درگذشتگان سینمای جهان در سال ۲۰۲۰

یک سال میلادی دیگر گذشت و سینما برخی از چهره‌های ماندگار خود را از دست داد؛ از فیلمساز نامدار کره‌‌ای که به پدیده سینما در اوایل قرن بیست‌ویکم بدل شد تا اولین بازیگر نقش جیمز باند که این مأمور ۰۰۷ را افسانه‌‌ای کرد.

استاد سکوت

کیم کی دوک، فیلمساز برجسته کره‌‌ای، مهم‌ترین فیلمساز درگذشته در سال ۲۰۲۰ بود که در آخرین ماه سال بر اثر عوارض ناشی از ویروسی که جهان را تسخیر کرد، جانش را ۹ روز پیش از تولد شصت سالگی‌‌اش از دست داد.

کیم کی دوک فیلمسازی بود به‌شدت حساس و غریب و راوی شخصیت‌هایی که غالباً در طول فیلم حرف نمی‌زنند و در برابر جهانی نابرابر و تلخ سکوت می‌کنند. او این سکوت، تصاویر و روایتی بسیار بکر را در فیلم‌هایی چون «چوب گلف» و «بهار، تابستان، پاییز، زمستان… و بهار» خلق کرد؛ سینمایی ناب که بعدتر، پس از بحران در زندگی‌‌اش و سه سال زیستن در بالای کوه بدون آب و برق، هیچ‌گاه به آن نزدیک نشد.

کیم کی دوک

از شطرنج با مرگ تا بورژوای اروپایی

سینمای روشنفکرانه اروپا دو نفر از بهترین بازیگران تاریخش را از دست داد: ماکس فون سیدو و میشل پیکولی.

نام ماکس فون سیدو، بازیگر سوئدی که در ماه مارس در سن نود سالگی درگذشت، با فیلم‌های شگفت‌انگیز اینگمار برگمان در دهه پنجاه و شصت گره خورده است، هرچند بعدتر در فیلم‌هایی چون «جن‌گیر»، «جنگ ستارگان» و حتی سریال «بازی تاج و تخت» برای تماشاگران عادی سینما هم به چهره‌ای آشنا بدل شد.

فون سیدو که در فیلم‌های آلف شوبرگ، فیلمساز بزرگ سوئدی، بازی کرده بود، در سال ۱۹۵۵ در مالموی سوئد به مرکز تئاتری‌ پیوست که اینگمار برگمان آن را سرپرستی می‌کرد و دو سال بعد حاصل اولین همکاری سینمایی آن‌ها به نام «مهر هفتم» به یکی از کلاسیک‌های سینما بدل شد؛ فیلمی که به مرگ جان می‌بخشید و او را در برابر یک شوالیه (با بازی فون سیدو) قرار می‌داد تا با هم شطرنج بازی کنند. فون سیدو مجموعاً در یازده فیلم برگمان بازی کرد که از جمله درخشان‌ترین آن‌ها باید به «شرم» (۱۹۶۸) اشاره کرد.

ماکس فون سیدو

از دهه هفتاد حضور فون سیدو در فیلم‌های خارج از سوئد شدت گرفت و طی چند دهه در آثار شمار زیادی از فیلمسازان مطرح جهان بازی کرد، از جمله وودی آلن، دیوید لینچ، ویلیام فرید کین، سیدنی پولاک، فرانچسکو روزی، جان بورمن، ماریو بولونینی، جان هیوستن و مارتین اسکورسیزی.

دیگر بازیگر شگفت‌انگیز ازدست‌رفتهٔ سینمای اروپا میشل پیکولی فرانسوی بود که در ماه مه در ۹۴ سالگی درگذشت.

پیکولی نقش‌های متفاوت و گوناگونی را طی دوره طولانی کاری‌‌اش تصویر کرد (در حدود ۱۷۰ فیلم طی هفت دهه)، اما بازی‌های او در نقش یک بورژوا در فیلم‌های لوئیس بونوئل (از جمله «بل دوژور») و مارکو فرری (از جمله درخشان‌ترینش «پرخوری») بیش از دیگر نقش‌هایش به یاد ماند و نمادی شد برای به تصویر کشیدن بورژوازی منحط و به انتهای خط رسیده در سینمای روشنفکرانه اروپا.

میشکل پیکولی از آخرین بازمانده‌های نسل شگفت‌انگیزی بود که قله‌های مرتفع سینما را در دهه شصت و هفتاد میلادی فتح کرد.

اسطوره موسیقی فیلم

اینو موریکونه

انیو موریکونه، آهنگساز جاودانه سینما، در ماه ژوئیه در ۹۱ سالگی درگذشت. جرئت و جسارت موریکونه مهم‌ترین ویژگی‌‌اش بود؛ خصیصه‌‌ای که او را در عالَم موسیقی فیلم به اسطوره‌‌ای بی‌نظیر بدل کرد که طی بیش از پنج دهه، به طور ممتد و متوالی، موسیقی تعداد قابل‌توجهی از ساخته‌های تحسی‌ شده تاریخ سینما را خلق کرد و به سرشناس‌ترین آهنگساز فیلم در جهان بدل شد؛ از سه‌گانه دلار ساخته‌های سرجیو لئونه تا «سینما پارادیزو».

دو ستاره کلاسیک

دو بازیگر تحسین‌شده سینمای کلاسیک هم در سال ۲۰۲۰ از دنیا رفتند: کرک داگلاس و اولیویا دو هاویلند.

کرک داگلاس، بازیگر آمریکایی، در ماه فوریه در ۱۰۳ سالگی از دنیا رفت. داگلاس که طی چند دهه کار در بیش از ۹۰ فیلم ظاهر شد، اوج فعالیتش را در دهه پنجاه رقم زد، زمانی که مثلاً در «شهوت زندگی» ساخته وینسنت مینه لی نقش ون گوگ را بازی کرد یا در نقش‌های وسترن از جمله در «آسمان بزرگ» هوارد هاکس خوش درخشید. داگلاس در ایران با فیلم‌هایی چون «اسپارتاکوس» (استنلی کوبریک) بسیار شناخته‌شده است.

کرک داگلاس

اولیویا دو هاویلند در ماه ژوئیه در ۱۰۴ سالگی درگذشت درحالی‌که پیرترین برندهٔ زندهٔ جایزه اسکار بود. دو هاویلند در کنار ارول فلین در فیلم‌هایی چون «ماجراهای رابین هود» (۱۹۳۸) مطرح شد و با فیلم «برباد رفته» (۱۹۳۹) جاودانه شد.

خداحافظ، جیمز باند

شون کانری، اولین و شاید بهترین بازیگر نقش جیمز باند، در ماه اکتبر در ۹۰ سالگی درگذشت.

این بازیگر اسکاتلندی برای اولین بار در سال ۱۹۶۲ در نقش مخلوق یان فلمینگ در فیلم «دکتر نو» ظاهر شد و چه کسی بهتر از او؛ با صورتی جذاب و قدی بلند که گویی همه ویژگی‌های ظاهری این مامور ۰۰۷ را یک‌جا داشت.

او در شش فیلم دیگرِ باند (تا سال ۱۹۸۳) این نقش را ایفا کرد و به یکی از محبوب‌ترین و سرشناس‌‌ترین بازیگران جهان بدل شد. اما استعداد او در همین نقش شکوفا نشد. کانری در فیلم‌های متفاوتی چون «مارنی» (۱۹۶۴) ساخته آلفرد هیچکاک هم درخشید و بعدها در دهه هشتاد در فیلم‌هایی چون «نام گل سرخ» و «ایندیانا جونز» و «تسخیرناپذیرها» حضوری به یادماندنی‌ داشت.

از چک تا آمریکا

یرژی منزل، فیلمساز برجسته چک، از مهم‌ترین فیلمسازان ازدست‌رفته در سال ۲۰۲۰ بود که در ماه سپتامبر در ۸۲سالگی درگذشت. او از مهم‌ترین فیلمسازان موج نوی سینمای چک بود که در سال ۱۹۶۷اسکار بهترین فیلم خارجی را هم از آن خود کرده بود.

آلن پارکر، فیلمساز انگلیسی، در ماه ژوئیه در ۷۶ سالگی درگذشت. اوج دوره کاری او به اواخر دهه هفتاد و نیز دهه هشتاد بازمی‌گردد که فیلم‌هایی چون «قطار سریع‌السیر نیمه‌شب» (۱۹۷۸) و «می‌سی‌سی‌پی می‌سوزد» (۱۹۸۸) را خلق کرد.

جوئل شوماکر، فیلمساز آمریکایی، در ماه ژوئن در ۸۰ سالگی درگذشت. او بیشتر با دو فیلم «بتمن برای همیشه» (۱۹۹۵) و «بتمن و رابین» (۱۹۹۷) شناخته می‌شود، زمانی که جای تیم برتون را در کارگردانی بتمن‌ها از او گرفت.

و دیگران

چادویک بوزمن که در ماه اوت در ۴۳ سالگی درگذشت، بازیگری بود که در نقش پلنگ سیاه در فیلم‌های استودیوی مارول از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ به شهرت جهانی رسید.

عرفان خان

عرفان خان، ستاره سینمای هند، هم در ماه آوریل در ۵۳سالگی درگذشت. او که کارش را با نقش کوتاهی در فیلم مشهور «سلام بمبئی» (میرا نایر- ۱۹۸۸) آغاز کرده بود، در تعداد زیادی فیلم هندی و بین‌المللی (از جمله «دنیای ژوراسیک» و «میلیونر زاغه‌نشین») بازی کرد. او در فیلم «آواز کژدم‌ها» در سال ۲۰۱۷ نیز در نقش مقابل گلشیفته فراهانی ظاهر شد.

از میان دیگر چهره‌های درگذشته در سال ۲۰۲۰ باید به روبر حسین (بازیگر و کارگردان فرانسوی با تبار ایرانی) و پاملا تیفن (بازیگر آمریکایی و کشف بیلی وایلدر در فیلم «یک دو سه») اشاره کرد.