اولین شب رقابتِ یلدایی تلویزیون چطور بود؟

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، یلدای امسال تلویزیون هم حال و هوایِ دیگری دارد؛ همیشه برای این روز برنامه اختصاصی تهیه می‌کرد و امسال هر برنامه‌ای برچسبِ یلدایی به خودش گرفت. از "دستپخت" تا "سیم آخر"؛ رشیدپور زودتر از بقیه، زنگِ رقابت یلدایی را به صدا درآورد و با تغییر دکور و آوردنِ خواننده و طولانی کردن ساعتِ پخش، این بار به جای "شب آرام"، با مسابقه "سیم آخر"، زودتر شب یلدا را جشن گرفت. 

دوباره با دعوت از چند بازیگر و خواننده، سفره یلدایی پهن کردیم و البته این بار هرکسی با هر برنامه‌ای دارد پا به رقابت یلدایی تلویزیون گذاشته و مخاطب را هم در این بین سردرگم کرده، سریال ببیند، فیلم سینمایی و یا ویژه برنامه! این سؤال کلیشه‌ای شده و انگار پرسیدن آن هم دردی دوا نمی‌کند؛ چرا یک دفعه این همه برنامه همزمان با هم به مخاطب حمله‌ور می‌شوند؟ در صورتی که این مخاطب به برنامه با کیفیت و زمان‌بندی شده نیاز دارد نه اینکه در یک ساعت با چند برنامه روبرو شود و هرکدام را قطعه قطعه و تیکه تیکه ببیند. 

این نکته‌ها در شبِ اول کارزار یلدایی به چشم می‌خورد. هنوز مهران مدیری و برنامه‌های یلدایی شبکه نسیم پایشان را به رقابت یلدایی نگذاشته‌اند و امشب سفره یلدایی شبکه سرگرمی تلویزیون هم پهن می‌شود. آن‌ها هم تدارکِ قابل توجهی دیده‌اند؛ از "کتاب‌باز" و "کودک‌شو" گرفته تا رسیدن مهران مدیری در دقیقه 90.

ویژه برنامه مسابقه "سیم آخر" رشیدپور

حتی "دستپخت" هم که ویژه برنامه یلدایی شبکه یک شده، امشب شانسِ یلدایی‌اش را امتحان می‌کند. ساعت‌های "زوجی‌نو" و "ایرانیش" و حتی "انار" شبکه 5 هم طولانی‌تر می‌شوند. از طرفی "قندپهلو" و "رادیو هفت" هم امشب برمی‌گردند؛ کار برای تماشای بیننده سخت و سخت‌تر می‌شود. بخشی 19:30 و گروهی از ساعت 21 به بعد روی آنتن می‌آیند و واقعاً مخاطب نمی‌داند کدام یک از ویژه برنامه‌ها و یا حتی فیلم‌های سینمایی تلویزیون را ببیند. این ضعفِ بزرگی است و هنوز هم برطرف نشده و اتفاقاً هر سال هم حلقه کنداکتور مناسبتی تلویزیون، تنگ و تنگ‌تر هم می‌شود.

چرا باید مسابقه‌هایی مثل "سیم آخر"، "ایرانیش" و حتی "زوجی‌نو" و برنامه آموزش تخصصی آشپزی یلدایی شوند؟ منظور این است هر برنامه‌ای اهداف و شناسنامه‌ای دارد و قرار نیست همه برنامه‌ها یلدایی و نوروزی شوند. ویژه برنامه با تغییر دکور و دعوت از چند بازیگر و خواننده، اتفاق نمی‌افتد بلکه باید برنامه‌ساز، برنامه مناسبتی بسازد و برنامه مناسبتی هم تعریف خودش را دارد. این نیست که به "دستپخت" و یا مسابقه "سیم آخر" و "ایرانیش" برچسب یلدایی بزنیم. 

تلاش این گروه‌های برنامه‌ساز در شرایطِ کرونایی ستودنی است اما مشخص نیست چرا امسال مسابقه و برنامه تخصصی هم واردِ این کارزار شدند؟ چند برنامه با کیفیت هم مخاطب را در خانه نگه می‌دارد و نیازی به این همه هیاهوی بی‌سر و سامان نیست. بسیاری در فضای‌مجازی به این سردرگمی‌ها و برخی از دکورهای آنچنانی سفره‌های پرزرق و برق واکنش نشان دادند که این‌ها هم قابل تأمل است. وقتی روی سفره بسیاری از خانواده‌ها، میوه‌ها و غذاهای آنچنانی نیست چرا این همه باید سفره برخی از برنامه‌ها آنقدر رنگین باشد؟

اما در میانِ این همه ضعفِ محتوایی و ساختاری برخی از برنامه‌ها، هنوز مشکلِ دعوت از میهمان، حل نشده و برخی از برنامه‌ها سراغِ برخی از افراد خاص می‌روند. این اتفاق شب گذشته در اولین قسمت ویژه برنامه یلدایی "انار" افتاد. برنامه‌ای که دو مجری کاربلد به نام بهمن هاشمی و سیدمرتضی حسینی دارد که امشب به مدت سه ساعت روی آنتن می‌رود.

مروری بر اولین شبِ برخی از ویژه‌برنامه‌های یلدایی تلویزیون:

شبکه یک با "دستپخت"

برنامه "دستپخت" طبق روالِ خودش روی آنتن می‌رود اما مأموریت گرم کردن آنتنِ شبکه یک در این روزها به سیدوحید حسینی و گروهش واگذار شده و شب گذشته 4 پرستار را به همراه خانواده‌هایشان دعوت کرده بود. امشب با داوری مهران رجبی، نادر سلیمانی و امیرکربلایی‌زاده ویژه برنامه یلدایی اولین شبکه تلویزیون می‌شود. سؤال اینجا است مگر این برنامه، برنامه تخصصی آشپزی نیست پس چرا باید ویژه برنامه شود؟  همان وجه تمایزی که حمید شاه آبادی معاون سیما امروز در یادداشت خودش به آن اشاره کرده است. وجه تمایز یلدایِ امسال تلویزیون، ویژه شدن برخی از برنامه‌های اختصاصی مثل "دستپخت"، "ایرانیش"، "زوجی نو" و "سیم آخر" است. 

مجریان "ایرانیش" ویژه؛ ترکیبی ناموزون

شبِ گذشته، "ایرانیش" بعد از گفت‌وگوی ویژه خبری روی آنتن رفت و مجید واشقانی بازیگر سینما و تلویزیون یک طرف و طرف دیگر مجری قدیمی تلویزیون گیتی‌خامنه؛ ترکیبِ ناموزونی که هرچه از لحظه اول به نقطه پایانی قسمت اول این ویژه برنامه نزدیک‌تر می‌شد خودش را بیشتر نشان می‌داد. واشقانی اجرا را بازیگری می‌کرد و گیتی‌خامنه در تلاش بود تا عنانِ کار را به دست بگیرد. آقای بازیگر محاوره صحبت کردن را در دستور کارش قرار داده بود تا به این واسطه ارتباطش با مخاطب صمیمی‌تر شود و خانم خامنه خودش را در قابِ اجرا نگه می‌داشت. 

برای شبِ اول نمی‌توان این برنامه را به طورکامل سنجید اما انتظار می‌رود واشقانی خودش را در مدارِ اجرای برنامه تلویزیونی بیشتر به قابِ اجرا نزدیک کند؛ صمیمیت با ادبیات نامتقارن متفاوت است. شاید بهتر بود محسن آزادی نویسنده "ایرانیش" که خودش از مجریان کاربلد است وارد میدان می‌شد. سیما آرام آرام باید مجریان پرورش پیدا کرده، مستعد و کاربلد خود را مثل برخی از شبکه‌های تلویزیونی خصوصاً در ویژه برنامه‌ها روی آنتن بیاورد. 

"زوجی‌نو" موفق‌تر از دیگر ویژه‌ها

شاید در غیابِ مهران مدیری و برنامه "دورهمی" که امشب به آنتن می‌رسد، مخاطب بیشتر اجرای باربد بابایی و شکل و شمایل گفت‌وگو و موقعیت‌های "زوجی‌نو" را پسندیده باشد. برنامه‌ای که با حضور فوتبالیست‌هایی مثل خداداد عزیزی، رضا شاهرودی، سیروس دین‌محمدی و فیروز کریمی، شروع شد و البته محمدرضا احمدی گزارشگر مسابقه‌های ورزشی هم حضور پیدا کرد. گفت‌وگو به گونه‌ای نبود که مخاطب را خسته کند و آیتم‌های خوبی طراحی شده بود. 

یکی از نکات خوب این برنامه، به روز بودنِ مجری در گفت‌وگو با افرادی که مقابلش می‌نشستند، این تسلط و پویایی گفت‌وگو را بالاتر می‌برد. وقتی بهنام تشکر و رضا فیاضی از میهمانان بازیگر برنامه درباره آثار جدیدشان صحبت می‌کردند او یا برخی از آن‌ها را دیده بود و یا درباره‌اش اطلاعات داشت. مثلِ برخی از برنامه‌ها نبود که اصلاً نمی‌دانستند آخرین کار آن هنرمندی که دعوت شده، چیست و یا ژانری که او به ایفای نقش می‌پردازد چه سرمنزل‌هایی دارد.

از این حیث باربد بابایی در شبِ اول نسبت به بقیه برنامه‌ها گوی سبقت را گرفت تا امشب ببینیم با اضافه شدن چند برنامه، رقابتِ یلدایی شبکه‌های تلویزیونی به کجا می‌رود و کدام برنامه بیشترین مخاطب را از آن خود خواهد کرد؟

اما انار؛ از کَل‌کَل مجریان تا حاشیه یک میهمان تلویزیونی

"انار" عنوان ویژه برنامه شبکه پنج سیما است که یک شب زودتر از بقیه سفره یلدایی پهن کرده و امشب قسمت سوم این برنامه روی آنتن می‌رود. سفره‌ رنگینش مورد انتقاد بسیاری قرار گرفته که نباید این همه پرزرق و برق و مملوء از میوه‌هایی باشد که خریدِ آن‌ها برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی سخت شده است. آهِ حسرت فقط از برخی آگهی‌‌های تبلیغاتی تلویزیون بلند نمی‌شود و بعضاً دکور و زرق و برق‌های برخی از برنامه‌ها هم به چشمِ مخاطب می‌آید و روی آنتن خجالت‌زده‌اش می‌کند. 

امتیازهای ویژه برنامه شبکه‌ پنج

این ویژه برنامه دو مجری قدیمی کاربلد دارد که فضای کَل‌کَل‌شان مخاطب را یادِ برنامه‌های پرقدرت و قدیمی تلویزیون می‌اندازد؛ زمانی که مجریان حرف اول و آخر را در رشد و توسعه یک برنامه می‌زدند و حالا همه‌چیز را بازیگرمجری‌ها و اسپانسرها تعیین می‌کنند. اتفاق و امتیازِ مناسب این برنامه، اتکا به مجریانِ تلویزیونی است. میهمانان خوبی هم دعوت کرد از مجریان خود شبکه پنج و خواننده‌ای مثل چنگیز حبیبیان که متفاوت‌تر از چند شبکه دیگر عمل کرد؛ برخی از خواننده‌ها دیگر پایِ ثابت برنامه‌های تلویزیون شده‌اند و هر کانالی را بزنیم آن خواننده را می‌بینیم.

چرا فقط یک عده خاص؟!

تیتراژ‌ها به آن‌ها سپرده می‌شود، برنامه‌های پرطرفدارِ تلویزیون دعوت می‌شوند و کلیپ‌ها و آیتم‌های برخی از برنامه‌های دیگر هم با قیمت‌های گزافی به آن‌ها سفارش داده می‌شود. این هم معضلِ دیگری است در کنار میهمانان خاصِ بازیگر، باید مجالی درباره میهمانان خاصِ خواننده هم صحبت کرد که چرا استیج و یا جایگاه برنامه‌های تلویزیونی در اختیار برخی از خواننده‌ها قرار می‌گیرد؟

حضور قابل تأمل خانم بازیگر!

اما در قسمتِ بازیگران، علاوه بر مهدی سلوکی، سراغِ حدیثه تهرانی بازیگری رفتند که در ویدئوی مجازی‌اش، جایگاه رسانه ملّی را زیر سؤال برد. سلبریتی که به شکل عجیب و قابل تأملی از پیدا شدن سگش به هوادارانش خبر می‌دهد. سطح دغدغه و ناراحتی این خانم بازیگر پیدا شدن "پینگیل" است نه معیشت مردم!

کسی که برای حمایت از افراد خاص، مغرضانه تلویزیون را نقد می‌کند. جایی که افرادی مثل او را به دنیای تصویر معرفی کرده و مروری بر کارنامه کاری‌شان هم داشته باشید به این نتیجه می‌رسید که تلویزیون چقدر در حقِ او و خیلی‌های دیگر خوبی کرده است. 

فرصتی که برای خودنمایی داده شد

"انار" شب گذشته این فرصت را در اختیار او قرار داد که جایی غیر از فضای‌مجازی، خودنمایی کند. کسانی که بیشترین دغدغه‌شان دیده شدن است و از هر راهی برای نیلِ به این هدف استفاده می‌کنند. روزی با اعتراض و انتقاد، روزی با گریه برای حیوانِ خانگی و روزی هم با نشان دادنِ سطح رفاه و سورپرایزهای آنچنانی روز تولدشان؛ این جنجال‌ها و رفتارهای ساختگی مجازی این دسته از افراد، مخاطب را خسته کرده است. 

این اشتباه در انتخاب میهمان برنامه "انار" نشان می‌دهد که برنامه‌سازها باید به فضای موجود رسانه‌ای افراد هم توجه کنند و بعد آن‌ها را دعوت کنند. صرفِ مشهور بودن افراد، اهمیت ندارد بلکه باید به سبقه و تأثیرگذاری آن‌ها روی مخاطب هم توجه کرد. واقعاً افرادی همچون "حدیثه تهرانی" نه بازیگر چندان موفقی در سریال‌های تلویزیونی و چند فیلم سینمایی از نوع "عشقولانس" بودند و نه انسانِ موفقی در زندگی که حداقل در فضای‌مجازی نشانِ مخاطب می‌دهند، نشان داده‌اند.

بنابراین قرار است ماحصلِ این گفت‌وگو، انتقال چه مفاهیمی از سبک زندگی حرفه‌ای و شخصی‌اش باشد. افرادی که نمی‌توانند الگویی برای جامعه باشند و هرچه تلاش می‌کنند برای "دیده شدن" خودشان است. از حاشیه‌هایی که امروز مرز ندارد تا انتقادها و اعتراض‌های پوشالی که مثلاً معیشت و دغدغه‌های مردم برای ما هم مهم است. اگر این‌‌طور بود آنقدر مردم را وارد چالش‌های عجیب و غریب خودشان نمی‌کردند. 

نظارت، اتاق فکر و مشاورین متخصص نیازِ برنامه‌ساز

واقعاً تلویزیون نه تنها نباید این‌ نوع افراد را به عنوان میهمان خود در برنامه تلویزیونی دعوت کند بلکه باید برای حضور آن‌ها در سریال‌های تلویزیونی هم محدودیت ایجاد کند. کسانی که به اصطلاح نان و نمک تلویزیون را می‌خورند و به خاطر چند فالوور، تمام عقبه خودشان را فراموش می‌کنند. نظارت، اتاق فکر و مشاورین متخصص باید در کنار برنامه‌ساز باشند تا میهمانان و همه ارکانِ دیگر برنامه به بهترین شکل، کنار هم قرار بگیرند.