ( به انگلیسی: United States Army Corps of Engineers )‎ دارد که به اختصار USACE نامیده می شود. یو اس ای سی ایی، بزرگترین آژانس یا قرارگاه مدیریت طراحی، مهندسی و ساخت در جهان است که تحت نظر وزارت دفاع و ارتش آمریکا فعالیت می‌کند و در حال حاضر حدود ۳۷ هزار کارمند و نظامی در این قرارگاه یا آژانس شاغل هستند. قدمت این قرارگاه به حدود 245 سال پیش و مصوبه کنگره در سال ۱۷۷۵ میلادی بازمی گردد. براساس اطلاعات موجود در پایگاه اطلاع رسانی سپاه مهندسی ارتش امریکا، این قرارگاه در حال حاضر، کنترل و نظارت مستقیم بر ۷۵ نیروگاه برق آبی در آمریکا را برعهده دارد، از دهه ۱۹۲۰ میلادی در ساخت سد و نیروگاه های برق آبی فعال بوده و اکنون مالکیت و یا بهره برداری مستقیم بیش از ۶۰۰ سد، بهره برداری و نگهداری ۱۹ هزار کیلومتر از راه های آبی و ۹۲۰ منطقه ساحلی در دریاچه های درون آمریکا، حدود ۴۶۳ پروژه حفاظت از محیط زیست آمریکا و صدها پروژه در بخش های دیگر امریکا (غیر از ساخت و ساز و نگهداری جاده، پل، تونل و ساختمان های نیروهای مسلح آمریکا) را برعهده دارد.

قراردادهای فروش خدمات سپاه مهندسی امریکا با بخشهای غیرنظامی (خارج از وزارت دفاع امریکا) سالانه در حدود ۴ میلیارد دلار ارزش دارد. این قرارگاه در ۹۰ کشور دنیا فعالیت دارد که بیشترین آن در عربستان ( به ارزش کلی' ۱۴ میلیارد دلار) و عراق (به ارزش کلی ' ۹ میلیارد دلار) است.
قرارگاه سازندگی سپاه در ایران نیز در عمر نسبتاً کوتاه خود گام های بزرگی در مسیر تولید و توزان قدرت تمدنی و اقتدار ملی برداشته است. همین گام های استوار بوده که سبب شده بدخواهان ملت ایران (که آنها را با شعار "ما نمی توانیم" و مدیریت وارداتی محفلی می شناسیم)، بیشترین بدگوییها و تخریبها را متوجه این نهاد نوپا کنند. روشن است که انتقادات سازنده نسبت به عملکرد این نهاد و هر نهاد دیگر، مفید و ضروری است لیکن زیر سوال بردن اصل توان افزایی مهندسی رزمی در پیشرفت علوم و فناوری های کشور و تاکید نادرست بر حصر ماشین آلات، متخصصان و تجربه نیروهای مسلح درون پادگانها و محروم کردن ملت از این سرمایه عمومی، برخلاف تجربه جهانی و نقض اقتدار ملی است.