آیا رویکرد نظامی اسرائیل در قبال ایران عوض می‌شود؟

اسرائیل «فاش می‌گوید و از گفته خود دلشاد» است که سالانه صدها بار به «اهداف ایران و متحدینش» در سوریه حمله می‌کند و ایران «حتی پاسخ هم نمی‌دهد»، با این حال ملاحظاتی را نیز در این نوع حملات درنظر می‌گیرد.

از جمله این‌ که دست‌کم از یک سال پیش به این سو از حملات به مقرهای جنگجویان حزب‌الله در سوریه خودداری کرده است زیرا هشدار دبیر کل حزب‌الله را جدی تلقی می‌کند که «معادله جدیدی» در برابر اسرائیل ایجاد کرده و گفته است پاسخ کشته شدن هر جنگجوی حزب‌الله در هر نقطه خاورمیانه را در مرزهای شمالی اسرائیل خواهد داد.

در این شرایط این نکته مطرح می‌شود که چرا اسرائیل ریسک سنگین‌ترین حمله هوایی اخیر به نقطه مرزی سوریه و عراق را که جنگجویان حزب‌الله و دیگر نیروهای متحد با ایران در آن حضور داشتند، پذیرفت؟

بیشتر در این باره:

۵۷ تن در «مرگبارترین حمله اسرائیل» به خاک سوریه کشته شدند

در حملات هوایی متعدد به ده‌ها هدف در نخستین ساعات بامداد روز چهارشنبه، ۲۴ دی، در شرقی‌ترین جاده استان دیرالزور متصل به مرز عراقی البوکمال، براساس گزارش دیدبان حقوق بشر سوریه، ۵۷ تن کشته و ۳۷ تن دیگر زخمی شدند که یک کشته و شش مجروح از نیروهای حزب‌الله و ۱۱ کشته و شمار زیادی از مجروحین از نیروهای لشکر فاطمیون بودند و بقیه تلفات و جراحات از نظامیان ارتش سوریه و شبه‌نظامیان عراقی متحد با ایران.

«فرمانده لشکر فاطمیون»، شبه‌نظامیان شیعه افغانستانی که در زمان فرماندهی قاسم سلیمانی بر نیروی قدس سپاه پاسداران ایجاد و راهی جبهه‌های جنگ در سوریه شد، و همچنین یک مقام ارشد نیروی قدس، کشته شدن نیروهای این لشکر و نیز اعضای نیروی قدس در حملات اسرائیلی در روز ۲۴ دی را تکذیب کردند.

خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، در «خبر اختصاصی» به نقل از «فرمانده لشکر فاطمیون» که نامش عامدانه در این رسانه ذکر نمی‌شود، نوشته بود که «حتی یک نیروی تحت امر وی کشته نشده» است. احد کریم‌خانی، معاون سیاسی نیروی قدس، نیز در گفت‌وگو با فارس، دیگر خبرگزاری نزدیک به سپاه، گفته بود که «حملات کورکورانه و بدون اهداف استراتژیک اسرائیل» به دیرالزور و البوکمال «هیچ تلفات انسانی نداشت» و از «اساس کذب و جنگ رسانه‌ای محور غربی- عبری-عربی علیه مقاومت است».

معاون سیاسی نیروی قدس افزوده بود که «اسرائیل به‌خوبی نسبت به خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران و گروه‌های مقاومت در سوریه آگاه است و به‌خوبی می‌داند که حمله به مواضع مقاومت در سوریه قطعاً با واکنش سخت و شدید مواجه خواهد شد».

بیشتر در این باره:

فرمانده لشگر فاطمیون گزارش‌ها درباره تلفات نیروهای آن در حمله اخیر اسرائیل را تکذیب کرد

اما سخنگویان ارتش اسرائیل گفته‌اند در سال ۲۰۲۰ کشورشان دست‌کم ۵۰۰ بار به اهداف ایران و نیروهای متحدش حمله کرد و «پاسخ ایران تنها سکوت بود».

روزنامه هاآرتص در شماره روز یکشنبه ۲۸ دی به‌نقل از منابع رسمی اطلاعاتی اسرائیل نوشت که حملات گسترده روزهای گذشته اسرائیل به سوریه و به‌ویژه ضربات هوایی روز ۲۴ دی در مرز سوریه و عراق که در قیاس با حملات چندسالهٔ اسرائیل به نقاط مختلف سوریه بی‌سابقه بود، پیامی مشترک هم به ایران و هم به دولت جدید آمریکا داشت که عراق را رها نکند.

مقامات رسمی امنیتی اسرائیل گفته‌اند که نگرانی کشورشان از این‌که دولت جو بایدن نیروهای آمریکایی در عراق را به‌شدت کاهش دهد و در راستای اجرای قانون مصوب در مجلس بغداد برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق به سوی نرمش با دولت بغداد گام بردارد، در حملات اسرائیل در یک هفته باقی‌مانده از کار دولت دونالد ترامپ نقش داشته است.

اما حمله روز ۲۴ دی با توجه به تعدد اهداف، گستردگی آن و شمار تلفات متفاوت بود.

این مقامات نظامی و امنیتی اسرائیل گفته‌اند که هر نوع مماشات و کوتاه آمدن دولت جدید واشینگتن در قبال عراق، این کشور همسایه غربی ایران را به صحنه تمرکز نیروهای متحد ایران مبدل خواهد کرد و این امر «تهدیدهای امنیتی و نظامی» برای اسرائیل را افزایش خواهد داد.

اسرائیل به شیوه دیرینه و شناخته‌شده خود در خفه کردن هر نوع تلاشی در نطفه و حتی پیش از شکل‌گیری نطفه، این بار نیز وارد کردن ضربات پیاپی به هر نقطه‌ای را در دستور کار قرار داده است که ظرفیت احتمالی مبدل شدن به مراکز استقرار تجهیزات و نیروهای هم‌سو با ایران را دارد. مقامات اسرائیلی بعد از حمله چهارشنبه همچنین گفته‌اند بی‌هراس و نگرانی از موضع دولت بایدن، این شیوه ضربات پیاپی را در سوریه، عراق و هر جای دیگر ادامه خواهند داد.

بیشتر در این باره:

دولت بایدن در منگنه ایران و اسرائیل

اسرائیل و همچنین آمریکا تکذیب نکردند که اطلاعاتی که مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در دیدار روز دوشنبه ۲۲ دی در واشینگتن به یوسی کوهن، رئیس موساد، داد باعث شد که اسرائیل حملات هوایی وسیع بامداد دو روز بعد را در مرز سوریه و عراق اجرا کند.

از گفته‌های مقامات اسرائیلی که هاآرتص به آن‌ها استناد کرده چنین برمی‌آید که تلاش‌های ایران برای بردن نیرو به نقاط مرزی عراق در کنار سوریه از این پس در شمار اهداف اسرائیل در حملات هوایی خواهد بود.

سیاست و عملکرد ارتش اسرائیل در طول دهه‌ها در تعقیب نیروهایی که از آن‌ها احساس خطر کند، این احتمال را تقویت می‌کند که نه تنها سوریه بلکه عراق و حتی یمن نیز در دوران دولت جو بایدن ممکن است صحنه حملات آشکار و پنهان گسترده اسرائیل شود، حتی حملاتی به‌دور از هر نوع تناسب با واقعیات میدانی.

به‌نوشته هاآرتص، یک مقام ارشد امنیتی به‌تازگی در یک نشست در پشت درهای بسته گفته است که اگر جو بایدن به برجام بازگردد، «ایرانی‌ها ممکن است این امر را چراغ سبزی برای ادامه اهداف غیرهسته‌ای تلقی کنند و اقدامات خود را بیش از گذشته گسترش بدهند، طناب (حلقه اطراف اسرائیل) را محکم کنند و حزب‌الله نیز ممکن است تحت‌تأثیر واقعیات تازه قرار بگیرد. اسرائیل این را نخواهد پذیرفت و ایرانی‌ها خود این امر را درک می‌کنند».

این مقام اطلاعاتی همچنین گفته است که «ایران در ارزیابی‌های خود به این نتیجه رسیده که بردن نیرو به نزدیکی مرز اسرائیل از طریق لبنان و سوریه با موانع زیادی روبه‌روست و به استقرار نیرو در غرب عراق، در همجواری سوریه، روی آورده است».

یک روز پیش از حمله بامداد ۲۴ دی، خبرگزاری تسنیم در مقاله‌ای با عنوان «بزرگراه مقاومت، ایده ابتکاری ایران و عراق و سوریه برای شکست جنگ اقتصادی آمریکا علیه مقاومت» نوشته بود که از سه گذرگاه الیعربه- ربیعه، گذرگاه الولید- التنف و گذرگاه البوکمال- القائم، میان عراق و سوریه، گذرگاه سوم و آخری، حائز بیش‌ترین اهمیت است.

به‌نوشته تسنیم، «گذرگاه البوکمال- القائم دارای پنج اهمیت امنیتی، سیاسی، راهبردی، اقتصادی و فرهنگی است و این واقعیت که نیروهای زمینی "محور مقاومت" را به هم وصل می‌کند، اهمیتی دو چندان دارد. "بزرگراه مقاومت" همان ایده‌ای است که با آن می‌توان "راه شهدای مدافع حرم به‌خصوص حاج قاسم سلیمانی" را در زمینه اقتصادی ادامه داد...».

نکته‌ای که خبرگزاری تسنیم به آن اشاره کرده مبنی بر اهمیت اتصال نیروهای زمینی گروه‌های زیر فرمان جمهوری اسلامی یا هم‌هدف با آن، درست همان دلیلی است که اسرائیل به‌خاطر آن، حملات گسترده در سوریه را به این بخش از مرز سوریه با عراق نیز کشانده است.

چه بنیامین نتانیاهو در انتخابات جدید در مسند رهبری بماند و چه از صحنه خارج شود، ارتش اسرائیل به‌ویژه در زمان فرماندهی کسی مانند ژنرال آویو کوخاوی، با داشتن سابقه عملیات بی‌محابا در سال ۲۰۰۲ در جنین کرانه باختری، برنامه‌های نظامی خود را علیه ایران در منطقه رها نخواهد کرد.

هاآرتص نوشته است که سرویس‌های جاسوسی و اطلاعاتی اسرائیل طرح‌های حذف هدفمند افراد را اجرا کردند، تونل‌های مرز لبنان و مراکز هسته‌ای ایران را شناسایی کردند و برنامه‌ریزی‌های ایران برای عملیات «تروریستی» را خنثی کردند. گستردگی و عمق اطلاعاتی که اسرائیل از ایران دارد، سرشکستگی برای حاکمان تهران به بار آورده و به‌تازگی نیز توافق‌های عادی‌سازی با امیرنشین‌های خلیج فارس که یک تحول حائز اهمیت است، به اسرائیل امکان می‌دهد نگاه نزدیک‌تر و دقیق‌تر به ایران داشته باشد.

با وجود نکاتی که هاآرتص و مقامات امنیتی، نظامی و دولتمردان اسرائیل آن را «دست برتر» خود در همه عرصه‌ها می‌نامند، جمهوری اسلامی ایران اما نشان داده که سیاستش در قبال اسرائیل تغییر چندانی نخواهد کرد حتی اگر به بهای تحمل ضربات سنگین‌تر از حمله روز ۲۴ دی و وارد شدن خسارات بیشتر به منابع مالی و نظامی ایران باشد.