از تجربه یک موقعیت غیرقابل پیش بینی تا یک ریسک گروهی

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، همانطور که در گزارش بخش اول گفته شد، چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت با توجه به شیوع ویروس کرونا در دنیا، اقدام به اضافه کردن بخشی به شکل رقابتی درباره فیلم‎های مستند تولید شده با موضوع همه‌گیری بیماری کرونا و تأثیرات آن در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... کرده است، این در حالی است که با توجه به محدودیت‌های کرونایی امسال جشنواره به صورت آنلاین برگزار خواهد شد.

در این میان برخی از کارگردانان حاضر در این دوره معتقدند برگزاری مجازی این رویداد به این شیوه یک موقعیت غیرقابل پیش‌بینی است، و قطعا امسال لذت هر ساله جشنواره را نخواهیم داشت و حتی شاید پذیرفتن یک ریسک بوده است با این حال برگزار نشدن جشنواره هم می‌توانست یک اتفاق ناخوشایند باشد و به نوعی سرعت جشنواره در تجهیز شدن و برگزاری یک ارزش است.

به همین بهانه در دومین گزارش خود با تعداد دیگری از کارگردانانی که در بخش کرونا روایت آثارشان به جشنواره رسیده، گفتگو کرده و نظرشان را درباره نحوه برگزاری این دوره که بنا است تا به صورت آنلاین و بر روی پلتفرم‌های اینترنتی برگزار شود و همچنین نحوه تامین هزینه‌های ساخت آثارشان پرسیده است.

در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:

مسعود بابایی کارگردان مستند «سمفونی ماسک» با بیان اینکه "دغدغه همیشگی فیلمسازان حق کپی رایت اثرشان است" اظهار کرد: متاسفانه در ایران قانون کپی رایت نداریم و می‌دانیم که اگر فیلمی پخش شود امکان فروش یا ارائه آن به دیگر جشنواره‌ها نیز به سختی ممکن خواهد شد. درست است که تعداد مخاطبان ممکن است در حالت اکران آنلاین نسبت به جشنواره حضوری افزایش یابد، اما فضاسازی‌های خاصی که برای هر فیلم در مرحله صداگذاری تا فیلمبرداری و ... انجام می‌شود تا حس اثر به درستی منتقل شود چگونه می‌تواند، در گوشی تلفن همراه یا نهایتا صفحه کامپیوتر نمایش پیدا کند و بعد هم به درستی توسط مخاطبان داوری و قضاوت شود. بنابر این، این یک موقعیت کاملا غیرقابل پیش‌بینی است و مانند قمار خواهد بود و نمی‌دانیم نتیجه آن چه خواهد شد.

* عملیات ویژه/ افزایش دانش مخاطب با طعم دو روز زندگی با گروه عملیات ویژه

حجت‌الله عدالت پناه کارگردان مستند «عملیات ویژه» که خود پرستار هم هست، درباره موضوع این اثر گفته است: گروهی هستند که کار انتقال بیماران کرونا مثبت به بیمارستان‌ها را تحت عنوان گروه عملیات ویژه و در شرایط خاص انجام می‌دهند و از آنجایی که موارد هدف این عزیزان قطعا کرونا مثبت بوده و امکان ایجاد خطر برای خودشان و یا ناقل بودن برای عزیزانشان وجود دارد با تمهیدات خاصی به سراغ این عزیزان می‌روند و ما هم سعی کردیم تا این موارد را هم برای افزایش دانش مخاطب و هم برای ایجاد جذابیت‌های بصری به تصویر بکشیم.

مستند ۳۰ دقیقه‌ای «عملیات ویژه» حاصل دو روز زندگی کردن با این گروه است. این مستند به تهیه‌کنندگی روح‌الله رفیعی در گروه مستند روایت فتح تولید شده است.

* قرنطینه / بدترین حالت این بود که جشنواره برگزار نشود

پیام میرتبریزیان کارگردان مستند «قرنطینه» درباره اکران آنلاین فیلم‌های جشنواره حقیقت و دغدغه حفظ حق کپی رایت آثار بیان کرد:، چون این فیلم را از مادرم و در خانه خودمان ساختیم برای من دغدغه‌ای نیست که بخواهم به مسایل مادی این مستند توجهی کنم و نکته دیگری هم که وجود دارد، این است که ما بین بد و بدتر گزینه‌ای که ضرر کمتری داشته باشد را انتخاب کردیم و و بدترین حالت این بود که جشنواره برگزار نشود و موقعیت دیگر هم همین شرایطی است که اکنون اجرا شده است.

وی افزود: قطعا امسال لذت هر ساله جشنواره را نخواهیم داشت و تمام مستندسازان یک سال به امید همان چند روز برگزاری جشنواره در آذرماه تلاش می‌کردند و هرجای ایران بودند در این ایام خودشان را می‌رساندند تهران تا بعد از یک سال دور هم جمع شوند.

این مستندساز درباره تامین بودجه اثرش توضیح داد: ما هم به سختی از پس شرایط مالی فیلم برآمدیم و در ابتدا فکر می‌کردم با توجه به موضوعی فیلم سازمان‌ها و نهاد‌هایی که مدعی هم هستند، کمک کنند، اما این اتفاق رخ نداد و تنها حوزه هنری کمک بسیار مختصری به ما کرد. من با ارشاد هم صحبت کردم، اما با مطرح کردن پروسه‌های زمان بری مانند گرفتن پروانه ساخت و دیگر مجوز‌ها مسیر را پیچیده می‌کنند که در نهایت همه را از دریافت هر نوع کمکی منصرف خواهد کرد.

* قطعه ۱۹ / از رضایت‌نامه برای شرکت در یک پروژه تا ترس از مرگ

مسعود دهنوی کارگردان مستند «قطعه ۱۹» با بیان اینکه این اثر در واقع فیلمی در مورد مرگ آن هم در ایام کرونا است، اظهار کرد: من معتقدم تفاوت مستندساز‌ها و گزارشگر‌ها در این است که یک مستندساز در بحران هم دنبال قصه و داستان هست. داستان فیلم ما در رابطه با دو طلبه‌ای است که به صورت داوطلبانه تصمیم می‌گیرند میت‌های کرونایی را غسل بدهند و کفن و دفن کنند. چالش بزرگی که در فیلم به آن می‌پردازیم ترس است، زیرا یکی از این طلبه‌ها از میت می‌ترسد. در واقع فیلم از احساسات درونی یک آدم و چالش‌های آن سخن می‌گوید.

او که این اثر را در گروه مستند روایت فتح تولید کرده و از مجازی برگزار شدن این دوره جشنواره ابراز رضایت می‌کند، می‌گوید: برای ما مستندساز‌ها همیشه آرزو بوده که فیلم هایمان را مردم ببینند. این در حالی است که به خاطر سیستم انتشار ضعیفی که برای فیلم‌های مستند در جامعه وجود دارد اتفاقاً خوشحال می‌شویم، طیف گسترده‌ای از مردم آن را ببینند، زیرا ما این فیلم‌ها را برای مردم می‌سازیم.

این مستندساز همچنین گفت: کار کردن در اوایل فراگیری ویروس کرونا بسیار خطرناک و ترسناک‌تر از الان بود؛ به همین خاطر من ان موقع از تمامی عوامل فیلم دست خطی گرفتم که رضایت آن‌ها را برای شرکت در این پروژه خطرناک نشان می‌داد و آن دست خط‌ها هنوز هم برای من موجود است و خوشبختانه اتفاق خطرناکی نیفتاد، ولی وقتی برای یک فیلم لازم است به غسالخانه بروید، باید به فکر این اتفاقات هم باشید. حتی باید به مرگ هم فکر کنید. خوشحالم که این فیلم در دو بخش به ویژه کرونا و مسابقه ملی در جشنواره سینما حقیقت حضور دارد و مردم هم به صورت آنلاین می‌توانند در پلتفرم‌های «فیلیمو» «نماوا» «هاشور» و تیوا در ایام جشنواره آن را ببینند.

* مدافعان / تصویری زنانه در دفاع علیه کرونا

فرهاد آیت اللهی کارگردان مستند «مدافعان» که در فیلم‌های خود به بحث زنان قهرمان بسیار پرداخته است در مستند جدید خود روایتی از عاطفه جلیلی پرستار جانبازی را به تصویر کشیده که که ۸۰ درصد از ریه‌اش را به دلیل کرونا از دست داد و با مرگ و زندگی دست و پنجه نرم کرد و سه ماه و نیم، هر روز ۱۶ ساعت و لحظه به لحظه مبارزه این زن را برای زنده ماندن را به نمایش گذاشته است.

این کارگردان درباره آنلاین برگزار شدن این دوره جشنواره هم معتقد است این اتفاق مهمی است با وجود همه مشکلات چراغ جشنواره روشن مانده است و توانستند جشنواره را تجهیز کنند و وارد فضای آنلاین و مجازی شوند.

* موج اول / ریسکش را پذیرفتیم

زهرا سلیمی‌پور کارگردان مستند «موج اول» که اولین تجربه مستندسازی اش را با موضوع کرونا تجربه کرده است، بیان کرد: وقتی بحرانی مانند کرونا رخ داد احساس کردم باید من هم اقدامی در این زمینه انجام دهم و نباید چیزی که اکنون در حال وقوع است از دست برود با وجود اینکه برخی معتقدند باید زمانی بگذرد تا بتوان به درستی به تحلیل یک موضوع پرداخت.

وی درباره مجازی برگزار شدن جشنواره حقیقت امسال، گفت: زندگی‌ها با ورود کرونا کاملا تغییر کرده‌اند و رویکرد‌های جدیدی ایجاد شده است. جشنواره‌های معتبر دنیا هم در امر مجازی برگزار کردن این رویداد‌ها پیشتاز بوده اند و همه ریسک چنین شرایطی را پذیرفته‌اند. سینما حقیقت هم مانند دیگر رویداد‌ها به سمت مجازی شدن پیش رفت و خوب است که سینمای مستند تعطیل نشد و همین امر با ارزشی است و به نوعی امید است. ما هم با توجه به ریسکی که نمایش عمومی و مجازی داشت آن را پذیرفتیم، زیرا هدفمان دیده شدن این اثر توسط مردم بود هر چند که مشخص است عوامل جشنواره تلاش کردند تا زیرساخت‌های مناسب را فراهم کنند.

* موژه / بازماندگانی خشمگین و غم‌هایی فروخورده

کوروش عسگری کارگردان مستند «موژه» معتقد است این اثر نوشتاری تصویری است از غم فرو خورده بازماندگان کرونا، بازماندگانی که خشمگین از کمبود امکانات درمانی و غم از دست دادن، بودند. مریم سعیدی، احمد هاشمی، مهناز رحمانی و حسین باقری در این فیلم حضور دارند و فیلم را به یاد تهمینه ادیبی سرپرستار بیمارستان انزلی که مجروح شیمیایی است و مهدی هاشمی که جان خود را بر اثر کرونا از دست داد تقدیم کرده است.

عوامل تولید این فیلم عبارتنداز: کارگردان، نویسنده، تصویربردار و تدوین: کوروش عسگری، صدا گذاری: حسن شبانکاره، ترجمه متن: داریوش عسگری، تهیه کننده: کوروش عسگری و داریوش عسگری، دستیاران کارگردان: (بخش انزلی) اسد آتش بیگی، باران غریب، (بخش رشت) بهادر باستان‌حق.

* وقتی مهربانی همه گیر می‌شود / هر عاملی بتواند به پخش بیشتر فیلم کمک کند، خوشحال می‌شوم

علیرضا باغشنی کارگردان مستند «وقتی مهربانی همه گیر می‌شود» با اشاره به اینکه درباره حفظ اثر از کپی شدن از طرف جشنواره صحبتی با او نشده بیان کرد: من به شخصه برای فیلم خودم مشکلی نداشتم، چون تلویزیون هم آن را پخش کرده بود و قصد ندارم مستندم را به جای دیگری بفروشم، به همین دلیل هر عاملی که بتواند به پخش بیشتر فیلم من کمک کند، مرا خوشحال خواهد کرد. با این حال خیلی از فیلم‌ها هستند که اولین نمایش خود را در جشنواره پشت سر می‌گذارند و به همین دلیل هرچه فیلم کمتر تکثیر شده باشد، قطعا برای سازنده بهتر خواهد بود.

وی در پاسخ به پرسشی درباره نحوه تامین مالی برای ساخت مستندش توضیح داد: در جامعه ما متاسفانه شرایط برعکس است و مستندساز باید مدیری را راضی کند تا بتواند اثری را بسازد به این معنی که درک رسانه‌ای در قاطبه مجموعه‌های وجود ندارد. گاهی می‌بینید اتفاق بسیار فوق العاده‌ای در نقطه‌ای از کشور رخ داده، اما اصلا کسی از آن مطلع نشده است به همین دلیل وقتی کرونا آمد ما شخصا به دانشگاه علوم پزشکی مشهد مراجعه کردیم و گفتیم چنین ظرفیت‌هایی داریم. پس از آن هم یک هزینه بسیار حداقلی برای این کار در نظر گرفتند و کار ساخته شد.

* نفس‌گیر / در میدان رقابت از حاشیه‌ها دوری کنیم

علی کرمی کارگردان مستند «نفس‌گیر» که در فیلمش با دستمایه قرار دادن بازی تیم ملی ایران در برابر ژاپن و روایت روز‌های مبارزه با بیماری کرونا تلاش می‌کند به مخاطب هشدار بدهد که این بار با دوری از حاشیه‌ها و شایعات و حفظ مسئولیت‌پذیری اجتماعی، جامعه را در این میدان رقابت از شکست و آسیب‌های جبران‌ناپذیر آن دور کند، این مستند را در بیمارستان مسیح دانشوری، بیمارستان بوعلی و آزمایشگاه ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری فیلمبرداری کرده است.

او معتقد است: مستندساز باید خیلی سریع به اتفاقات ورود پیدا کند و بر همین اساس با همکاری مؤسسه اندیشه شهید آوینی برای تولید این مستند همکاری کرده ام.

منبع: ایسنا