ناهید تقوی، زندانی ایرانی آلمانی، ابزار چانه‌زنی حکومت ایران

ناهید تقوی، ۶۶ ساله، زندانی دوتابعیتی ایرانی آلمانی است که روز ۲۵ مهر بازداشت شد. دخترش، مریم کلارن در گفت‌وگویی با گزارشگر کانال یک تلویزیون آلمان (ARD) در ترکیه به این تاریخ اشاره می‌کند و می‌گوید:«احساس می کنم تا این زمان در یک حباب زندگی می‌کردم. من قبلا هرگز کاری با نقض حقوق بشر یا زندانیان سیاسی نداشتم. اما این حباب آن روز ترکید».

گزارشگر دفتر (ARD) در استانبول از خشم و ناامیدی دختر ۴۰ ساله ناهید تقوی نوشته که به شدت نگران مادرش است و تماس‌هایش با ایران بی‌پاسخ مانده. مریم کلارن می‌گوید نمی‌داند به چه دلیل جمهوری اسلامی مادرش را به زندان انداخته است. نه فقط او که ظاهرا دولت آلمان نیز هنوز هیچ اطلاعی از حکومت ایران درباره اتهام ناهید تقوی دریافت نکرده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

وقتی ناهید تقوی دستگیر می‌شود، چندین روز کسی از بازداشت او خبردار نمی‌شود. دخترش بارها به او تلفن می‌زند ولی کسی گوشی را برنمی‌‌دارد. او از دایی‌اش خواهش می‌کند سری به آپارتمان خواهر خود در تهران بزند و ببیند چه اتفاقی برای او افتاده است. از خواهر در آپارتمان خبری نیست و تمام وسایل درون آپارتمان زیر و رو و جستجو شده است. همسایه‌ها به دایی مریم کلارن می‌گویند خواهرش را نیروهای امنیتی با خود برده‌اند.

«او دیگر مرده است»

مریم کلارن در ۱۲ روزی که از مادرش بی‌خبر بوده انواع سناریوهای هولناک را پیش خود تصورکرده است. او می‌گوید: «این بی‌خبری واقعا فاجعه‌بار بود. به عنوان یک دختر هزار فکر و خیال می‌کنید. فکر می‌کنید دیگر همه چیز تمام شده و او مرده است.»

پس از این مدت بالاخره تلفن دایی مریم کلارن در تهران به صدا درمی‌آید. یک مامور زندان اوین پشت خط است و می‌گوید ناهید تقوی آنجاست و آنها می‌توانند مکالمه تلفنی کوتاهی باهم داشته باشد. مکالمه کم‌تر از یک دقیقه طول می‌کشد؛ تنها همین قدر که ناهید تقوی بگوید نمی‌داند چرا دستگیر شده است.   

دو ماه از آن مکالمه تلفنی می‌گذرد و اتهام خانم تقوی هنوز اعلام نشده است. دخترش می‌گوید که طبق قوانین ایران باید اتهام ظرف هشت هفته به صورت کتبی ارائه شود اما وکیل آنها هنوز هیچ اطلاعاتی از مقام‌های ایرانی دریافت نکرده است. خود او حتی نتوانسته یک بار با مادرش صحبت کند. به عموی او در تهران گفته شده که تماس با خارج از ایران مجاز نیست.

خانم تقوی ۶۶ سال دارد و بنا بر داده‌های جامعه بین‌المللی دفاع از حقوق بشر از فعالان حقوق زنان و آزادی بیان بوده است. او سال ۱۹۸۳ به آلمان آمده و از سال ۲۰۰۳ علاوه بر تابعیت ایران، تابعیت آلمان را نیز دریافت کرده است. تقوی در ۱۵ سال گذشته میان ایران و آلمان در رفت و آمد بوده است.

دوتابعیتی‌ها هم ابزار چانه‌زنی، هم قربانی جنگ قدرت در ایران

چرا ناهید تقوی دستگیر شد؟ به گفته گزارشگر کانال یک تلویزیون آلمان، در این باره فقط می‌توان حدس و گمان زد. ناهید تقوی معماری بازنشسته است که سال‌ها با دو گذرنامه و بدون هیچ مشکلی میان آلمان و ایران در رفت و آمد بوده. دختر او می‌گوید که مادرش هرگز در مجامع عمومی اظهار نظر سیاسی نکرده است. آیا این تغییری در وضع او می‌دهد؟

برزو دراگاهی، کارشناس مسایل ایران از اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک می گوید که این برای حکومت ایران معیار نیست، بلکه تندروهای ایران که دست بالا را در حکومت و دستگاه قضایی دارند از شهروندان دوتابعیتی برای به عنوان ابزار چانه‌زنی، مذاکره یا مبادله زندانیان استفاده می‌کنند.

دراگاهی به گزارشگر کانال یک تلویزیون آلمان گفته است که در بسیاری از موارد اتهامات پس از دستگیری ساخته و پرداخته می‌شوند. به این ترتیب که آنها «فرد را به سلول انفرادی می‌اندازند. نیمه شب بیدارش می کنند، به مدت ۱۴ ساعت از او بازجویی می‌کنند. سپس ممکن است به او اجازه دهند یک ساعت بخوابد و دوباره بازجویی را شروع می‌کنند. بعضی اوقات آنها چراغ را به صورت ۲۴ ساعته در سلول روشن می گذارند». به گفته دراگاهی زندانی زیر فشارهای مدوام بالاخره حاضر می‌شود هرچه را جلویش می‌گذارند، امضا کند.

او همچنین به جنگ قدرت در ایران اشاره می‌کند که بسیاری قربانی آن شده‌ و می‌شوند و می‌گوید: «در حال حاضر یک جنگ قدرت بین تندروهایی که قوه قضاییه را در دست دارند و دولت میانه رو و محافظه کار روحانی در ایران وجود دارد. بسیاری از ناظران بر این عقیده اند که جناح تندرو معتقد است باید در تلاش دولت در نزدیکی به غرب کارشکنی شود. این پیش درآمد انتخابات ریاست جمهوری ایران در تابستان سال آینده است.»

به گفته برزو دراگاهی تلاش تندروها بر این متمرکز است که «نگذارند دولت فعلی قبل از انتخابات موفق به احیای مجدد توافق هسته‌ای شود.»

عدم دسترسی کنسولی به پرونده ناهید تقوی یا دیدار با او

وزارت امور خارجه آلمان برای اولین بار در اواسط ماه نوامبر به دوتابعیتی‌ها هشدار داد به ایران سفرنکنند. وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال کانال یک تلویزیو آلمان در این باره نوشته است که افزایش فشار بر دو تابعیتی‌ها تنها شامل حال ایرانی – آلمانی‌ها نمی‌شود، بلکه دو تابعیتی‌های سوئد، فرانسه و بریتانیا را نیز دربرمی‌گیرد.

احتمالا بازداشت ناهید تقوی در این هشدار وزارت خارجه آلمان نقش مهمی داشته است. وزارت خارجه آلمان تایید کرده که بارها موضوع دستگیری ناهید تقوی را با ایران در میان گذاشته است. آلمان در چند روز اخیر و در جریان اعتراض آلمان به اعدام روح‌الله زم، خواست آزادی تمام زندانیان سیاسی را طرح کرده است. اعتراضی که موجب احضار سفیر آلمان در ایران شد.

مریم کلارن می‌گوید اگرچه از موضعگیری دولت آلمان بسیار خوشحال است، اما آرزو می‌کند آلمان به طور روشن خواستار آزادی مادرش شود و از او نام ببرد. سفارت آلمان در تهران هنوز موفق نشده به ناهید تقوی و پرونده او دسترسی کنسولی پیدا کند، اما دولت آلمان گفته است هم‌چنان به تلاش‌های خود ادامه می‌دهد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به هر حال اکنون گفته می شود که کارمندان سفارت آلمان توانسته‌اند داروی فشار خون ناهید تقوی را در زندان به دست او برسانند. کاری که بار نگرانی و ترس دخترش را کمی کاهش داده است. او هفته گذشته به مناسبت روز حقوق بشر در یک مراسم اعتراضی در شهر فرانکفورت شرکت کرد و در سخنرانی خود در مقابل کنسولگری ایران خواستار آزادی فوری مادرش شد.

دختر خانم تقوی به گزارشگر (ARD) گفته است: «حتی اگر این سخنرانی کمکی نکند، حداقل توانستم خشم‌ام را فریاد بزنم و این احساس خوبی بود.»

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  گیتی پورفاضل، وکیل دادگستری، از امضاکنندگان بیانیه درخواست استعفای خامنه‌ای است که مرداد ۹۸ منتشر شد. خانم پورفاضل چند هفته پس از انتشار بیانیه بازداشت شد و تا اواخر آبان در زندان اوین ماند. دادگاه انقلاب او را به چهار سال و دو ماه حبس محکوم کرد که در مرحله تجدیدنظر به ۲۷ ماه تقلیل یافت. او روز یکشنبه ۱۶ شهریور ۹۹ برای اجرای این حکم به زندان اوین منتقل شد.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  محمد نجفی، وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر بارها با اتهامات مختلف احضار و زندانی شده است. این وکیل، در پرونده‌های مختلف به مجموعا ۱۹ سال زندان محکوم شده؛ پرونده‌هایی که شامل اتهاماتی چون "توهین به رهبری"، "تبلیغ علیه نظام" یا "کمک به دول متخاصم در مصاحبه با رسانه‌های خارج از کشور" هستند. در بهمن سال ۹۸ و در تازه‌ترین محاکمه، او را به دلیل سخنرانی در خانه مادر ستار بهشتی به شش ماه حبس محکوم کردند.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  امیرسالار داودی وکالت بسیاری از متهمان سیاسی و عقیدتی از جمله زینب جلالیان و زندانیان بهایی را بر عهده داشته و در کانال تلگرامی "بدون روتوش" در باره مسائل صنفی حوزه وکالت می‌نوشت. او ۲۹ آبان ۹۷ و پس از تفتیش دفتر کار و خانه‌‌اش دستگیر شد. شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران او را به ۳۰ سال حبس تعزیزی، ۱۱۱ ضربه شلاق، ۶ میلیون تومان جریمه نقدی و دو سال محرومیت از کلیه حقوق اجتماعی محکوم کرد.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  پیام درفشان، وکیل مدافع تعدادی از زندانیان عقیدتی و سیاسی، در بهمن ۹۸ به اتهام "اهانت به مقام رهبری" از سوی دادگاه انقلاب اسلامی کرج به دوسال زندان و محرومیت از اشتغال به حرفه‌ وکالت محکوم شد. دادگاه انقلاب تهران نیز در تیر ۹۹ او را با اتهاماتی چون "فعالیت تبلیغی علیه نظام" و "نشر اکاذیب" مجرم شناخت. او در یک پرونده دیگر به یک سال حبس تعلیقی محکوم شده است.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  شهریور ۱۳۹۷، قاسم شعله سعدی (راست) و آرش کیخسروی (سمت چپ) حین تجمع در برابر مجلس و به اتهام "اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی" دستگیر و به زندان اوین منتقل شدند. علت تجمع، اعتراض به نظارت استصوابی و کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر بود. دستگیری وکلای دادگستری در برابر مجلس و انتقال دو تن از آنها با پابند و دستبند و لباس مخصوص به زندان فشافویه، با واکنش اعتراضی "تریبون آزاد وکلا" همراه شد.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  زینب طاهری، وکیل محمد ثلاث، یک روز پس از اعدام موکل‌اش بازداشت شد. او اعلام کرده بود اسنادی حاکی از بی‌گناهی ثلاث در اختیار دارد و آنها را افشا خواهد کرد. دستگاه قضایی جمهوری اسلامی علت بازداشت طاهری را "راه‌های غیرقانونی" برای دفاع از موکل‌اش و توسل به شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد. خانم طاهری تاکید داشت که بازسازی صحنه جرم بدون حضور متهم، وکیل و شهود، در محل اداره آگاهی شاهپور انجام شده است.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  هدی عمید، وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان (نفر اول سمت چپ) در شهریور ۹۷ در خانه‌اش دستگیر شد. او پس از دو ماه حبس در زندان اوین، با قرار وثیقه آزاد شد. هدی عمید و نجمه واحدی (سمت راست)، کارگاه‌های آموزشی در زمینه شروط ضمن عقد برای زنان برگزار می‌کردند. این دو هم‌زمان با رضوانه محمدی، فعال برابری جنسیتی (نفر وسط) بازداشت شدند.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  مصطفی دانشجو، وکیل دادگستری، از فعالان حقوق دراویش گنابادی، ۱۷ تیر ۹۷ با هجوم ماموران مسلح به خانه‌اش دستگیر شد. دادگاه انقلاب به ریاست قاضی مقیسه، او را به اتهام "تبانی علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام" به ۸ سال زندان محکوم کرد. او به دلیل وضعیت جسمی نامناسب و از کار افتادگی نیمی از ریه، با قرار وثیقه آزاد شده اما پروانه وکالتش به دلیل دفاع از دراویش گنابادی لغو شده است.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  عبدالفتاح سلطانی، از پایه‌گذاران کانون مدافعان حقوق بشر و وکیل مدافع پرونده بسیاری از دانشجویان، روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی و از معترضان به نتیجه انتخابات ۸۸، هفت سال در زندان ماند. او اسفند ۱۳۹۰ به ۱۸ سال حبس در تبعید و ۲۰ سال محرومیت از وکالت محکوم شد که بعدا به ۱۰ سال تقلیل یافت. سلطانی به‌خاطر شجاعت و پایداری در دفاع از حقوق زندانیان، جوایز زیادی کسب کرده است.

• وکلایی که در جایگاه متهم می‌نشینند

  نسرین ستوده به ۳۳ سال زندان و ۱۴۸ ضربه شلاق محکوم شده است. او را نیز به اتهامات آشنایی چون "تبانی علیه امنیت ملی، فعالیت تبلیغی علیه نظام" یا "ضدیت با مجازات اعدام" محاکمه کرده‌اند. انجمن قضات آلمان که جایزه حقوق بشر سال ۲۰۲۰ را به این وکیل دادگستری داده می‌گوید: «ستوده به واسطه تعهد شجاعانه و خستگی‌ناپذیر خود به حقوق بشر و حاكمیت قانون به یک سمبل مدافع حقوق مدنی ایران تبدیل شده است.»

  نویسنده: مهیندخت مصباح