امانقلیچ شادمهر؛ راه حل معضل امروز آموزش در کشور، بومی‌سازی است/گفتگو از سیامک ملامحمدی

ماهنامه خط صلح – نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در خصوص وضعیت آموزش مجازی در کشور و شبکه شاد می‌گوید که «ارزیابی من تا حدودی منفی است و دانش‌آموزان نتوانسته‌اند از سیستم شاد بهره‌مندی کافی را داشته باشند.»

او امانقلیچ شادمهر، نماینده حوزه انتخابیه گنبدکاووس در مجلس شورای اسلامی است. با او که عضو کمیسیون آموزش مجلس است، در خصوص آموزش مجازی و شبکه شاد به گفتگو نشستیم و او هم نقدهایش را در این زمینه با ما در میان گذاشت. او می‌گوید که با مسئولان اجرایی کشور بارها جلسه داشته و مذاکره کرده‌اند. حتی می‌گوید که «خود من با وزیر ارتباطات مکاتبات داشته‌ام. حضوری هم با ایشان گفتگو داشتم که در استان ما این نقاط دارای مشکلات عدم دسترسی به اینترنت است.» اما وقتی در نهایت از او می‌خواهم که به عملکرد دستگاه اجرایی کشور در این حوزه، از صفر تا بیست نمره‌ای بدهد، نمره‌ای که داد «چیزی حدود ده تا دوازده» بود.

آقای شادمهر، نماینده مجلس می‌گوید که عملا حتی در زمینه دسترسی خانواده‌های بی‌بضاعت و مستضعف به سخت افزار لازم برای اتصال به شبکه آموزشی هم اقدامی نشده. این نماینده مجلس به خط صلح می‌گوید: «کمیته امداد هم این تبلت‌ها را می‌دهد، ولی می‌گوید که اول کار باید ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان پول بدهی. اگر خانواده‌ای این میزان پول را داشت که می‌توانست قسطی بخرد! این کار کمیته امداد چه مشکلی را حل می‌کند؟! همان اول خانواده‌ها ۷۰۰، ۸۰۰ هزار تومان یا پانصد هزار تومان را نمی‌توانند مهیا کنند.»

وقتی هم که از او در مورد وضعیت حوزه انتخابیه‌اش می‌پرسم، ضمن اشاره به مشکلاتی که خود در منطقه دیده می‌گوید که «معلمان از این مسائل گله‌مند هستند.» وقتی که در خصوص آموزش مجازی در مناطق مرزی استان گلستان هم از او جویا می‌شوم چنین پاسخ می‌گیرم که «در مناطق مرزی اما اصلا چنین چیزی وجود ندارد. تبلت و گوشی هوشمندی وجود ندارد. در مناطقی مثل بخش داشلی برون و مرز اینچه برون که دانش‌آموز اصلا نمی‌داند گوشی‌اندروید و تبلت چه هست!»

مشروح گفتگوی خط صلح با امانقلیچ شادمهر، نماینده گنبدکاووس در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس را در زیر می‌خوانید:

شما به عنوان نماینده مجلس و عضو کمیسیون آموزش، وضعیت آموزش مجازی در کشور را چطور ارزیابی می‌کنید و فکر می‌کنید که آیا دولت توانسته در اجرایی کردن آن در سال تحصیلی جاری موفق باشد؟

خود مسئولین آموزش و پرورش می‌گویند که هنوز بخشی از دانش‌آموزان به آموزش مجازی و شبکه شاد دسترسی ندارند. شما هم می‌دانید که برنامه شاد همه جا به یکسان قابل دسترسی نیست. ما مشکل پهنای باند داریم. مشکل پوشش اینترنتی مناطقی از کشور را داریم. مسئله قیمت گوشی تلفن هوشمند و عدم امکان بسیاری از خانوارها برای تهیه آن را داریم. مشکل تولید محتوای الکترونیکی هم داریم. خیلی مسائل هست. سرعت نرم افزار شاد پائین است. بچه‌ها در برخی مناطق، به خصوص مناطق مرزی کشور برای آنتن دهی و در این سرما به بالای تپه‌ها می‌روند. ارزیابی من زیاد خوب نیست. به نظرم مدیریت متمرکز در کشور هم باعث این وضعیت شده. اگر اختیار به مدیریت‌های استانی بدهند، آسیب اجتماعی‌ای که ایجاد کرده قدری کاهش پیدا می‌کند. مشکلاتی که در فضای مجازی هم وجود دارد مزید بر علت است. در هر حال ارزیابی من تا حدودی منفی است و دانش‌آموزان نتوانسته‌اند از سیستم شاد بهره‌مندی کافی را داشته باشند.

آیا مجلس ابزارهای نظارتی خود را در این حوزه فعال کرده که نظارت بکند و این مشکلات مرتفع بشود؟

بله همیشه در جلسات به مسئله ورود پیدا کرده. چندین جلسه کمیته آموزش و پرورش کمیسیون را به سیستم شاد اختصاص دادیم. همین بحث مربوط به اینترنت و بحث‌های مربوط به نرم افزار را و بحث‌های دیگر را مطرح کردیم. آمده‌اند و بررسی کرده‌اند و گزارش دادند. نشست‌های مختلفی را کمیته آموزش مجلس با معاونین پژوهشی یا آموزشی وزارت آموزش و پرورش داشته. گزارشی را خود آقای وزیر آ.پ در مورد فضای مجازی تهیه کرده و به کمیسیون ارائه کرده‌اند. نامه نگاری‌های زیادی شده و در آنها نقص‌ها و کمبودها و آسیب‌ها آمده. فراخوانی هم در این زمینه دادند در این زمینه که تا چه حد باید از حالت تمرکزگرایی در بیاید.

ببینید راهکارهای زیادی در این زمینه داریم. مثلا مسئله بومی سازی. یعنی تولید محتوای آموزشی براساس نیاز استانها. خود استانها نیازسنجی کنند و از سیمای استانها آموزش ها داده بشود. استفاده از تلویزیون استانها برای آموزش را داشته باشیم. تفویض اختیار به استان‌ها بشود. دست از تمرکزگرایی بردارند. تبلت‌های رایگان را پخش بکنند. نامه نگاری‌های بسیاری به کمیته امداد و بهزیستی و آقای نوبخت، معاون رئیس جمهور داشتیم که بودجه بگذارند و تبلت‌های رایگان در اختیار دانش‌آموزان بگذارند. و خیلی از مسائل که کمیسیون توانسته کارهایی را در آن حوزه انجام بدهد.

همان طور که گفتید برخی از مناطق کشور امکان اتصال به شبکه را پیدا نکردند. آیا مجلس وزیر فناوری اطلاعات را فراخوانده تا از او بخواهد که اینترنت و امکان دسترسی به فضای مجازی به اقصی نقاط کشور بسط پیدا کند؟

آن جاهایی که ما خودمان و هریک از نمایندگان کمیسیون آموزش بوده‌اند، آن نقاط کور و مشکلات وجود را به وزیر ارتباطات گفته‌اند. خود من با وزیر ارتباطات مکاتبات داشته‌ام. حضوری هم با ایشان گفتگو داشتم که در استان ما این نقاط دارای مشکلات عدم دسترسی به اینترنت است. جاهایی که همراه اول هست. جایی که ایرانسل هست. جایی که ارتباط تماسی هم وجود ندارد. ما اینها را عنوان کرده‌ایم. ولی با این وجود بازهم مشکلات خیلی زیاد است. به خصوص در مناطق مرزی کشورمان. تمام مناطق مرزی که صعب‌العبور و کوهستانی هستند. عملا می‌شود گفت که ما این مشکل را داریم. چه در کردستان چه در آذربایجان و چه در خراسان. خیلی از مناطق هستند که پوشش اینترنتی ندارند.

حرف شما کاملا درست است که خیلی از مناطق پوشش اینترنتی ندارند. از سوی دیگر بر اساس قانون اساسی آموزش در ایران رایگان است. آموزش مجازی هم وسایلی می‌خواهد. خانواده‌های بسیاری هم کم بضاعت و بی‌بضاعت هستند و امکان فراهم آوردن این سخت افزارها را ندارند. دانش‌آموزانی به دلیل عدم دسترسی به گوشی هوشمند خودکشی کرده‌اند. فکر می‌کنید چه باید کرد و مجلس و دولت چطور می‌توانند مسئله را حل بکنند؟

مجلس که می‌تواند وزرا را خواسته و از آنها سوال بکند. از آنها گزارش بخواهد. این مسائل هست. اما توان اجرایی ندارد. الان قیمت سخت افزارهایی مثل گوشی هوشمند به شدت افزایش یافته است. خانواده‌های مستضعف هم قدرت خرید آن را ندارند و بسیار در مضیقه مالی هستند. بعضی‌ها تبلت و گوشی‌های هوشمند ‌اندروید را دارند اجاره می‌دهند. یعنی فضایی به نام گوشی‌های اندروید و تبلت‌های اجاره‌ای باز شده. کمیته امداد هم این تبلت‌ها را می‌دهد، ولی می‌گوید که اول کار باید ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان پول بدهی. اگر خانواده‌ای این میزان پول را داشت که می‌توانست قسطی بخرد! این کار کمیته امداد چه مشکلی را حل می‌کند؟! همان اول خانواده‌ها ۷۰۰، ۸۰۰ هزار تومان یا پانصد هزار تومان را نمی‌توانند مهیا کنند. اینها را به این صورت قسطی می‌دهند. یا یکی دو میلیون وام می‌دهند. این خود خانواده‌ها را به مشکل می‌اندازد و خانواده‌های درمانده را درمانده‌تر می‌کند. این موجب شده امکان تحصیل رایگان فراهم نباشد. عملا کاری در این زمینه نشده است.

وضعیت کشور در مقابله با همه گیری، وضعیت اضطراری است. لزوم آموزش رایگان هم مطرح است. آیا می‌توان چاره‌ای را در این وضعیت خاصی که هستیم اندیشید؟

گفتم تنها چاره‌اش این است که محتوای آموزشی را بر اساس هر استانی بومی سازی بکنند. از صداوسیمای استانی استفاده بکنند. یعنی تدریس از طریق شبکه‌های استانی داشته باشند. این بهترین راهکار است که همه بتوانند دسترسی داشته باشند. به هر حال تمام خانه‌ها امروز تلویزیون دارند. لااقل در مناطقی که پوشش اینترنتی نداریم، این کار را انجام بدهند که این بتواند کارساز و عملی بشود.

آیا در مورد این راهکاری که گفتید بحث شده و دستگاه‌های اجرایی آن را در نظر گرفته‌اند؟

بحث شده ولی زیاد توجه نشده. از سویی صداوسیما همکاری نمی‌کند. از این سو پول می‌خواهد. مسئله اساسی را من نمیدانم. ولی صحبت شده. گفتند که محتوای آموزشی بر اساس نیازهای هر منطقه و استانی، با توجه به جوانب خاص آن استان پیاده بشود و از حالت تمرکزگرایی در بیاید. تنفیذ اختیار به استان‌ها بشود. از شبکه استانی استفاده بشود. اما عملیاتی نشده. چه چالش‌هایی وجود دارد و مسائلی هست، من دقیق در جریان نیستم.

نمی‌دانیم که این همه گیری تا چه زمانی ادامه دارد. آیا برای بودجه آموزش کشور بحثی شده تا بسیاری از مسائلی که امسال با آن مواجه بودیم را سال دیگر با آنها مواجه نباشیم؟

همیشه بودجه های آموزشی، تحقیقاتی و پژوهشی بسیار‌اندک بوده. این مسئله‌ای است که هر ساله بوده. این اعتبارات و بودجه‌ها همیشه پایین بوده. از هفته اول آذر ماه این مسائل به تفکیک و ریز شده به کمیسیون می‌آید تا بحث و بررسی بشود.

اگر بخواهید به دستگاه‌های اجرایی کشور در زمینه شبکه شاد و وضعیت فضای مجازی کشور در شرایط کرونایی بین صفر تا بیست نمره‌ای بدهید، به نظر شما چه نمره‌ای می‌توان به آنها داد؟

چیزی حدود ده تا دوازده. تناسب کامل ندارد و وضعیت امروز آسیب‌های فراوانی دارد. با وجود این که در حال تلاش هستند. آقای وزیر فناوری اطلاعات گفته که در حال ارتقای وضعیت، افزایش پهنای باند و پوشش ضعف‌ها هستیم. ولی با این وجود هنوز اتفاقی نیفتاده و مشکلات بسیاری وجود دارد.

شما نماینده شهرستان گنبدکاووس از استان گلستان هستید. در خود استان شما وضعیت پوشش آموزشی به چه صورت است؟

من هر موقع به منطقه می‌روم، دو سه مدرسه را بازدید می‌کنم و با معلم‌هایشان می‌نشینم و صحبت می‌کنم. دانش‌آموزان که در مدرسه نیستند، ولی معلم‌ها در دفترها نشستند و کارهای آنلاین خودشان را انجام می‌دهند و محتواسازی و تدریس می‌کنند. به لحاظ آموزشی تا حدودی توانستند توسعه‌ای را داشته باشند. منتهی از بسیاری از مسائل گله‌مند هستند. به خصوص اینترنت که در ساعات اوج کاری جواب‌گوی کاربران نیست. قطع و وصل شدن‌های اینترنت و همان مسائلی که گفتیم به مانند پهنای باند و پایین بودن سرعت آپلود ها. معلمان از این مسائل گله‌مند هستند. در مناطق مرزی اما اصلا چنین چیزی وجود ندارد. تبلت و گوشی هوشمندی وجود ندارد. در مناطقی مثل بخش داشلی برون و مرز اینچه برون که دانش‌آموز اصلا نمی‌داند گوشی اندروید و تبلت چه هست!

خب الان در این مناطق دانش‌آموزان چه می‌کنند؟

کلاس‌های بیست و پنج تا سی نفره را به دو گروه دوازده یا سیزده نفره تقسیم کرده‌اند که به صورت حضوری می‌آیند و دو سه ساعتی را مشغول درس می‌شوند و درس‌هایشان را می‌گیرند و می‌روند. آن جا اگر ویدئو پروجکشن باشد از این طریق و اگر نباشد که نیست، در برخی مناطق، به صورت حضوری می‌نشینند و تحصیل می‌کنند و معلمان هم تدریس‌شان را انجام می‌دهند.

با سپاس از وقتی که در اختیار خط صلح قرار دادید.