پیامدهای هولناک‌تر از لایو جنجالی پسر ۱۴ ساله در اینستاگرام

آفتاب‌‌نیوز :

چند روزی است لایو اینستاگرامی مشترک میان یکی از به اصطلاح شاخ‌های اینستاگرام با پسری که خود را ۱۴ ساله معرفی کرده است، با واکنش مواجه شده است. این توجه البته نه به خاطر نوع پوشش زن جوان یا رفتارهای او بلکه به خاطر نوع صحبت‌ها و محتوایی است که میان این زن و نوجوان ۱۴ ساله رد و بدل شده است. نوجوانی که برابر قوانین داخلی و بین‌المللی همچنان کودک محسوب شده و نیازمند حمایت‌ها و مداخلات ویژه است.

موضوعی که گرچه به نظر می‌رسد نوجوان ۱۴ ساله از آن بی خبر بوده باشد، اما بعید است که زن جوان که با هدف افزایش دنبال کننده و جلب توجه در فضای مجازی دست به این اقدام زده از آن بی خبر بوده باشد. به ویژه آنکه در بخش هایی از گفت‌وگو به سن و سال این کودک نیز اشاره شده است.

اما آنچه که نگرانی‌ فعالان اجتماعی را پیرامون این گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی افزایش داده است، خشونت نهفته در اظهارت مطرح شده و نیز پیامدهایی است که ممکن است در این نوجوان و دیگر افراد خود را بروز دهد. پیامدهایی نظیر تجاوز به عنف، خشونت فیزیکی، نزاع، خشونت علیه زنان، دگرآزاری و حتی خودکشی.

پلیس فتا: والدین مراقب حضور فرزندانشان در فضای مجازی باشند
در همین زمینه، ایسنا به سراغ پلیس فتا رفته است. سرهنگ علی محمد رجبی، رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتای ناجا در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این موضوع، می گوید: نوجوانان و کودکان ساده‌ترین و راحت‌ترین شکار برای مجرمان سایبری هستند. کودکان و نواجوانان با توجه به سن و تجربه کمی که دارند فریب مجرمان سایبری را خورده و در دام آنان گرفتار می‌شوند و حتی ممکن است خودشان نیز در همان لحظه متوجه نشوند که مورد استفاده آنان قرارگرفته‌اند.

وی با بیان اینکه استفاده نادرست در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی می تواند کودکان و فرزندان ما را در معرض مسائلی از قبیل محتوای نامناسب اخلاقی، ترویج خشونت، شبهات دینی، سیاسی و اعتقادی قرار دهد، می افزاید: متاسفانه افراد سودجو برای دیده شدن و مطرح کردن خودشان بعضا حاضرند با آینده یک نوجوان نیز بازی کرده و آنان را دستمایه جلب توجه خود در لایوهای اینستاگرامی و ... کنند.

رجبی تاکید می کند: لازم است که والدین به فرزندان خود آموزش بدهند که بدون شناخت به دیگران در فضای مجازی اعتماد نکرده و فریب آنان را نخورند. همچنین باید بر میزان حضور فرزندان خود در فضای مجازی نظارت کنند و اجازه حضور بدون محدودیت را در این فضا به آنان ندهند. پلیس فتا نیز با چنین مواردی با حکم قضایی برخورد خواهد کرد.

سن حساس شکل‌گیری هویت جنسی و پیامدهای اقدامات غلط
گوهریسنا انزانی، روانشناس نیز این موضوع را از منظر روانی و تاثیر آن بر آینده نوجوانان بررسی کرده است. او در گفت‌وگو با ایسنا خانواده را پایه بنیادین هرجامعه و کانون اصلی حفظ ارزش ها توصیف کرده و می گوید: متاسفانه با ورود شبکه های اجتماعی روابط درون خانوادگی به شدت تحت تاثیر قرارگرفته‌اند، چرا که وقتی شبکه‌های اجتماعی مورد توجه و ترویج قرارگرفتند، فرهنگ استفاده از آن ترویج نشده و همین موضوع پیامدهای ثانویه را ایجاد کرد.

وی با بیان اینکه خانواده کانون شکل گیری هویت فرد است وهیچ فردی جدا از خانواده خود تعریف نمی‌شود، ادامه می دهد: هر فردی جامعه پذیری را در خانواده به عنوان رکن اصلی جامعه یاد می‌گیرد؛ اما شبکه های اجتماعی تاثیر زیادی روی این روند و فرآیند آن گذاشته‌اند که درصد قابل توجهی از آن از نوع منفی بوده است. این وضعیت در شرایط شیوع کرونا که با افزایش زمان حضور در فضای مجازی، تعطیلی مدارس و ... همراه شده، تشدید هم شده است.

این روانشناس با بیان اینکه به نظر می‌رسد والدین نیز فرصت کمتری برای حضور در کنار فرزندان خود و نظارت بر رفتار آنان در فضای مجازی را دارند، می افزاید: نوجوانان افراد آسیب‌پذیری هستند. آنها تنوع طلب و دنبال خلاقیت هستند و در دوران پراسترس گذار از کودکی به جوانی قرار دارند. برای پاسخ به این نیازها نیز در شبکه های اجتماعی فعال شده‌اند تا پاسخی برای کنجکاوی‌های خود پیدا کرده و در این میان اگر توانستند یک عرض اندامی هم می کنند.

انزانی با بیان اینکه تمایلات جنسی در دوره نوجوانی افزایش پیدا می‌کند، می گوید: در این شرایط والدین و به خصوص پدران نقش موثری دارند و نبود آنان در کنار فرزندان خود یا رفتار نادرست آن بسیار مخرب خواهد بود و کودکان را در معرض آسیب های بسیاری قرار می‌دهد که ممکن است در آینده منجر به ارتکاب جرائم مختلف نیز از سوی آنان بشود. چرا که رشد جسمی، جنسی و اخلاقی که در دوره نوجوانی شکل می‌گیرد تا سالمندی نیز با فرد همراه است.

این روانشناس بیشتر مشکلات این حوزه را مربوط به سن ۱۲ تا ۱۸ سالگی برشمرد و گفت: اگر والدین نقش خود را به درستی انجام ندهند، نوجوانان در این فضا جذب افرادی می‌شوند که متاسفانه آثار و تاثیر سویی بر رفتار آنان خواهد داشت که در نمونه این نوجوان ۱۴ ساله آن را مشاهده کردیم.

انزانی با بیان اینکه پسران بیشتر از دختران از فضای مجازی استفاده می‌کنند، می گوید: بعضا شبکه‌های اجتماعی مانند" اعتیاد بدون مواد مخدر هستند" و منجر به عدم ارتباط فرزندان با خانواده ها شده‍ اند. کمبود عاطفی، تعهد کم به فضای خانواده و ... از یک سو و مواردی نظیر پاداش های شبکه های اجتماعی و توجه کاذب و ... باعث مشکلاتی می‌شود که نوجوانان به سمت این فضا گرایش پیدا می‌کنند. در این میان ممکن است آنان با افراد دارای اختلالات روانی، شخصیتی و ... مواجه شوند، افرادی که متاسفانه در فضای مجازی با صفت شاخ ها شناخته می‌شوند و تبدیل به الگو برای بخشی از نوجوانان ما شده‌اند.

به گفته وی، افراد دارای اختلال شخصیت اثرات غیرقابل جبرانی بر نوجوان و آینده آنان می‌گذارند و با اقداماتی نظیر اغواگری جنسی و رفتارهای تحریک کننده و ... نوجوانان را که به دنبال کسب هویت جنسی هستند تحت تاثیر خود قرار می‌دهند.

انزانی می افزاید: متاسفانه آگاهی والدین نیز از مسائل جنسی دوران نوجوانی پایین است و آموزشی به آنان داده نمی‎شود. برخی پژوهش ها نشان می‌دهد که برخی نوجوانان حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد موقعیت‌هایی را که در آن هستند، منتقل نمی‌کنند.

این روانشناس با بیان اینکه اثر پدر بر رفتار جنسی و شکل گیری هویت جنسی فرزند بیشتر از مادر است، گفت: پدران سرد، سلطه گر، ستیزه جو و ... اثرات منفی بر روند رشد جنسی فرزندان خود دارند.

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو هرگونه آسیب جسمی، جنسی و بهره کشی و عدم رسیدگی به نیازهای انسانی افراد زیر ۱۸ سال توسط دیگران را کودک آزاری توصیف کرده و می گوید: هر گونه آزار و برهنگی و انتشار عکس و فیلم و ... نمادی از آزارهای جنسی است که ممکن است هم در فضای حقیقی و هم در فضای مجازی رخ دهد. اگر فرزندان از پدران و والدین خود آموزش هایی را دریافت کنند به راحتی قربانی این فضا می‎شوند و پیامدهای آن تا سال‌ها و حتی تا پایان عمر با آنان همراه خواهد بود.

انزانی در مورد این پیامدها در رفتار نیز می گوید: بسیار شنیده‌اید که گفته می‌شود رفتارهای امروز مجرمان ریشه در کودکی آنان دارد. کودکی یعنی همین دوره که این نوجوان ۱۴ ساله و بسیاری دیگر در آن قرار گرفته‌اند. چنین افرادی ممکن است که در آینده مکررا حقوق دیگران را نقض کنند، در پیروی از هنجارهای اجتماعی ناتوان باشند، ادبیات نامناسبی داشته و به سمت مصرف مواد مخدر و الکل و ... هدایت شوند.

این روانشناس ادامه می دهد: افسردگی، اضطراب، رفتارهای خشن، انواع بزهکاری، هویت پنهان، کاهش اعتماد به نفس، تغییر در ارزش ها، خشونت، تجاوز به عنف، قتل، مشکلات جنسی، انتقام گیری و حتی خودکشی از پیامدهای چنین رفتارهایی است که متاسفانه در پی سوءاستفاده یک فرد از نوجوانی برای جذب فالوور بیشتر و دیده شدن در فضای مجازی رخ خواهد داد.

به گفته انزانی، والدین باید مهارت های زندگی را یاد بگیرند و اگر بلد نیستند، دولت ها موظف به آموزش این مهارت ها هستند. تا از این طریق این مهارت ها به کودکان و نوجوانان نیز آموزش داده شود.

وی تصریح می کند: مهارت های زندگی و حل مساله بسیار مهم است. اما والدین توجه داشته باشند که اگر به هر دلیلی فرزندنشان مرتکب چنین اقدامی شد نباید او را سرزنش کرده یا مواخذ کنند باید حمایتگر بوده و با همکاری یک مشاور رفتار خود را با فرزندشان تنظیم کنند تا از بروز پیامدهای بعدی در وی جلوگیری شود.

هر دو طرف مجرمند
ایمان برنگی، وکیل پایه‌یک دادگستری نیز به تشریح ابعاد مجرمانه این اقدام پرداخته است. او در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در این ماجرا دو طرف مرتکب جرم شده‌اند، می گوید: پسری که در این ویدیو خود را ۱۴ ساله معرفی می‌کند در اصطلاح حقوقی،" صغیر ممیز "محسوب می‌شود. یعنی فرد بالای هفت سال که دارای قوه درک و تمیز نسبی است و با اینکه به سن بلوغ نرسیده است اما توانایی تشخیص امور خوب و بد از هم را دارد و به همین دلیل ، می تواند اراده حقوقی داشته باشد.

وی ادامه می دهد: بنابراین در مورد این فرد دادگاه می‌تواند والدین او را ملزم به تربیت صحیح کرده یا حتی کودک را نیز تعزیر کند.

برنگی با اشاره به جرم طرف مقابل که زن جوان است، می گوید: طرف مقابل فردی شناخته شده در فضای مجازی است که دنبال کنندگان زیادی دارد. او نیز مرتکب جرمی عمومی شده است. طبق قانون هرآنچه منجر به جریحه دار شدن عفت عمومی شود، جزو جرائم ضد عفت و اخلاق محسوب شده و قابل پیگیری است. جرائمی نظیر نشان دادن اندام‌های جنسی، تشویق دیگران به شهوترانی، تشویق به انحرافات جنسی و ... از جمله مصادیق این جرم است.

پلیس برخورد کند
این وکیل دادگستری به اشاره به رخ دادن این جرم در فضای مجازی اظهارمی کند: در فضای مجازی نیز این مصادیق وجود دارد و قابل مجازات است. این فرد اگر در ایران حضور داشته باشد می‌تواند با شکایت دادستان به عنوان مدعی العموم، خانواده یا خود فرد بزه‌دیده و حتی افرادی که آن ویدیو را دیده‌اند تحت تعقیب قرار گرفته و دستگیر شود. پلیس هم به عنوان ضابط عام می‌تواند با این موضوع برخورد کند.

برنگی ادامه می دهد: اگر این فرد در خارج از کشور نیز باشد، می‌تواند با درخواست پلیس ایران و به دلیل ارتکاب همین جرائم از سوی پلیس بین الملل تحت تعقیب قرار گرفته و دستگیر شود. او باید با توجه به قوانین داخل کشورمان مجازات شود.

به گفته این وکیل دادگستری، با توجه به اینکه این زن خود نیز می‌داند که اقداماتش برخلاف عفت عمومی و مروج بی‌بندوباری است. بنابراین نمی‌توان آن را بی‌اطلاع مجازات و پیامدهای کارش دانست و از این رو او یک مجرم است که باید مجازات شود. معمولا بر حسب نظر قاضی اگر این فرد به عنوان مفسد فی‌الارض شناخته نشود، مجازات تا ۱۰ سال حبس نیز به او تعلق خواهد گرفت که البته تشخیص تمام این موارد برعهده قاضی است.

انسداد چاره کار نیست
برنگی در عین حال راهکار مواجهه با این مساله را نیز ارتقا آگاهی و فرهنگسازی برشمرد و تصریح می کند: اگر دو نفر در خیابان مرتکب اعمال منافی عفت شوند آیا باید آن خیابان را مسدود کرد؟ در اینجا هم مثالی که برای کاربردهای چاقو وجود دارد مطرح است که با آن هم می‌توان میوه پوست کند، هم می‌توان در دست جراحی حاذق جانی را نجات داد و هم می‌توان جانی را گرفت. پس نباید تصور کنیم که با مسدود کردن و انسداد شبکه‌های اجتماعی می‌توان چنین مشکلاتی را حل کرد. چاره، فرهنگ سازی و افزایش آگاهی است.

این وکیل پایه یک دادگستری در پایان به قوانین حاکم بر اینستاگرام نیز اشاره کرده و می گوید: شبکه های اجتماعی هرکدام قوانین و مقرراتی دارند که به آن ملزم هستند. در مورد جرائم علیه کودکان و خشونت علیه زنان قوانین سختگیرانه و بین المللی وجود دارد و این شبکه نیز باید نسبت به این محتواها و مسدود کردن چنین حساب‌های کاربری اقدام کند. امیدوارم کاربران شبکه های اجتماعی نیز در گزارش تخلف چنین کاربرانی اقدام کنند.