چرا سخنرانی کرونایی مرکل بهترین سخنرانی سال شد؟

موسسه فن بلاغت و سخنوری در دانشگاه توبینگن آلمان از نادرترین و معروف‌ترین‌ها در این زمینه است که هر ساله شماری دانشجو از آن فارغ‌التحصیل می‌شوند و در مقاطع مختلف هم دانشجو می‌پذیرد. این موسسه از سال ۱۹۴۶ هر ساله از طریق بررسی‌های یک هیات داوری، بهترین سخنرانی عمومی سال را نیز انتخاب می‌کند.

قرعه بهترین سخنرانی سال ۲۰۲۰ از نظر هیات داوران دانشگاه توبینگن به نام آنگلا مرکل افتاده است. از نظر این داوران، اولین سخنرانی عمومی مرکل در روز ۱۸ مارس (۲۷ اسفند) خطاب به مردم آلمان در باره بحران کرونا از سخنرانی‌های کم‌نظیر سیاستمداران اروپایی در تاریخ معاصر است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

سخنرانی یادشده از نظر داوران دانشگاه توبینگن از پس مأموریتی سخت برآمده است؛ مأموریتی معطوف به توضیح مدل‌های آسیب‌شناسی در باره کرونا به زبان ساده و اقناع مردم به تغییر رفتاری رادیکال در راستای مهار اثرات این بیماری واگیر و ناشناخته.

داوران توبینگنی سخنرانی مرکل را شفاف و دارای ساختاری مناسب توصیف کرده‌اند که با بیان جاندار و توام با احساس، مکث و تاکید‌های صدراعظم آلمان و از طریق تکرار این یا آن فراز مهم، قدرت آن را داشته است که در ذهن و جان شنونده نفوذ کند و حساسیت و توجه او را برانگیزد.

مرکل در این سخنرانی با القای مایه‌هایی قوی از هم‌حسی موفق شد که تفاهم و مسئولیت شهروندان و احساس همبودگی جمعی آنها را خطاب قرار دهد و اقدام مبتنی بر همبستگی را در دستور کار جامعه قرار دهد. او از جمله گفت: «ما به عنوان یک همبوده و یک جامعه نشان خواهیم داد که همدیگر را تنها نخواهیم گذاشت.»

تاکید او این بود که مسئولیت فردی همه در قبال جامعه لازم است، چرا که مقررات رسمی اعلام‌شده برای مهار کرونا به تنهایی اثربخش نخواهد بود: «همه تدابیر و مقررات دولتی بی‌نتیجه خواهند ماند اگر ما موثرترین اهرم را برای مهار شیوع ویروس به کار نگیریم، و آن اهرم خود ما و رفتارمان است.»

مرکل در این سخنرانی به عقیده داوران موسسه توبینگن، از این هم ابایی نکرد که تجربه شخصی خود را هم با بیانی باورپذیر وارد بحث کند و آن را در خدمت اقناع جامعه بگیرد: «برای کسی چون من (به عنوان شهروند سابق آلمان شرقی) که برایش حق سفر و آزادی مسافرت و جا به جایی حقی است که با مبارزه به دست آمده، محدودیت‌های مشابه ابداً توجیه‌پذیر نیست، مگر در شرایط اضطرار مطلق، یعنی شرایطی که حالا با آن روبه‌روییم.»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

سخنرانی مرکل در قیاس با سخنرانی سایر رهبران اروپایی نیز امتیاز و برجستگی خاصی داشته است. امانوئل مکرون در اولین سخنرانی تلویزیونی خود خطاب به مردم فرانسه از موضعی مقتدرانه و بسیار رسمی مقابله با کرونا را ورود به جنگ توصیف کرد، بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، برعکس خطر ویروس را کم‌اهمیت جلوه داد، مرکل اما زبانی مبتنی بر اطلاع‌رسانی موضوعی و استدلال‌هایی ساده و در عین حال علمی به کار گرفت. به این ترتیب او موفق شد چنان پلی از رابطه میان خرد و احساس مخاطب ایجاد کند که در سطح بین‌المللی هم تحسین برانگیخت.

او با مایه‌هایی قابل اعتنا از سخنوری توانست حی و حاضر بودن ویروس را در زندگی شهروندان و خطرات ناشی از آن را برای مخاطب روشن کند و چنان تاثیر احساسی‌ای ایجاد کند که پیامدهای پاندمی به خوبی قابل درک باشد: «اعداد و ارقام مبتلایان و قربانیان کرونا صرفا اعدادی مجرد و خشک در یک پرونده آماری نیستند، این‌ها پدران و پدربزرگان ما، مادران و مادربزرگان ما و همسر و هم‌بر و بچه‌های ما هستند، آنها انسانند. و ما جامعه‌ای هستیم که در آن هر زندگی و هر انسانی شان و ارزش دارد.»

مرکل از نظر هیات داوران به گونه‌ای قابل اعتنا نشان داد که یک سخنرانی عمومی به چه کارها که قادر است و چگونه می‌توان با کمک بلاغت و سخنوری خرد را به سوی عمل سوق داد و حس همبستگی و انسجام اجتماعی را تقویت و تحریک کرد. و همه این‌ها آن سخنرانی را تاریخی کرد و محملی ساخت که موفقیت مقابله با کرونا در موج اول از جمله به‌شدت مدیون آن شود. کمتر سخنرانی‌ای در سال‌های اخیر قادر شده بود ملت آلمان را این گونه تحت تاثیر قرار دهد و به نشستن در خانه و توجه به مسئولیت فردی در قابل همنوعان و کل جامعه رهنمون شود.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  شخصیتی فراتر از "دختر" هلموت کهل

  هلموت کهل، صدراعظم سابق آلمان زمانی با رویکردی پدرانه از مرکل به عنوان "دختر" یاد کرده بود. اما مرکل خیلی سریع از زیر سایه "پدر" پا به بیرون نهاد. او رهبری حزب دموکرات مسیحی را در شرایطی برعهده گرفت که این حزب در اپوزیسیون قرار داشت. اما بزرگ‌ترین لحظه در زندگی سیاسی او متعلق به سال ۲۰۰۵ است.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  پیروزی با اختلاف اندک!

  در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۵، مرکل به عنوان نامزد دو حزب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی به رقابت با گرهارد شرودر، صدراعظم آلمان از حزب سوسیال دموکرات پرداخت. رقابتی که سرنوشت آن با فاصله‌ای کم به نام مرکل رقم خورد. نتیجه انتخاباتی حزب دموکرات مسیحی بدترین نتیجه‌ای بود که این حزب از زمان تاسیس دولت آلمان در سال ۱۹۴۹ به نام خود رقم زده بود. همین پیروزی شکننده حکایتگر آغازی دشوار برای مرکل بود.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  صدراعظم جدید آلمان

  در آن هنگام حزب سوسیال دموکرات آلمان و ائتلاف دو حزب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی تصمیم گرفتند یک دولت ائتلاف بزرگ در آلمان تشکیل دهند. آنگلا مرکل در روز ۲۲ نوامبر سال ۲۰۰۵ به عنوان نخستین زن در تاریخ آلمان و به عنوان جوان‌ترین صدراعظم تاریخ این کشور و همچنین به عنوان نخستین سیاستمدار شرق آلمان، کلید ورود به دفتر صدرات عظمی را از آن خود کرد.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  میزبانی خوش‌رو

  آلمان در سال ۲۰۰۷ میزبان رهبران و سران کشورهای گروه هفت بود. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و همچنین جورج دبلیو بوش، همتای آمریکایی او نیز در این نشست شرکت کردند. جهان در آن روزگار در قیاس با جهان امروز، به لحاظ ژئوپلیتیکی، جهانی "آرام‌تر" و به مراتب "سالم‌تر" بود.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  بازی با رنگ‌ها

  به رنگ لباس‌های مرکل هم توجه شده است. رنگ شلوار او معمولا تیره است. اما رنگ کت و بلوز او مرتب تغییر کرده است. برخی از تحلیلگران حتی مدعی شده‌اند که از روی رنگ کت مرکل می‌توان به حالات روحی آن لحظه او پی برد و می‌توان حدس زد که او چه پیامی برای گفتن به مردم و دیگر سیاستمداران دارد.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  امان از دست این پسربچه‌های بزرگ!

  موضوع بر سر معماری سیاست اروپا در سال ۲۰۰۸ است. سروکار آنگلا مرکل با دو سیاستمدار "مرد سالار" افتاده است. نیکلای سرکوزی، رئیس جمهور فرانسه و سیلویو برلوسکنی، نخست‌وزیر ایتالیا. مرکل با این لبخند ملیح نسبت به برخورد این دو واکنش نشان داده است. حال آنکه موضوع بر سر آن است که در دوره بحران مالی، چه کسی هدایت واقعی اتحادیه اروپا را باید برعهده گیرد.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  مددرسان یا قیم؟

  بدهی‌های مالی بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا افزایش یافته و این امر سرنوشت یورو را به مخاطره انداخته بود. مرکل خواستار اهدای کمک‌های مالی کلان به کشورهای مقروض اروپایی بود. در عین حال او خواستار اجرای سیاست‌های ناظر بر صرفه‌جویی اکید از سوی دولت‌های این کشورها شده بود. همین موضوع باعث شد که برخی از رسانه‌های یونان، آلمان تحت زمامداری مرکل را با آلمان دوران ناسیونال سوسیالیست‌ها مقایسه کنند.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  عمل به جای حرف

  مرکل سخنران خیلی ماهری نیست. از رفتن بین توده مردم تن می‌زند. خیلی کوتاه سخن می‌گوید و درباره سیاست‌های خود جاروجنجالی راه نمی‌اندازد. اما همین عملکرد او باعث محبوبیت او شده است. او بیشتر عمل می‌کند تا حرف بزند. همین توانایی و کارنامه او است که باعث شده بتواند هدایت چهار دولت آلمان را برعهده بگیرد.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  همچون یک مادر

  زمانی رسید که کسی مرکل را مادر نامید. نه مادر کسی، بلکه مادر ملت آلمان. گرچه نوعی طعنه و طنز در این توصیف وجود دارد، اما حکایت از مهر مادرانه او نیز دارد. این مادر به امور کشور رسیدگی می‌کند و از ترس و نگرانی عمومی می‌کاهد. گرچه باید گفت که این توصیف، توصیفی است که با زمانه حاضر سازگار نیست.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  ما از پس این بحران برمی‌آییم!

  مرکل زمانی گفته بود که "ما موفق می‌شویم". مراد از این جمله فائق آمدن بر بحران برخاسته از ورود پناهجویان به آلمان بین سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ بود. همین موضوع باعث شکاف عمیقی در جامعه آلمان شد. سیاست مهاجرپذیری و رویکرد او نسبت به بحران پناهجویی در آن موقع همچنان از مسائل مورد مشاجره در پرونده سیاسی مرکل به حساب می‌آید.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  شخصیت سال ۲۰۱۵

  نشریه "تایم" در سال ۲۰۱۵، آنگلا مرکل را به عنوان "شخصیت سال" انتخاب کرد. تایم از او تحت عنوان صدراعظم جهان آزاد یاد کرد. گفته بود که مرکل در ایام سخت نیز از توانایی رهبری بسیار بالایی برخوردار است. او دو تجربه موفق را در پرونده خود داشت: فائق آمدن بر بحران مالی سال ۲۰۰۸ و همچنین چیرگی بر بحران پناهجویی سال ۲۰۱۵.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  نقش فزاینده زنان در آلمان

  آنگلا مرکل، نخستین صدراعظم زن تاریخ آلمان است. گرچه او در مصاحبه‌های خود بر این موضوع تاکید خاصی ننهاده است. اما بسیاری از زنان دیگر در آلمان در سایه زمامداری او موفق شدند پله‌های ترقی را طی کنند. به عنوان نمونه آنه‌گرت کرامپ-کارن‌باوئر، هدایت حزب دموکرات مسیحی و وزارت دفاع را برعهده گرفت. اورزولا فون درلاین، پست ریاست کمیسیون اتحاد اروپا را از آن خود کرد و یولیا کلوکنر، وزیر کشاورزی شد.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  رویکردی خویشتن‌دارانه!

  مرکل رازنگه‌دار است. اینکه درباره دیگران، چه از نظر شخصی و چه از نظر سیاسی، چه می‌اندیشد، موضوعی است که هیچ‌گاه بیان نمی‌کند. او نظر خود را درباره دیگران فاش نمی‌کند. او مناسبات خود با دیگران را تنها بر بستر حفظ منافع ملی تنظیم می‌کند.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  همچون یک شهروند عادی

  مرکل خیلی خوب می‌داند که یک قوطی شیر چند است. مرکل هیچ‌گاه حتی پس از سال‌ها هدایت و رهبری آلمان، خود را برتر از دیگران حس نمی‌کند. تصویرهای متعددی از مرکل وجود دارد که او را به هنگام خرید از فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها نشان می‌دهد. او مثل یک زن خانه‌دار، به فروشگاه می‌رود و مایحتاج خود را تهیه می‌کند. این عکس، البته تصویرگر بازدید از یک فروشگاه با گروهی از سیاستمداران چینی در سال ۲۰۱۴ است.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  علامت اختصاری

  روشن نیست که مرکل این حرکت دست خود را از چه کسی و از کجا آموخته است. اما همین حرکت دست مانع از آن می‌شود که او پیکر خود را خم کند. پیام دیگری در این حرکت و رفتار خاص وجود ندارد. اما همین نوع قرار گرفتن انگشتان تبدیل به علامت اختصاری او شده است.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  زندگی شخصی

  چیز زیادی درباره زندگی خصوصی آنگلا مرکل منتشر نشده است. او خیلی کم درباره زندگی شخصی خود سخن می‌گوید. اما بعضی از مسائل بر دیگران پوشیده نمانده است. مثلا اینکه مرکل همراه با همسرش، یوآخیم زائر، هر سال در ایام عید پاک برای پیاده‌روی به جزیره ایسکیا در ایتالیا می‌روند. البته امسال به علت کرونا موفق به تکرار این عادت سالانه نشدند.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  مرکل و کرونا

  بحران کرونا خیلی چیزها را در آلمان و همچنین در سطح اروپا تغییر داد. مرکل سیاست دقیقی در برابر مقابله با شیوع ویروس کرونا در پیش گرفته است. سیاستی که گرچه با انتقادهایی نیز روبه‌رو بوده، اما در مجموع موفق ارزیابی می‌شود. عملکرد مرکل در مورد کرونا حتی باعث افزایش محبوبیت مرکل در آلمان شد.

• نگاهی تصویری به پانزده سال زمامداری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان

  پایان نه چندان دور!

  آنگلا مرکل دو سال پیش اعلام کرده بود که از نامزدی در انتخابات پاییز سال ۲۰۲۱ خودداری خواهد ورزید. اما تا آن هنگام او به وظایف صدراعظمی خود عمل خواهد کرد. بنابراین او ۱۶ سال صدراعظم آلمان بوده است. هلموت کهل نیز در کارنامه سیاسی خود ۱۶ سال رهبری آلمان را به عنوان صدراعظم این کشور برعهده داشته است.