اردوغان چیزی برای ارائه به الکاظمی ندارد

نخست وزیر عراق بر این باور است که می تواند برخی از چالش های موجود در منطقه را با مذاکرات مستقیم حل و فصل نماید. در این بین بحث اقلیم کردستان عراق نیز مطرح بوده که با دولت مرکزی عراق دارای اختلافاتی است. از این رو حکومت کردستان عراق و نحوه همکاری آنها با گروه های معارض ترکیه مانند پ.ک.ک از جمله موضوعاتی است که سبب شده آنکارا بغداد را تحت فشار بگذارد. به همین دلیل بُعد سیاسی سفر مصطفی الکاظمی به ترکیه نسبت به مسائل اقتصادی مهمتر محسوب می شود. اگرچه نخست وزیر عراق این سفر را مثبت ارزیابی کرده اما معلوم نیست که با چه نتایج و دستاوردهایی همراه بوده است.

از منظر ترکیه کُردهای سوریه و عراق با هم تفاوتی ندارند و به همین دلیل چنین سفرهایی نمی تواند بر نوع رویکرد و نگاه آنکارا در قبال کردها تأثیرگذار باشد. این سفر ممکن است به منظور کاهش تنش ها بین دولت عراق و ترکیه مثبت تلقی شود اما در راستای حل بحران های طولانی و پیچیده بین عراق و ترکیه قطعا کارساز نخواهد بود. هم اکنون ترکیه در جبهه های منطقه ای و فرامنطقه ای درگیر شده و سیاست های این کشور موجب شده تا با غرب نیز وارد چالش های زیادی شود. بنابراین شاید اینگونه به نظر برسد که آنکارا در این صدد باشد تا فضای آرامتری در منطقه شکل بگیرد. حتی واکنش رسانه های عراق نیز نسبت به این سفر کاملا عادی و محدود به نظر می رسید و نمی توان انتظار داشت که ترکیه چیزی برای ارائه به عراق داشته باشد.

سفر الکاظمی در بحبوحه تحولات اخیر در منطقه و جابجایی قدرت در آمریکا صورت گرفت؛ جایی که ترامپ پس از مشخص شدن نتایج انتخابات و شکست از جو بایدن بیشتر درگیر مسائل داخلی و پیگیری های حقوقی برای اثبات تقلب در انتخابات شده است. تحرکات و سفرهای اخیر مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا نیز تنها با این هدف انجام شد تا نشان دهد آمریکا همچنان در عرصه حضور دارد. در آن سو ترکیه ای که در دوران ترامپ همکاری های زیادی با آمریکا داشته هم اکنون در تلاش است تا خود را از این مسیر کنونی جدا کرده و از طریق واسطه ها بتواند گام های بعدی را با بایدن بردارد. حنای ترامپ حتی برای متحدان او دیگر رنگی ندارند و همگی در این دوران گذار به دنبال ورود به مرحله ای جدید هستند.

البته باید گفت برخی کشورها که ترامپ را منجی و حامی می دانستند با پایان دوران ریاست جمهوری او سرخورده شده اند. به خصوص عربستان که تیم بایدن با حاکمان فعلی این کشور مشکل دارند و ارتباط نزدیکی با جریان مخالف بن سلمان یعنی بن نایف دارند. نگرانی عربستان بر این است که در آینده نتوانند با دولت جدید آمریکا همکاری کنند و از طرفی تیم جو بایدن آنها را به رسمیت نشناسد. از همین رو می تواند این احتمال وجود داشته باشد که آمریکا مخالفان را در حکومت عربستان سهیم کند و یا کلا روند به سمتی رود که کلا مخالفان حکومت را بدست گیرند. همانگونه که حکومت فعلی عربستان روابط تنگاتنگی با دونالد ترامپ دارد مخالفان یعنی جریان طیف بن نایف نیز روابط بسیار نزدیکی با جو بایدن دارند. دموکرات ها همچنین جنگ یمن و قتل جمال خاشقچی را هزینه بزرگی برای آمریکا تلقی می کنند و از همین رو باید دید که آنها تا چه میزان می توانند به اهداف خود دست یابند. باید منتظر بود و دید که کاخ سفید می تواند آمریکا را بار دیگر به مسیر سالم و هموار بازگرداند یا خیر. مسیری که در دوران ریاست جمهوری ترامپ همراه با چالش های گسترده بین المللی همراه بود.

وضعیت در منطقه به گونه ای رقم خورده که به نفع آمریکا نیست و جنگ یمن حالتی فرسایشی را به وجود آورده که متحدان آمریکا را نیز متضرر کرده است. بازگشت به دوران قبل از ترامپ از آنجا برای دولت جدید آمریکا دشوارتر می شود که این کشور را مستلزم پرداخت هزینه می کند؛ با در نظر گرفتن اینکه روند تا چه میزان زمان خواهد برد.ضمن اینکه باید در نظر داشت که شرایط از منظر موقعیت و نفوذ برای عربستان و برای هم پیمانان آمریکا مثل سال های قبل از 2011 نیست.

*کارشناس مسائل خاورمیانه

310311