دردسرکلاه‌گیس در سینما و تلویزیون ایران؛ از توقیف تا اما و اگرهای مراجع
بی بی سی فارسی
- مسعود آذر
- بی‌بی‌سی
منبع تصویر، IRIB
توضیح تصویر،سریال روزهای ابدی به کارگردانی جواد شمقدری که از شبکه یک تلویزیون ایران پخش می‌شود
سریال "روزهای ابدی" و کلاه‌گیسی که تعدادی از بازیگران زن این سریال دارند، بار دیگر معضل به تصویر کشیدن چهره واقعی یک زن روی پرده نقره‌ای سینما و قاب تلویزیون را برجسته کرده و به حاشیه‌ها دامن زده است.
تلویزیون ایران در اقدامی کم سابقه رضایت داده که در سریال "روزهای ابدی" شماری از بازیگران به دلیل موقعیت زمانی، شغلی، وابستگی سیاسی و دیپلماتیک روسری سر نکنند و از کلاه‌گیس به عنوان موی سر استفاده شود تا به قول تهیه‌کننده سریال، داستان طبیعی و قابل قبول دیده شود.
- حجاب در سینمای ایران و ترفندهای کارگردانان برای گریز از آن
"زن" هنوز یک مساله حل نشده و سوال بزرگ برای سینما و تلویزیون است.این کشمکش از اول انقلاب مثل یک سریال بلند کشدار، بیش از چهل سال است که ادامه دارد و شماری از فیلم‌ها و سریال‌ها بخاطرش توقیف یا سانسور شده و ضوابط و پروتکل‌های نوشته و نانوشته درباره "زن" از لحظه‌ای که داستان در ذهن نویسنده شکل می‌گیرد تا زمان تولید و حتی اکران و پخش وجود دارد و همیشه این شمشیر بر سر فیلم‌های بخصوص "زن‌محور" است که اگر از تمام ضوابط و قوانین و بخشنامه‌ها عبور شد، ممکن است واکنش یک مقام مذهبی تمام آنچه را که بافته شده، پنبه کند.
منبع تصویر، IRIB
توضیح تصویر،تهیه‌کننده سریال می‌گوید بازیگرانی که از کلاه‌گیس استفاده کرده‌اند، ارمنی هستند
داستان 'روزهای ابدی' و حاشیه‌ها!
سریال "روزهای ابدی" به کارگردانی جواد شمقدری می‌خواهد ۹ ماه از اوایل انقلاب اسلامی (از بهمن ۱۳۵۷ تا آبان ۱۳۵۸ ) از انقلاب تا اشغال سفارت آمریکا را روایت کند. این سریال که از شبکه یک پخش می‌شود،ادامه سریال "خط تماس" است که دو سال پیش از صدا وسیما پخش شد.
تهیه کننده این سریال می‌گوید نوشتن فیلمنامه ۵ سال و مراحل تولید سریال هم ۱۷ ماه طول کشیده و به گفته او سریال براساس "مستندات تاریخی نوشته شده و تاریخ را تحریف نکرده" و شخصیت‌های اول انقلاب مثل مهدی چمران و ابراهیم یزدی ( هر دو از دولت موقت)، اصغر وصالی (از اعضای سازمان مجاهدین خلق که بعد از انقلاب به سپاه پاسداران پیوست ودر درگیری‌های کردستان کشته شد)، ولی‌الله فلاحی فرمانده وقت ارتش و مریم کاظم زاده خبرنگار و عکاس جنگ در این سریال بازسازی شده اند.
سریال چقدر با تاریخ و حوادث آن روزها مطابق است مساله دیگری است و آنچه این سریال را در رسانه‌ها و شبکه مجازی مطرح کرده استفاده از کلاه‌گیس است. محسن علی‌اکبری درباره استفاده از کلاه‌گیس در این سریال می‌گوید "روزهای ابدی" کاری سیاسی است و قصه آن در برخی از سکانس، که بازیگران کلاه گیس دارند، درباره موضوع تظاهرات ضد حجاب در یک مقطع تاریخی روایت می‌شود و بنا به اقتضای قصه از کلاه گیس استفاده شده است.
او درباره مقایسه این سریال و فیلم سینمایی "کاناپه" به کارگردانی کیانوش عیاری که بخاطر استفاده از موی مصنوعی توقیف شده، می‌گوید سریال ما هم در تلویزیون با سانسورهای زیادی مواجه شد و دو سوم سکانس‌های ما که از کلاه گیس استفاده شده بود حذف شد و فقط یک سوم با خواهش و اصرار ما پخش شد، آن هم به این دلیل بود که برای شخصیتی که باید تصویر می‌شد نیاز بود کلاه گیس استفاده شود.
او می‌گوید در سریال "روزهای ابدی" زنانی که کلاه‌گیس دارند، بازیگران ارمنی هستند و "به شدت" مخالف استفاده از بازیگران زن مسلمان برای این نقش بودیم.
منبع تصویر، KHABARONLINE
توضیح تصویر،کارگردان سریال یوسف پیامبر گفته بود در این سریال از کاموا به عنوان موی سر استفاده کرده‌است
تلویزیون و سابقه استفاده از کلاه‌گیس
تلویزیون دولتی ایران همیشه در مقایسه با سینما از ضوابط سخت‌گیرانه بیشتری برای زنان اعمال کرده و می‌کند، به گونه‌ای که مساله حجاب از داستان و قصه در سریال‌ها مهمتر است.همین سختگیری‌ها به گونه‌ای پیش‌رفته که تقریبا حتی با وجود تغییر مدیریت‌ها همین سیاست همچنان حفظ شده و انگار بعضی از سریال‌هایی که هم اکنون پخش می‌شود از نظر اجرا و داستان با سال‌های گذشته تفاوت چندانی ندارند.
در طول این سال‌ها در بین سریال‌ها بخصوص موضوعات تاریخی چند استثنا وجود دارد که گاهی برای نشان دادن بخشی از موی سر از کلاه‌گیس استفاده شده، سریال‌های سربداران،امیر کبیر، یوسف پیامبر و کلاه پهلوی از جمله سریال‌هایی بودند که برای طبیعی نشان دادن داستان از این ترفند بهره گرفتند البته بعدها، فرج‌الله سلحشور کارگردان یوسف پیامبر در پاسخ به انتقادها مدعی شد که برای بازیگر سریالش از موی مصنوعی استفاده نکرده و از "کاموا" به عنوان موی استفاده کرده‌است.
اما آنچه در سریال "روزهای ابدی" اتفاق افتاد نادر است و بازیگران چند نقش به طور کامل بدون روسری دیده‌می‌شوند. با وجود اینکه تهیه کننده می‌گوید با "اصرار و خواهش" یک سوم سکانس‌های مربوط به کلاه گیس حذف نشده اما رضایت دادن به همین حداقل‌ها، به قول کیانوش عیاری کارگردان فیلم "کاناپه" یک گام رو به جلو است.
شاید این تصمیم،سیاستگذاران صدا و سیما را مجبور کند که با سایر سریال‌ها رفتار یکسانی داشته باشند. بسیاری از منتقدان سینمایی معتقدند که بین کارگردان و تهیه کنندگان سینما تفاوت وجود دارد و کسانی که به حکومت نزدیکتر هستند،همیشه از بخشی از ممیزی‌ها عبور می‌کنند و روابط پشت‌پرده نقش مهمی در چنین تصمیماتی دارد.
منبع تصویر، CINEMA AGENCY
توضیح تصویر،داود میرباقری کارگردان و اکبر عبدی در پشت صحنه فیلم آدم برفی
از چریکه تارا، آدم برفی تا کاناپه
لیست فیلم‌هایی و سریال‌هایی که بخاطر پوشش زن دچار سانسور و توقیف شده‌اند، بلند و بالاست. سریال‌هایی که در تلویزیون دولتی تولید و پخش می‌شود، گاهی مشمول سانسور می‌شود اما دردسر سانسور سریال در شبکه خانگی تولید و نمایش بیشتر به چشم می‌خورد یکی از جنجالی‌ترین نمونه‌های سانسور به سریال ۲۶ قسمتی "ممنوعه" در سال ۹۷ برمی‌گردد. کارگردان این فیلم اعلام کرد که ۳۰۰ دقیقه از سریال دچار ممیزی شده و شخصیت‌ها و داستان تغییر اساسی کرد و بخش زیادی از این سانسور به حجاب و روابط دختر و پسر برمی‌گشت.
لیست فیلم‌های سینمایی که بخاطر حجاب توقیف شده‌اند کم نیست. "چریکه تارا" و "مرگ یزدگرد" به کارگردانی بهرام بیضایی و "خط قرمز" به کارگردانی مسعود کیمیایی از اولین فیلم‌های بعد از انقلاب بودند که بخاطر حجاب بازیگران توقیف شدند و این روند ادامه پیدا کرد تا سال ۷۳ که به فیلم "آدم برفی" به کارگردانی داود میرباقری رسید.
استفاده از کلاه‌گیس برای بازیگر مرد این فیلم جنجالی شد و فیلم برای سه سال توقیف شد و با سانسور به روی پرده رفت اما پس از چند روز از اکران عمومی با حمله افراد تندرو به چند سینما دوباره توقیف شد.
در نمونه جنجالی دیگر در سال ۹۵، کیانوش عیاری در فیلم "کاناپه" در اقدامی "نامتعارف و ساختارشکنانه" از کلاه‌گیس استفاده کرد تا بازیگران زن در خانه بدون روسری دیده‌شوند و و وقتی به خیابان می‌روند روسری بر سر کنند. این فیلم توقیف شد و کارگردان فیلم اعلام کرد که "دیگر هرگز فیلمی نخواهد ساخت که در آن جنس مونث در خانه با حجاب حضور داشته باشد".
آقای عیاری در چندسال اخیر از حرف‌هایش کوتاه نیامد و حالا با پخش سریال "روزهای ابدی" از تلویزیون می‌گوید "خوشحالم که آقای شمقدری این کار را کرد و یک گام به جلو است".
نظر مراجع درباره کلاه‌گیس
استفاده کردن یا نکردن از کلاه گیس در سینما و تلویزیون، به حجاب اجباری در ایران و به نظر مراجع شیعه به استفاده از موی مصنوعی برمی گردد.
براساس نظر اکثر مراجع، کلاه‌گیس همان حکم موی انسان را دارد و باید از نامحرم پوشانده شود.
بعضی از مراجع استفاده موی مصنوعی برای بازیگران زن را با ملاحظاتی بلااشکال دانسته‌اند. آیت‌الله یوسف صانعی در پاسخ به استفتا روزنامه "قانون" گفته بود "نمی‌توان گفت کلاه‌گیس حرام است ...در صورتی که تماشاگران بدانند که با کلاه گیس است و منشا فساد و تبلیغ فرهنگ بی حجابی در جامعه نشود، نمی توان گفت حرام است".
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی گفته است "پوشش‌هایی مثل (سریال) معمای شاه که بازیگران زن استفاده می‌کنند، اشکالی ندارد چون چیزی روی موهایشان کشیده شده" یا آیت‌الله اسدالله بیات زنجانی می‌گوید "کلاه‌گیس به قصد زینت نباشد".
با وجود چنین فتواهایی، آیت‌الله علی خامنه‌ای درباره استفاده زنان از کلاه‌گیس در سریال‌ها و آثار نمایشی می‌گوید "خانم‌ها بنا بر احتیاط واجب باید کلاه‌گیس‌شان را از نامحرمان بپوشانند."
به نظر می‌رسد تفاوت دیدگاه مراجع برای استفاده از موی مصنوعی این فرصت را به موافقان و مخالفان استفاده از آن در سینما بدهد که هر کدام به فراخور خودشان از این نظرها برای پیشبرد نیت‌شان استفاده کنند، مدیران تصمیم‌گیر از یک طرف و سینماگران از طرف دیگر.
حجاب به مثابه یک خط قرمز
به نظر می‌رسد صدا و سیما در ایران به عنوان یک سنگر در دفاع و حراست از حجاب عمل می کند. به نظر سیاست و یکی از ماموریت‌های این سازمان عریض و طویل این است اجازه ندهد گره روسری زنان در قاب تلویزیون شل شود و شاید این نگرانی وجود دارد که کوتاه آمدن صدا و سیما از سیاست‌های فرهنگی‌اش باعث شود، نوع پوششی که امروز زنان در سطح جامعه دارند مشروعیت پیدا کند و روسری نیم‌بندی که برسر زنان است، بیفتد.
منبع خبر: بی بی سی فارسی 
اخبار مرتبط: کیهان توهین به رئیس جمهور روی آنتن تلویزیون را توجیه کرد
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۵ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
